کم خونی ناشی از التهاب و بیماری های مزمن ؛ علل، نشانه ها، تشخیص و روش های درمان

کم خونی بیماری است که در آن تعداد سلول های قرمز خون یا مقدار هموگلوبین در سلول های قرمز خون پایین تر از حد نرمال است. این کمبود مانع از جذب اکسیژن توسط سلول های بدن می شود. هموگلوبین یک پروتئین غنی از آهن است که رنگ قرمز خون ناشی از آن می باشد. این پروتئین اجازه می دهد سلول های قرمز خون اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن انتقال دهند. بنابراین، کاهش تعداد گلبول های قرمز یا سطح پایین هموگلوبین سبب کاهش سطح آهن در خون می شود. امروز در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم به طور اختصاصی در مورد کم خونی ناشی از التهاب و بیماری های مزمن صحبت کنیم.

افراد مبتلا به کم خونی ممکن است احساس خستگی کنند. زیرا خون آنها اکسیژن کافی برای ارگان ها و بافت های بدن فراهم نمی کند. اگر کم خونی شدید و طولانی مدت شود، کمبود اکسیژن در خون می تواند منجر به تنگی نفس یا عدم تحمل ورزش شود. عدم تحمل ورزش وضعیتی که در آن فرد در طول یا بعد از فعالیت بدنی به راحتی خسته می شود. کم خونی در نهایت می تواند باعث آسیب قلبی و آسیب به سایر اعضای بدن شود .

کم خونی ناشی از التهاب و بیماری های مزمن (AI / ACD) چیست؟

کم خونی ناشی از التهاب و بیماری مزمن نوعی کم خونی است که معمولا با بیماری های مزمن و یا دراز مدت، یا عفونت رخ می دهد. سرطان و اختلالات التهابی، که در آن سیستم ایمنی به صورت غیر طبیعی فعال می شود نیز می تواند باعث ایجاد کم خونی ناشی از التهاب شود.

متاسفانه کم خونی ناشی از التهاب و بیماری مزمن به آسانی با کم خونی فقر آهن اشتباه گرفته می شود. زیرا در هر دو نوع بیماری، سطح آهن موجود در خون کم است. آهن هم در خون یافت می شود و هم در بافت های بدن ذخیره می شود. گردش آهن برای تولید سلول های قرمز خون ضروری است.

سطح پایین آهن در خون موجب ایجاد کم خونی فقر آهن می شود. زیرا این حالت سطح آهن ذخیره شده در بافت بدن را تخلیه می کند. با این حال، در کم خونی ناشی از التهاب ذخیره آهن در بدن طبیعی یا بالا است. اما به رغم بالا و طبیعی بودن ذخایر آهن، سطح آهن در خون پایین است. زیرا بیماری های التهابی و مزمن توانایی بدن برای استفاده از آهن ذخیره شده و جذب آهن را از غذا کم می کند. کم خونی ناشی از التهاب و بیماری های مزمن دومین نوع شایع آنمی، پس از کم خونی فقر آهن است.

چه کسانی بیشتر در معرض کم خونی ناشی از التهاب و بیماری های مزمن هستند؟

در حالی که AI / ACD ممکن است در همه افراد در سنین مختلف تاثیر بگذارد، اما افراد سالمند به طور ویژه ای در معرض خطر هستند. زیرا این افراد بالاترین نرخ ابتلا به بیماری های مزمن را دارند. کم خونی ناشی از التهاب و بیماری های مزمن در میان افرادی که در بستر هستند، به ویژه افرادی که بیماری مزمن دارند، رایج است.

بیش از ۱۳۰ میلیون آمریکایی با حداقل یک نوع بیماری مزمن زندگی می کنند. درک علائم کم خونی در افراد مبتلا به بیماری های مزمن می تواند به بهبود سلامت و کیفیت زندگی آن ها کمک کند.

علت کم خونی ناشی از التهاب و بیماری های مزمن چیست؟

کم خونی ناشی از التهاب و بیماری مزمن ناشی از آن است که سلول های قرمز خون به طور طبیعی عمل نمی کنند. بنابراین آنها نمی توانند به طور موثر آهن را جذب کرده و از آن استفاده کنند. علاوه بر این، بدن نمی تواند به طور طبیعی به اریتروپویتین (EPO) پاسخ دهد. این ماده هورمونی ساخته شده توسط کلیه ها است که مغز استخوان را برای تولید گلبول های قرمز تحریک می کند. به مرور زمان، این عملکرد غیر طبیعی باعث کاهش تعداد گلبول های قرمز خون در بدن می شود.

برخی از بیماری های مزمن که به کم خونی ناشی از التهاب و بیماری مزمن منجر می شوند شامل بیماری های عفونی و التهابی، بیماری کلیوی و سرطان می باشند. بعضی از روش های درمان بیماری های مزمن نیز ممکن است باعث کاهش تولید گلبول های قرمز شده و به AI / ACD کمک کنند.

بیماری های عفونی و التهابی

این بیماری ها به عنوان بخشی از پاسخ سیستم ایمنی بدن که در حال مبارزه با بیماری های عفونی و التهابی است، اتفاق می افتد. در این روند سلول های سیستم ایمنی پروتئین هایی به نام سیتوکین ها را آزاد می کنند. سیتوکین ها بدن را بهبود می بخشند و از آن در برابر عفونت دفاع می کنند. با این حال، این پروتئین ها می توانند عملکرد طبیعی بدن را نیز تحت تاثیر قرار دهند. در کم خونی ناشی از التهاب و بیماری مزمن، سیتوکین های توانایی بدن برای جذب و استفاده از آهن را مختل می کنند. سیتوکین ها همچنین ممکن است در تولید و فعالیت طبیعی EPO یا همان اریتروپویتین دخالت داشته باشند.

بیماری های عفونی

بیماری های عفونی که باعث ایجاد این نوع کم خونی می شوند عبارتند از:

  • سل، که نوعی عفونت در ریه ها است.
  • HIV یا ایدز، که یک نوع عفونت است که سیستم ایمنی بدن را از بین می برد.
  • اندوکاردیت، نوعی عفونت در قلب است.
  • استئومیلیت، نوعی عفونت استخوانی است.

گاهی عفونت های حاد مانند عفونت هایی که به سرعت رشد می کنند و ممکن است به مدت طولانی در بدن ادامه داشته باشند، می توانند باعث ایجاد AI / ACD شوند.

بیماری های التهابی

بیماری های التهابی که می توانند به AI / ACD منجر شوند عبارتند از:

  • آرتریت روماتوئید، که باعث درد، تورم، سفتی و از دست دادن عملکرد مفاصل می شود.
  • لوپوس که باعث آسیب به بافت های مختلف بدن مانند مفاصل، پوست، کلیه ها، قلب، ریه ها، رگ های خونی و مغز می شود.
  • دیابت، که در آن سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی است.
  • نارسایی قلبی، که در آن قلب نمی تواند به اندازه کافی خون را برای پاسخگویی به نیازهای بدن پمپ کند.
  • بیماری التهابی روده (IBD)، بیماری هایی که باعث التهاب و تحریک در روده می شوند.

IBD ها، از جمله بیماری کرون، می توانند به دلیل جذب ضعیف آهن توسط روده بیمار و خونریزی از دستگاه گوارشی (GI)، موجب کمبود آهن شوند.

بیماری کلیوی

افراد مبتلا به بیماری کلیوی ممکن است به چندین علت کم خونی را تجربه کنند. کلیه های مبتلا به نارسایی کلیوی اغلب موفق به ایجاد اریتروپویتین کافی نیستند. علاوه بر این، بیماری کلیوی منجر به جذب و استفاده غیرطبیعی از آهن شده و به نوعی کم خونی ناشی از التهاب منجر می شود. آنمی با پیشرفت بیماری کلیوی بدتر می شود. بنابراین، اغلب افراد مبتلا به نارسایی کلیوی دارای کم خونی هستند. نارسایی کلیه که به عنوان مرحله آخر بیماری کلیوی توصیف می شود و گاهی اوقات به نام ESRD نیز شناخته می شود، معمولا برای درمان به پیوند کلیه یا فیلتر خون (دیالیز) نیاز دارند.

افراد مبتلا به نارسایی کلیه همچنین می توانند کمبود آهن را به دلیل از دست دادن خون در حین همودیالیز (یک نوع دیالیز است) تجربه کنند. سطوح پایین آهن و فولیک اسید که یکی دیگر از مواد مغذی مورد نیاز برای تولید گلبول قرمز طبیعی است، نیز ممکن است در افراد مبتلا به بیماری کلیوی، کم خونی ایجاد کند.

سرطان

کم خونی ناشی از التهاب ممکن است با نوع خاصی از سرطان، از جمله بیماری هوچکین، لنفوم غیر هوچکین و سرطان پستان رخ دهد. این نوع سرطان ها مانند بیماری های التهابی باعث ایجاد سیتوکین های التهابی در بدن می شوند. آنمی گاهی می تواند توسط شیمی درمانی و پرتو درمانی که باعث ایجاد آسیب در مغز استخوان شده، بدتر شود.

علائم کم خونی ناشی از التهاب و بیماری های مزمن چیست؟

کم خونی ناشی از التهاب و بیماری مزمن به طور معمول به آرامی رشد می کند و به همین دلیل علائم آن معمولا خفیف بوده یا اصلا نشانه ای ندارد. نشانه های کم خونی همچنین ممکن است با علائم بیماری زمینه ای پوشش داده شوند. گاهی اوقات، AI / ACD می تواند موجب ایجاد علائم زیر شوند:

  • خستگی
  • ضعف
  • رنگ پریدگی پوست
  • سریع شدن ضربان قلب
  • تنگی نفس
  • عدم تحمل ورزش

AI / ACD چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص AI / ACD، متخصص از آزمایش خونی به نام شمارش کامل خون (CBC) استفاده می کند. CBC شامل اندازه گیری هماتوکریت فرد است. هماتوکریت درصد گلبول های قرمز در خون است. CBC همچنین مقدار هموگلوبین خون را اندازه گیری می کند و می تواند نشان دهد که آیا تعداد گلبول های قرمز در خون فرد کمتر از حد طبیعی است یا خیر.

علاوه بر اندازه گیری هماتوکریت و هموگلوبین، CBC شامل دو اندازه دیگر برای نشان دادن میزان آهن در بدن است:

  • سطح فریتین مقدار آهن موجود در بدن را نشان می دهد. نمره فریتین زیر ۲۰۰ نانوگرم در هر لیتر نشان دهنده این است که فرد ممکن است کمبود آهن داشته باشد.
  • اشباع ترانسفرین (TSAT) نمره ای است که نشان می دهد چقدر آهن در بدن موجود است یا برای تولید گلبول های قرمز در خون گردش دارد. نمره TSAT زیر ۲۰ درصد نشانه دیگری از کمبود آهن است.

نتیجه CBC که سطح پایین آهن را در خون و ذخیره آن را در بافت های بدن نشان می دهد، نشان دهنده AI / ACD است.

کم خونی ناشی از التهاب چگونه درمان می شود؟

کم خونی ناشی از التهاب و بیماری مزمن اغلب به طور جداگانه از وضعیتی که موجب ایجاد آن شده است، درمان نمی شود. به طور کلی، پزشک بر روی درمان بیماری زمینه ای تمرکز می کنند. اگر این درمان موفق آمیز باشد، کم خونی معمولا از بین می رود. به عنوان مثال، آنتی بیوتیک هایی که برای عفونت و داروهای ضد التهابی که برای آرتریت روماتوئید یا IBD تجویز می شوند، می توانند باعث از بین رفتن کم خونی ناشی از التهاب شوند. با این حال، کم خونی فزاینده  ناشی از التهاب به عنوان یک بیماری زمینه ای شناخته شده که مستحق درمان مستقیم است.

برای افراد مبتلا به سرطان یا بیماری کلیوی که سطوح اریتروپویتین در بدنشان پایین است، ممکن است یک فرم مصنوعی از اریتروپویتین تجویز شود. پزشک معمولا اریتروپویتین مصنوعی را ۲ الی ۳ بار در هفته به صورت زیر پوستی تزریق می کند. افراد استفاده کننده از همودیالیز که نمی توانند اریتروپویتین زیر پوستی را تحمل کنند ممکن است آن را به صورت داخل وریدی در طی همودیالیز دریافت کنند.

اگر کمبود آهن نقش مهمی در ایجاد کم خونی ناشی از التهاب و بیماری های مزمن داشته باشد، ممکن است مکمل های آهن تجویز شود تا هماتوکریت به سطح مورد نظر برسد. مکمل آهن را می توان در فرم قرص، زیر جلدی یا داخل وریدی در طول همودیالیز مصرف کرد.

افراد مبتلا به بیماری کلیوی و کم خونی ناشی از التهاب و بیماری های مزمن باید مصرف ویتامین B12 و مکمل اسید فولیک را افزایش دهند. قبل از مصرف مکمل حتما با متخصص مشورت کنید.

رژیم غذایی و تغذیه

به افراد مبتلا به کم خونی ناشی از کمبود آهن، توصیه می شود که آهن، ویتامین B12 و یا اسید فولیک را از طریق مواد مغذی زیر به بدن برسانند.

منابع غذایی غنی از آهن عبارتند از:

  • لوبیا
  • غلات صبحانه
  • مرغ
  • نان غنی شده
  • اسفناج
  • بوقلمون

منابع غذایی غنی از ویتامین B12 عبارتند از:

  • جگر گاو
  • غلات صبحانه
  • مرغ
  • سیب زمینی
  • ماهی
  • بوقلمون

منابع غذایی غنی از اسید فولیک عبارتند از:

  • لوبیا
  • غلات صبحانه
  • مرغ
  • نان غنی شده
  • برنج
  • بوقلمون