آیا می دانید که کمبود ید در حال حاضر توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) به عنوان شایع ترین و قابل پیشگیری ترین علت اختلال رشد شناختی در کودکان جهان معرفی شده است؟ تنها در آمریکا حداقل ۳۰ میلیون نفر از این بیماری قابل پیشگیری رنج می برند.
ید، یک ماده معدنی است و یک جزء ضروری از هورمون های تیروئید، تیتروتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) است. این هورمون ها فعالیت های متابولیکی بسیاری از سلول ها را تنظیم می کنند و نقش مهمی در روند رشد اکثر اندام ها، به ویژه مغز دارند. مصرف ناکافی غذاهای غنی از ید منجر به عدم تولید کافی از این هورمون ها شده و این کمبود هورمون بر عضله، قلب، کبد، کلیه و مغز در حال رشد تاثیر می گذارد.
در ادامه به آمار کمبود ید اشاره می کنیم که ممکن است شما را متعجب کند:
- National Health Nutritional Examination Survey گزارش داد که سطح ید در بدن افراد در ۳۰ سال گذشته ۵۰ درصد کاهش یافته است.
- در یک مطالعه بالینی که متخصص تیروئید دکتر دیوید براونشتاین انجام داد، بیش از ۹۶ درصد از ۵۰۰۰ بیماری که مورد آزمایش قرار گرفتند، کمبود ید داشتند.
- با توجه به گزارش WHO، کمبود ید در ۷۲ درصد جمعیت جهان مشاهده می شود.
- در سال ۲۰۱۱، ۷۰ درصد خانوارها در سراسر جهان به نمک یددار دسترسی داشته اند.
واژه «اختلالات کمبود ید» (IDD) برای نشان دادن آرایه های مختلف اختلال ناشی از کمبود ید در یک جامعه اشاره دارد. این اختلالات اگر دوز مناسب ید مورد استفاده قرار بگیرد، قابل پیشگیری است. اختلالاتی که ناشی از کمبود ید هستند عبارتند از:
- هیپوتیروئیدی
- افزایش سطح کلسترول
- گواتر
- کرتینیسم
- کاهش باروری
- افزایش میزان مرگ و میر نوزادان
- بیماری سینه فیبروکیستیک
- آترواسکلروز
- سرطان پستان
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ضمن معرفی نشانه ها، علل، عوامل خطر و روش های پیشگیری از کمبود ید به نقش این ماده معدنی در بدن نیز اشاره می کنیم.
علائم کمبود ید
نشانه های بالینی و علائم کمبود ید عبارتند از:
- افسردگی
- مشکل در پایین آوردن وزن
- خشکی پوست
- سردرد
- خستگی
- مشکلات حافظه
- مشکلات قاعدگی
- هیپرلیپیدمی
- عفونت های مکرر
- حساسیت به سرما
- سردی دست ها و پاها
- ابهام در مغز
- ریزش مو
- یبوست
- تنگی نفس
- اختلال عملکرد کلیه
- ضعف ماهیچه و سفتی مفصلی
۶ عامل خطر احتمالی مرتبط با کمبود ید
هنگامی که مصرف ید به شدت کم می شود، تیروئید برای جذب میزان ید موجود متورم شده و بیماری به نام گواتر را ایجاد می کند. سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) در حال حاضر RDA (میزان مصرف توصیه شده) را برای ید ۱۵۰ میکروگرم معرفی کرده است. عوامل خطر بالقوه زیر ممکن است منجر به کمبود ید شوند:
وجود ید کم در رژیم غذایی
خاک مناطق کوهستانی مانند آلپ، آند و هیمالیا و مناطقی که سیلاب های مکرر را تجربه می کنند احتمالا کمبود ید دارد. طبیعتا مواد غذایی رشد کرده در این خاک ها نیز مقدار یدی که به بدن منتقل می کنند کم است.
بر خلاف مواد مغذی مانند کلسیم، آهن و ویتامین ها، ید به صورت طبیعی در غذاهای خاص وجود ندارد. در عوض، در خاک وجود دارد و از طریق غذاهایی که در آن خاک رشد می کنند، وارد بدن می شود. در اوایل دهه ۱۹۲۰، سوئیس اولین کشوری بود که نمک خوراکی مردم را با ید غنی کرد تا بتواند کرتینیسم و گواتر را کنترل کند. در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، مطالعات کنترل شده نشان داد که مصرف مکمل ید قبل و بعد از بارداری نه تنها عملکرد شناختی را بهبود می بخشد، بلکه از ابتلای افراد جدید به کرتینیسم نیز جلوگیری می کند.
ید به طور عمده از طریق رژیم غذایی به دست می آید. اما می تواند از مکمل آن نیز استفاده کرد. ید به وسیله مصرف سبزیجات دریایی و غذاهای دریایی جذب بدن می شود. منابع غذایی دیگر مانند آجیل، دانه ها، لوبیا، شلغم، سیر و پیاز منبع خوبی از این ماده هستند، به شرط آن که در خاک حاوی مقدار مناسبی ید رشد کرده باشند.
کمبود سلنیوم
کمبود ید، همراه با کمبود سلنیوم، احتمالا منجر به عدم تعادل کارکرد غده تیروئید می شود. نوع جدی تر اختلال تیروئید، گواتر است. مطالعات نشان داده است که در بسیاری از افراد که کمبود ید دارند، کمبود سلنیوم نیز مشاهده می شود. غده تیروئید برای تولید سطح کافی هورمون های تیروئید نیاز به سلنیوم و ید دارد.
ید نقش حیاتی در سلامت تیروئید دارد، در حالی که سلنیوم در کسب ید نقش بسیار مهمی را دارد. هنگامی که سطح سلنیوم کم می شود، تیروئید برای تولید هورمون های تیروئید بیشتر کار خواهد کرد و برای بدن هم تبدیل این هورمون ها به اشکالی که سلول ها بتوانند از آن ها استفاده کنند دشوار خواهد بود. بنابراین مهم است که هر دو کسری را درمان کنید تا سلامت تیروئیدتان برقرار شود.
بارداری
طبق گزارش مجله Pediatrics، حدود یک سوم زنان باردار در ایالات متحده، کمبود ید دارند. در حال حاضر تنها ۱۵ درصد از زنان باردار و شیرده از مکمل ید استفاده می کنند.
ید افزوده معمولا در فرم یدید سدیم یا پتاسیم است. کمبود ید شدید رشد روحی و فیزیکی کودک را کند کرده و حتی کمبود ید خفیف نیز می تواند عملکرد مغز نوزادان را مختل کند. مکمل مصرفی باید حداقل حاوی ۱۵۰ میکروگرم یدید بوده و در کنار آن از نمک یددار استفاده شود. مصرف ترکیبی از مکمل ها و مواد غذایی باید روزانه ۲۹۰ تا ۱۱۰۰ میکروگرم در روز باشد. پتاسیم ید فرم مناسبی برای مصرف مکمل است.
دود تنباکو
این ماده شامل ترکیباتی به نام تیوسیانات است. اثرات بازدارنده تیسیانات بر جذب ید از طریق مهار رقابتی مکانیزم حمل و نقل ید می باشد و ممکن است مسئول کاهش سطح آن نیز باشد. سایر مواد موجود در دود سیگار که می توانند عملکرد تیروئید را مختل کنند، متابولیت های هیدروکسی پرییدین، نیکوتین و بنزاپین ها هستند. دود سیگار نه تنها بر عملکرد تیروئید تأثیر می گذارد، بلکه می تواند فعالیت هورمون تیروئید را نیز متوقف کند.
آب حاوی فلوراید و کلر
آب شیر حاوی فلوراید و کلر است که جذب ید را مهار می کند. در یک مطالعه، جایی که محققان از آزمون هوش وکسلر برای تعیین IQ حدود ۳۲۹ کودک ۸ تا ۱۴ ساله ساکن در ۹ روستایی که آب شربشان حاوی فلوراید زیاد و خاکشان حاوی ید کم و ۷ روستایی که تنها سطح ید در خاکشان پایین بود کشف گردید، IQ کودکانی که در روستاهای دارای فلوئور بالا و ید کم زندگی می کردند کمتر از روستاهای دارای ید کم بود.
چگونه می توانید از کمبود ید جلوگیری کنید
بهترین منابع ید
مقدار مصرف روزانه توصیه شده (RDA) برای ید به شرح زیر است:
- ۱ الی ۸ ساله، ۹۰ میکروگرم هر روز
- ۹ الی ۱۳ ساله، ۱۲۰ میکروگرم هر روز
- بالای ۱۴ ساله، ۱۵۰ میکروگرم هر روز
- مادران باردار یا شیرده، ۲۹۰ میکروگرم هر روز
جلبک دریایی یکی از بهترین مواد غذایی حاوی ید است، اما میزان این ماده در انواع مختلف آن بسیار متغیر است. arame، kombu، wakame، kelp و hijiki نمونه هایی از جلبک های دریایی هستند. Kelp بیش از هر غذای دیگری در جهان حاوی ید است.
سایر منابع غنی از ید عبارتند از:
- غذاهای دریایی
- محصولات لبنی
- تخم مرغ
محصولات لبنی، به ویژه شیر خام و محصولات دانه ای، منابع اصلی ید در رژیم غذایی آمریکایی ها هستند. ید در شیر خشک نوزاد و شیر مادر نیز موجود است.
مقدار ید موجود در سبزیجات و میوه ها، بسته به مقدار ید موجود در خاک، روش های آبیاری و کود مورد استفاده متفاوت است. غلظت ید در گیاهان می تواند در حدود ۱۰ میکرو گرم در هر کیلو گرم تا ۱ میلی گرم در هر کیلو گرم وزن خشکشان باشد. این تغییرات بر مقدار ید در محصولات حیوانی و گوشت ها نیز تاثیر می گذارد. زیرا بر ید موجود در غذاهایی که حیوانات مصرف می کنند نیز تاثیر می گذارد.
منابع غذایی حاوی ید
ید بر اساس میکروگرم در هر وعده و بر اساس نیاز روزانه بدن (DV) در غذاهای زیر یافت می شود:
- ۱ ورق جلبک دریایی، ۱۶ تا ۲۹۸۴ میکروگرم (۱۱ تا ۱۹۸۹ درصد نیاز روزانه بدن)
- ۳ اونس ماهی کاد پخته، ۹۹ میکروگرم (۶۶ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۱ اونس قره قروط، ۹۰ میکروگرم (۶۰ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۱ فنجان ماست کم چربی ساده، ۷۵ میکروگرم (۵۰ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۱ عدد سیب زمینی پخته شده متوسط، ۶۰ میکروگرم (۴۰ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۱ فنجان شیر خام، ۵۶ میکروگرم (۳۷ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۳ اونس میگو، ۳۵ میکروگرم (۲۳ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ½ فنجان لوبیا، ۳۲ میکروگرم (۲۱ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۱ عدد تخم مرغ بزرگ، ۲۴ میکروگرم (۱۶ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۵ عدد آلو خشک، ۱۳ میکروگرم (۹ درصد از نیاز روزانه بدن)
مزایای ید
کنترل میزان متابولیسم
ید بر عملکرد غدد تیروئید تا حد زیادی تأثیر می گذارد. ید با کمک کردن به تولید هورمون ها، به طور مستقیم مسئول کنترل میزان متابولیسم بدن است. میزان متابولیسم، کارایی سیستم های بدن و فرآیندهای بیوشیمیایی بدن، از جمله چرخه خواب، جذب غذا و تبدیل غذا به انرژی را تضمین می کند.
هورمون هایی، مانند تیروکسین و تریو تیرونین، فشار خون، ضربان قلب، دمای بدن و وزن را تحت تأثیر قرار می دهند. BMR (میزان متابولیسمی پایه) توسط بدن از طریق این هورمون ها حفظ می شود. این هورمون ها نقش سنتز پروتئین را نیز ایفا می کنند.
تعادل در سطح انرژی
ید در حفظ سطح انرژی با استفاده از کالری سوزی و بدون این که اجازه ذخیره چربی را بدهد، نقش دارد.
کمک به جلوگیری از نوع خاصی از سرطان
ید در تقویت ایمنی و القاء آپوپتوز (خود نابودی سلول های سرطانی خطرناک) نقش دارد. در حالی که ید در تخریب سلول های جهش یافته موثر است، اما سلول های سالم را در این روند نابود نمی کند. شواهد علمی توانایی جلبک دریایی غنی از ید را برای مهار رشد تومور سینه نشان می دهد. این عامل دلیلی برای پایین بودن مبتلایان به سرطان پستان در بخش هایی از جهان، به ویژه ژاپن که در آن جا از جلبک دریایی استفاده می شود، می باشد.
حذف مواد شیمیایی سمی
ید می تواند سموم و فلزات سنگین مانند سرب، جیوه و دیگر سموم بیولوژیکی را از بدن دفع کند. شواهد جمع آوری شده مزایای extrathyroidale ید، از جمله عملکرد آنتی اکسیدانی، حفظ یکپارچگی غدد پستانی و همچنین خواص ضد باکتری آن، به ویژه در برابر H-pylori که یک عفونت باکتریایی در معده است و با سرطان معده ارتباط دارد را نشان می دهد.
تقویت ایمنی
ید نقش مهمی در تقویت ایمنی بدن دارد. ید روبنده هیدروکسیل آزاد است و باعث افزایش فعالیت آنتی اکسیدان ها در سراسر بدن می شود، تا اقدامات دفاعی قوی علیه بیماری های مختلف از جمله سرطان و بیماری های قلبی انجام شود.
مطالعات اخیر نشان داده اند که ید، با اتصال به اسیدهای چرب در غشای سلولی، به طور مستقیم از سلول های مغزی موش ها در برابر اثرات مضر رادیکال های آزاد محافظت می کند، و محیطی ایجاد می کند که تاثیر منفی رادیکال های آزاد بر ارگانیزم ها کمتر شود.
سلامت پوست
پوست خشک، تحریک شده و خشن که پوسته پوسته و ملتهب می شود علائم شایع کمبود ید است. ید به شکل گیری پوست، مو و دندان های براق و سالم کمک می کند و یک عنصر مهم در این زمینه است. یادتان نرود که کمبود ید باعث ریزش مو می شود.
جلوگیری از بزرگ شدن غده تیروئید
کمبود ید به عنوان علت اصلی گواتر شناخته می شود. نمک دریایی، غذاهای دریایی، شیر خام و تخم مرغ را به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا از کمبود ید جلوگیری کنید، زیرا این کمبود اغلب به عنوان یک مرحله برای پیشگیری از بزرگ شدن غده تیروئید شناخته می شود.
جلوگیری از اختلال در رشد کودکان
مطالعات نشان داده اند که کمبود ید در دوران شیردهی و بارداری می تواند رشد سالم مغز را متوقف کند. اگر کمبود ید در بدن مادر وجود داشته باشد نوزادان بیشتر مستعد ابتلا به مرگ و میر و خطر ابتلا به مشکلات تحلیل برنده اعصاب مانند مشکلات ذهنی، مشکلات عملکردی حرکتی، ناتوانی در یادگیری و کمبود سرعت رشد می شوند.