کریستال در ادرار ؛ علل، درمان های خانگی و زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید

حضور بلورهای کریستال در ادرار معمولا در طی آزمایش تجزیه ادرار تشخیص داده می شود. تنها علامت قابل مشاهده ای که ممکن است متوجه آن شوید، کدر شدن رنگ ادرار است. با این حال، برخی از انواع کریستال ها بدون میکروسکوپ قابل مشاهده نمی باشند. کلیه ها برای فیلتر کردن مواد زائد بدن و مایعات اضافی مورد نیاز هستند. این اندام ها مسئول تنظیم نمک، میزان اسید ادرار و سایر مواد معدنی در ادرار می باشند. اگر مشکلات کلیوی دارید یا ادرارتان بیش از حد متمرکز است، ممکن است آزمایش ادرار نشان دهد که میزان کریستال در ادرار بیش از حد است.

بعضی از دلایل ساده حضور بلورهای کرستالی در ادرار، کمبود آب و یا اثر جانبی داروها می باشند. در این موارد، نوشیدن آب بیشتر می تواند به بازگشت ادرار به رنگ طبیعی و مواد معدنی کمک کند. اگر تعداد انگشت شماری از موادی کریستال مانند در ادرار وجود داشته باشد، احتمالا عفونت ادراری، سنگ کلیه یا نارسایی کلیه دارید. در موارد جدی تر، تشخیص علت اصلی ادراری که حاوی مواد کریستالی است، بسیار مهم است.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم بیشتر در مورد علل و درمان های خانگی این عارضه صحبت کنیم.

کریستال ذر ادرار چیست؟

نام پزشکی این عارضه، کریستالوری است. ادرار سالم ممکن است چند کریستال میکروسکوپی داشته باشد. به گفته متخصصان انجمن آمریکایی شیمی بالینی، تعداد و نوع کریستال هایی که در ادرار تشکیل می شوند با سطوح pH ادرار، غلظت مواد در ادرار و درجه ادرار ارتباط دارد.

انواع کریستال های معمولی در ادرار

در هنگام انجام آزمایش ادرار، پزشکان به شکل و ساختار بلورهای ادرار، برای تعیین نوع آن ها نگاه می کنند. در اینجا به برخی از انواع معمولی کریستال هایی که در ادرار دیده می شوند و معنی آن ها اشاره می کنیم:

کریستال اسید اوریک

دکتر آن پوینیر در WebMD می گوید اسید اوریک معمولا از طریق ادرار دفع می شود. اما سطح بالایی از کریستال های اسید اوریک در ادرار می تواند سنگ کلیه را نشان داده و موجب التهاب در مفاصل شود.

کریستال اگزالات کلسیم

این نوع از کریستال ها می توانند در صورتی رخ دهند که خون حاوی مقادیر بالایی از کلسیم، اگزالات (نمک هایی که در بسیاری از گیاهان و آجیل ها وجود دارد)، سیستین (یک نوع اسید آمینه است) و مایع بسیار کمی باشد. طبق گزارش Calcified Tissue International، این نوع کریستال ادراری می تواند به سنگ کلیه تبدیل شود.

کریستال سیستین

اگر اسید آمینه سیستین به داخل ادرار نشت کند، می تواند به صورت کریستال های سیستین خود را در آزمایش ادرار نشان دهد. طبق گفته MedicineNet، این عارضه ارثی است و می تواند منجر به سنگ کلیه مکرر شود. متخصص اورولوژیست، دکتر مایکل والف می گوید یکی از بهترین راه ها برای جلوگیری از ایجاد مواد کریستالی در ادرار، مصرف زیاد مایعات است.

کریستال فسفات

کلیه ها مسئول تنظیم مقدار فسفر در بدن هستند. دکتر گرگوری تامپسون در WebMD می گوید که سطح بالایی از کریستال های فسفات در ادرار می تواند به علت مصرف زیاد مواد غذایی غنی از پروتئین، وجود ویتامین D بیش از حد در بدن یا فعالیت زیاد غده پاراتیروئید ایجاد شود. این عارضه اغلب باعث کدر شدن ادرار می شود.

کریستال سولفوریک

کریستال های سولفوریک در نتیجه مصرف آنتی بیوتیک ها شکل می گیرند. به گفته دکتر جی مارکس در MedicineNet، سطح بالایی از کریستال های گوگرد در ادرار می تواند به کلیه ها آسیب برساند. به همین دلیل است که اگر از آنتی بیوتیک استفاده می کنید، حفظ میزان آب در بدن بسیار مهم است.

کریستال کلسترول

اگر رژیم غذایی شما حاوی چربی های اشباع شده باشد، کریستال های کلسترول می توانند در ادرار خود را نشان دهند.

کریستال فسفات سه گانه

این نوع از کریستال های ادراری به صورت فسفات منیزیم آمونیوم در مواردی مانند عفونت های دستگاه ادراری مشاهده می شوند و می توانند با افزایش سطح لکوسیت ها در ادرار همراه باشند.

علائم وجود کریستال در ادرار

آزمایشی که سطح بالایی از کریستال ها را در ادرار نشان می دهد معمولا با علائم مختلفی بسته به علت اصلی ایجاد کننده آن، همراه است. به عنوان مثال، اگر این عارضه به دلیل کم آب بدن رخ دهد، ممکن است علائم دیگر کمبود آب و حباب هایی در ادرار داشته باشید.

اگر عفونت مجاری ادراری یا سنگ کلیه موجب افزایش غلظت بالایی از کریستال ها در داخل ادرار شود، ممکن است هنگام ادرار کردن سوزش، درد کمر و بوی بد ادرار را داشته باشید. در این شرایط آزمایش ادرار ممکن است افزایش سطح نیترات در ادرار را نشان دهد.

پزشکان کلینیک مایو می گویند که وجود تعداد زیادی از کریستال های اسید اوریک در ادرار می تواند به نقرس منجر شود. این بیماری باعث التهاب در مفاصل، به ویژه در انگشت بزرگ پا می شود. در این شرایط قرمزی را نیز در مفاصل متوجه خواهید شد و احتمالا درد زیادی را تجربه خواهید کرد.

علل ایجاد کننده کریستال در ادرار

کم آبی بدن

برای تخلیه مواد زائد از بدن و کاهش تعداد کریستال های موجود در ادرار، باید مایعات کافی مصرف کنید. از دست دادن آب بدن می تواند عواقب جدی داشته باشد و می تواند باعث خستگی، افزایش فشار خون و حتی سنگ کلیه شود.

مطالعه ای که به بررسی اثرات کم آبی بدن بر روی دوندگان ماراتن انجام شد نشان دارد که، غلظت بالاتری از نمک های ادراری در آزمایش ادرار این دوندگان یافت می شود. آزمایش ادرار دونده های ماراتن ۱۱ روز پس از مسابقه، نشان داد که میزان کریستال های دی هیدرات اگزالات در ادرار این افراد زیاد است.

بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد کریستال در ادرار، این است که مایعات کافی مصرف کنید. آبرسانی به بدن سموم و مواد معدنی را از کلیه ها خارج می کند. یکی از راه های افزایش مصرف آب این است که نوشیدنی های طعم دار ولی بدون شکر استفاده کنید. این نوشیدنی ها حاوی کالری بسیار کمی هستند اما با ویتامین ها و مواد معدنی غنی شده اند.

عفونت دستگاه ادراری (UTI)

عفونت ادراری (UTI) می تواند باعث علائم زیر شود:

ایجاد کریستال در ادرار
درد در هنگام ادرار کردن
خروج بوی نامطبوع از ادرار
کدر و کف آلود شدن ادرار
رسوب ادراری

UTIs زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها وارد دستگاه ادراری یا مجرای ادرار می شوند.

با توجه به گزارش مجله International Journal of Research in Medical Sciences، حضور باکتری در دستگاه ادراری می تواند تعداد اگزالات کلسیم را افزایش دهد. پزشکان کلینیک مایو می گویند که سنگ کلیه یا سنگ های مثانه، خشک کردن ناحیه تناسلی از پشت به جلو و ضعف در سیستم ایمنی، برخی از عواملی هستند که می توانند به UTI منجر شوند.

برای کمک به درمان UTI در مراحل اولیه، پزشکان کلینیک مایو توصیه می کنند که آب زیادی مصرف کنید تا از تکثیر باکتری ها جلوگیری شود و غلظت کریستال های ادرار رقیق شود. سایر روش های طبیعی درمان UTI عبارتند از:

مصرف آب زغال اخته
نوشیدن یک قاشق سرکه سیب رقیق شده با یک لیوان آی در روز

این درمان های خانگی برای عفونت های دستگاه ادراری تنها زمانی به کار می روند که بیماری در مراحل اولیه خود به سر می برد. اگر عفونت پیشرفت کند، تب و ادرار تیره ایجاد شود، بوی ادرار بد شود و درد شکم وجود داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.

سنگ کلیه یا مثانه

اگر کریستال های اسید اوریک، کلسیم اگزالات یا سیستین در ادرار وجود داشته باشد، ممکن است سنگ کلیه یا مثانه داشته باشید. اگر درد کمر هم دارید و ادرار کردن دردناک است، پزشک احتمال وجود کریستال را در ادرارتان بررسی می کند.

مجله Kidney International گزارشی درباره ارتباط بین کریستال های ادرار و سنگ های کلیه منتشر کرد. این تحقیق نشان داد افرادی که دارای کریستالوریا هستند بیشتر در معرض خطر عود مجدد سنگ کلیه هستند.

یکی از راه های خلاص شدن از شر سنگ های کلیوی و حل شدن ساختار بلورهای سنگی، استفاده از سرکه سیب است. یک مطالعه که به بررسی اثرات اسید استیک بر روی سنگ های کلیوی پرداخته بود نشان داد که این اسید به حل کردن مواد معدنی در بدن کمک می کند.

برای استفاده از سرکه سیب جهت درمان سنگ های کلیه، باید ۲ قاشق چای خوری از آن را در۶ الی ۸ اونس آب مخلوط کنید. این نوشیدنی را در طول روز بنوشید.

راه دیگر برای کمک به متوقف کردن تشکیل کریستال در ادرار این است که آب حایو جوش شیرین بنوشید. جوش شیرین ادرار را قلیایی تر می کند و از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می کند. همچنین یک راه طبیعی برای کاهش درد است و موجب کاهش ناراحتی ناشی از نقرس می شود.

۱/۲ قاشق چای خوری جوش شیرین را در یک لیوان آب حل کنید.
این محلول را در یک دوره ۲۴ ساعته بنوشید.

عوارض جانبی داروها

یکی از علل تشکیل کریستال در ادرار مصرف برخی از داروها است. ملنند کلیه ها، کبد نیز در متابولیسم داروها در بدن نقش دارند. با مصرف برخی از داروها و با توجه به تعامل بین داروهای مختلف و مقدار مایعاتی که می نوشید، ممکن است سطح بالایی از کریستال ها در ادرار ظاهر شوند.

به عنوان مثال، European Renal Association اعلام کرد که داروهایی نظیر آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد ویروسی، دیورتیک ها و داروهای ضد صرع باعث کریستالی شدن ادرار می شوند. عوارض جانبی این داروها باعث ایجاد تعداد زیادی کریستال در ادرار شده می توانند عوارض جدی مانند انسداد ادراری و نارسایی کلیه ایجاد کنند.

اگر دارو مصرف می کنید و متوجه تغییر در رنگ ادرار شده اید، با پزشک خود مشورت کنید.

تغییر در سطح PH ادرار

اگر ادرار بیش از حد اسیدی یا بیش از حد قلیایی باشد، شما در معرض خطر کریستالی شدن ادرار هستید. این روند می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه، عفونت ادراری یا انسداد در دستگاه ادراری را افزایش دهد.

مجله Nephrology گزارش داد که وقتی ادرار بیش از حد اسیدی است، اسید اوریک و کریستال های سیستین در بدن زیاد می شود. با این حال، ادرار قلیایی نیز تمایل دارد که سنگ های حاوی کلسیم و فسفات را ایجاد کند. قلیایی شدن ادرار همچنین باعث ایجاد بلورهای فسفات سه گانه می شود و با عفونت های دستگاه ادراری همراه است.

سرکه سیب، اگر چه ماهیت اسیدی دارد، اما در حقیقت کمک می کند تا تعادل pH در بدن حفظ شود. زیرا هنگامی که این ماده در بدن متابولیزه می شود، قلیایی می شود.

تولید اسید اوریک

تولید اسید اوریک در بدن می تواند باعث تجمع کریستال در مفاصل و ایجاد نقرس شود. به گفته دکتر ویلیام شیل در eMedicineHealth، اختلال در عملکرد کلیه می تواند دفع اسید اوریک توسط ادرار را مختل کند. همچنین تحقیقات نشان داده اند که رعایت رژیم غذایی حاوی پروتئین و غذاهای دریایی باعث افزایش اسید اوریک می شود، در حالی که مصرف روزانه ماست ساده به کاهش اسید اوریک خون کمک می کند.

نحوه درمان و جلوگیری از تشکیل کریستال در ادرار

به غیر از راه های خاص، برای درمان بیماری هایی که در بالا تشریح شد، راه های دیگری برای کاهش تولید کریستال در ادرار وجود دارد. متخصصان بنیاد ملی کلیه در آمریکا، مصرف زیاد آب آشامیدنی را برای کمک به تخلیه کلیه ها و دفع ضایعات از بدن توصیه می کنند. اگر مقدار زیادی ورزش می کنید یا در هوای گرم زندگی می کنید، ممکن است نیاز به افزایش مصرف مایعات خود داشته باشید.

همچنین رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل می تواند مانع تشکیل نمک و مواد معدنی خاصی در ادرار شود. این رژیم تنها شامل مصرف مقدار متعادلی از پروتئین و کاهش مصرف نمک و قند نیست. کاهش مصرف مواد غذایی غنی از اگزالات مانند چغندر، سبزیجات و سیب زمینی شیرین نیز ممکن است برای افرادی که سنگ های اگزالات کلسیم دارند، نوع روش پیشگیری کننده ازسنگ کلیه باشد.

[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]

پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:

بوی بد ادرار ؛ علل، درمان و زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید

چند بار دفع ادرار در شب عادی است؟

رسوب در ادرار ؛ علل ایجاد این حالت در ادرار چیست؟

[/quote]

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم عفونت مجاری ادراری در عرض یک یا دو روز از بین نرفت و یا درد شدید ناشی از سنگ کلیه دارید، باید با پزشک تماس بگیرید. پزشکان WebMD برخی از علائم هشدار دهنده این شرایط را به شرح زیر بیان کرده اند:

درد فقط در زیر دنده ها، پایین کمر یا زیر شکم است.
تهوع و استفراغ وجود دارد.
تب وجود دارد.
خون در ادرار دفع می شود.
سوزش شدید در زمان دفع ادرار وجود دارد.
ادرار تیره و کدر است.