کم خونی مگالوبلاستیک نوعی از کم خونی است. کم خونی نیز نوعی اختلال خونی است که در آن تعداد گلبول های قرمز خون پایین تر از حد نرمال است. سلول های قرمز خون اکسیژن را در سراسر بدن حمل می کنند. هنگامی که بدن شما گلبول های قرمز کافی نداشته باشد، بافت ها و اندام از اکسیژن کافی برخوردار نیستند.
انواع مختلفی از کم خونی با علل و خصوصیات مختلف وجود دارد. در کم خونی مگالوبلاستیک سلول های قرمز خون بزرگتر از حد طبیعی هستند. از طرفی تعداد آن ها نیز برای پاسخ گویی به نیاز بدن کافی نیست. این نوع کم خونی با نام های دیگر مانند کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B-12 و یا آنمی ناشی از کمبود فولات و یا کم خونی ماکروسیتیک نیز شناخته می شود.
کم خونی مگالوبلاستیک زمانی ایجاد می شود که گلبول های قرمز درست تولید نمی شوند. از آنجا که سلول های قرمز خون در این نوع کم خونی بیش از حد بزرگ هستند، ممکن است قادر به خروج از مغز استخوان برای ورود به جریان خون و ارائه اکسیژن نباشند.
با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا در مورد علل، علائم، روش های تشخیص و درمان کم خونی مگالوبلاستیک اطلاعات کاملی را دریافت کنید.
چه عللی باعث ایجاد کم خونی مگالوبلاستیک می شود؟
دو نمونه از شایع ترین علل کم خونی مگابابلاستیک کمبود ویتامین B-12 یا کمبود فولات است. وجود این دو ماده غذایی در بدن برای تولید گلبول های قرمز خون ضروری هستند. هنگامی که شما به اندازه کافی از این دو ماده دریافت نمی کنید، بر روی آرایش گلبول های قرمز خون در بدنتان تاثیر می گذارید. این تاثیر گذاری منجر به این می شود که سلول های خونی قادر به تقسیم و تولید مثل به صورت عادی نباشند.
کمبود ویتامین B-12
ویتامین ب ۱۲ یکی از مواد مغذی موجود در برخی غذاها مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ و شیر است. گاهی این کم خونی به دلیل عدم استفاده از این مواد غذایی ایجاد می شود. اما گاهی نیز عدم جذب عامل ابتلا می باشد. بدن برخی از افراد نمی تواند به اندازه کافی ویتامین B12 را جذب کند. این نقص در جذب ویتامین منجر به کم خونی مگالوبلاستیکی می شود. کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود ویتامین B-12 به عنوان کم خونی خطرناک نیز نامگذاری شده است.
کمبود ویتامین B-12 اغلب ناشی از فقدان پروتئینی در معده به نام “فاکتور داخلی” است. بدون داشتن فاکتور داخلی، ظرف نظر از این که چقدر از این ویتامین می خورید، ویتامین B-12 نمی تواند جذب شود. بنابراین ممکن است کم خونی خطرناک ایجاد شود. زیرا به نظر بدن در رژیم غذایی ما به اندازه کافی از این ویتامین وجود ندارد.
کمبود فولات
فولات یکی دیگر از مواد مغذی است که برای رشد گلبول های قرمز سالم وجودش اهمیت دارد. فولات در غذاهایی مانند جرگر، گوشت گاو، اسفناج و کلم بروکسل یافت می شود. شما همچنین می توانید آن را در غلات غنی شده نیز پیدا کنید. فولات اغلب با اسید فولیک اشتباه گرفته می شود. از لحاظ فنی، اسید فولیک، شکل مصنوعی فولات است که معمولا ما آن را به صورت مکمل استفاده می کنیم.
رژیم غذایی شما یک عامل مهم برای اطمینان از مصرف فولات کافی است. کمبود فولات همچنین می تواند به علت سوء مصرف مزمن الکل نیز باشد. زیرا الکل در توانایی بدن برای جذب اسید فولیک تداخل ایجاد می کند. زنان باردار به علت نیاز بالای جنین در حال رشدشان به این ویتامین، با احتمال بیشتری به کمبود فولات مبتلا می شوند.
علائم کم خونی مگالوبلاستیک چیست؟
شایعترین علامت کم خونی مگالابلاستیک خستگی است. مابقی علائم ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. علائم معمول این نوع کم خونی عبارتند از:
- تنگی نفس
- ضعف عضلانی
- رنگ پریدگی غیر طبیعی پوست
- التهاب و تورم زبان
- کاهش اشتها یا کاهش وزن
- اسهال
- حالت تهوع
- سریع شدن ضربان قلب
- حساس شدن زبان
- احساس سوزش در دست و پا
- بی حسی در اندام ها
روش های تشخیص کم خونی مگالوبلاستیک
آزمایشی که معمولا برای تشخیص بسیاری از انواع کم خونی استفاده می شود، شمارش کامل خون (CBC) است. این آزمایش قسمت های مختلف خون شما را اندازه گیری می کند. پزشک می تواند تعداد و ظاهر سلول های قرمز خون را بررسی کند. اگر کم خونی مگالوبلاستیک دارید، در این آزمایش گلبول های قرمز باید کمتر و بزرگتر از حد عادی باشند. پزشک برای رد کردن علل دیگری علائم، به سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی نیز نیاز دارد.
پزشک برای تشخیص اینکه آیا کمبود ویتامین باعث کم خونی شما شده است یا خیر به انجام آزمایش های خون بیشتری نیاز دارد. این آزمایش ها علاوه بر این به پزشک کمک خواهند کرد تا دریابد که آیا این کمبود مربوط به ویتامین B-12 است یا فولات؟
یکی از آزمایش هایی که معمولا در این شرایط تجویز می شود، آزمون شیلینگ است. آزمایش شیلینگ آزمایش خونی است که توانایی بدن بیمار را برای جذب ویتامین B-12 ارزیابی می کند. پس از مصرف دوز کمی از مکمل های رادیواکتیو ویتامین B-12، یک نمونه ادرار برای تجزیه و تحلیل جمع آوری می شود. سپس بیمار مکمل رادیو اکتیو را در ترکیب با پروتئین “فاکتور درونی” که بدن برای جذب ویتامین B-12 نیاز به آن دارد، مصرف می کند. بعد از مصرف این ترکیب نیز یک نمونه ادرار دیگر گرفته می شود تا با نمونه اول مقایسه شود.
این آزمایش نشان می دهد که آیا نبود فاکتور درونی عامل جذب نشدن ویتامین است یا خیر. در صورتی که نمونه دوم ادرار نشان دهد که بدن بیمار تنها با مصرف فاکتور درونی می تواند ویتامین B-12 را جذب کند، یعنی بدن با کمبود این فاکتور مواجه است. این به این معنی است که بدن بیمار قادر به جذب ویتامین B-12 به طور طبیعی نیست.
کم خونی مگالوبلاستیک چگونه درمان می شود؟
چگونگی درمان این نوع کم خونی بستگی به عامل و علت ایجاد آن دارد. طرح درمان بیمار همچنین به سن و سلامت کلی بدن او و نیز پاسخ بدن به درمان های مختلف بستگی دارد. شدت بیماری نیز در این طرح دخیل می باشد. درمان کم خونی اغلب ادامه دار است. یعنی باید به مدت طولانی از آن استفاده شود. مهمترین روش های درمان این نوع کم خونی عبارتند از:
جبران کمبود ویتامین B-12
در مورد کم خونی ماگالابلاستیک ناشی از کمبود ویتامین B-12، ممکن است تزریق ماهانه ویتامین B-12 بتواند علائم را کمتر کند. مکمل های خوراکی نیز ممکن است تجویز شوند. اضافه کردن غذاهای حاوی ویتامین B-12 بیشتر به رژیم غذایی نیز روش کمک کننده دیگری می باشد. غذاهای حاوی ویتامین B-12 عبارتند از:
- تخم مرغ
- مرغ
- غلات غنی شده (به ویژه سبوس دار)
- گوشت قرمز (به ویژه گوشت گاو)
- شیر
- حلزون صدف دار
کمبود فولات
کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از فقدان فولات در بدن ممکن است با مصرف مکمل های اسید فولیک خوراکی یا داخل وریدی درمان شود. تغییرات غذایی نیز باعث افزایش سطح فولات در بدن می شوند. غذاهایی که در رژیم غذایی شما شامل این ویتامین می شوند عبارتند از:
- پرتقال
- سبزیجات دارای برگ سبز
- بادام زمینی
- عدس
- غلات غنی شده
[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]
پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:
کم خونی همولیتیک خود ایمنی ناشی از دارو ؛ نشانه ها، علل، روش های تشخیص و درمان
کم خونی ؛ انواع، علل، عوامل خطر، نشانه ها و روش های تشخیص و درمان
کم خونی آپلاستیک چیست و چه نشانه های و روش هایی برای درمان آن وجود دارد؟
کم خونی خطرناک ؛ علل، علائم، عوامل خطر، روش های تشخیص و درمان
[/quote]
زندگی با کم خونی مگالوبلاستیک
در گذشته، درمان کم خونی مگالوبلاستیک مشکل بود. اما امروزه افراد مبتلا به کم خونی مگالابلاستیک به علت کمبود ویتامین B-12 و یا فولات می توانند علائم خود را به سادگی کنترل کنند و با درمان های مداوم و مکمل های غذایی مفید، بیماری خود را تا حدود زیادی مدیریت کنند.
کمبود ویتامین B-12 می تواند منجر به مشکلات دیگری نیز شود. این کمبود می تواند مشکلات زیر را در بدن ایجاد کند:
- آسیب عصبی
- مشکلات عصبی
- مشکلات دستگاه گوارش
اگر این نوع کم خونی زود تشخیص داده و به خوبی درمان شود، این عوارض گاها معکوس خواهند شد. افرادی که کم خونی خطرناک دارند نیز ممکن است در معرض خطر ابتلا به تضعیف استخوان ها و سرطان معده باشند. به همین علت، مهم است که علائم ابتلا به کم خونی مگالوبلاستیک را بدانید و اگر به این علائم دچار شده اید، در اسرع وقت با پزشک خود صحبت کنید. به این ترتیب پزشک می تواند طرح درمانی مناسبی را ارائه کند که ضمن درمان بیماری از ایجاد عوارض جانبی خطرناک در بدن نیز جلوگیری شود.