گلیسین چیست و چه فوایدی برای بدن ما دارد؟

در حالی که ممکن است با این اصطلاح خاص آشنا نباشید، اما هر روز برای تقویت بدن خود از گلیسین استفاده می کنید. این ماده به بدن اجازه می دهد که به درستی کار کند. این اسید آمینه برای بسیاری از عملکردهای عضلانی، شناختی و متابولیکی ضروری است. گلیسین کمک می کند تا تجزیه و حمل مواد مغذی مانند گلیکوژن و چربی به سلول ها برای تامین انرژی انجام شود و در این فرآیند، از سیستم ایمنی، دستگاه گوارش و سیستم عصبی پشتیبانی می کند.

در بدن انسان، گلیسین در غلظت بالایی در پوست، بافت همبند مفاصل و بافت ماهیچه ای یافت می شود. این ماده یکی از اسید آمینه های کلیدی است که برای تشکیل کلاژن و ژلاتین استفاده می شود، گلیسین در آب قلم و سایر منابع پروتئینی یافت می شود. در واقع، گلیسین همراه با بسیاری از مواد مغذی دیگر مانند پرولین و آرژینین، بخشی از مواد غذایی فوق العاده مفید برای استخوان ها هستند.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت بیشتر در مورد این ماده می آموزید.

گلیسین چیست؟

گلیسین به عنوان یک اسید آمینه غیر ضروری (در اصطلاح اسید آمینه مشروط نیز نامیده می شود)، به مقدار کمی توسط بدن انسان ساخته می شود. اما بسیاری از افراد با مصرف مواد غذایی مختلف این ماده را در حجم زیاد وارد بدن خود می کنند.

اطلاعات و آمار تغذیه ای درباره گلیسین:

  • گلیسین دومین آمینو اسیدی است که در آنزیم ها و پروتئین های انسانی یافت می شود و به همین دلیل است که تقریبا در هر قسمتی از بدن نقش دارد.
  • این ماده یکی از ۲۰ اسید آمینه ای است که برای ساخت پروتئین در بدن استفاده می شود. پروتئین بافتی ایجاد می کند که اندام ها، مفاصل و عضلات را تشکیل می دهد. پروتئین موجود در بدن، در کلاژن (پروتئین فراوان در انسان و بسیاری از پستانداران) و همچنین ژلاتین (ماده ساخته شده از کلاژن) متمرکز است.
  • برخی از جذاب ترین ویژگی ها این ماده شامل رشد بهتر عضلات، ترمیم پوشش دستگاه گوارش و کاهش میزان از دست رفتن غضروف در مفاصل و پوست است.
  • در حالی که غذاهای غنی از پروتئین (مانند گوشت و لبنیات) حاوی گلیسین هستند، اما تامین کلاژن و ژلاتین ممکن است دشوار باشد. این پروتئین ها در اغلب موارد در گوشت وجود ندارند و به جای آن از بخشی از بدن حیوانات که امروزه بیشتر افراد آن را دور می ریزند مانند پوست، استخوان ها، بافت همبند، تاندون ها و رباط ها استخراج می شود.
  • افرادی که بیمار هستند، به تازگی جراحی کرده اند، داروهایی مصرف می کنند که مانع از فرآیند های متابولیک خاص می شوند یا افرادی که تحت استرس زیادی قرار می گیرند، می توانند از گلیسین اضافی برای بهبودی خود استفاده کنند.

مزایای استفاده از گلیسین

بر اساس تحقیق انجام شده توسط Departments of Cell and Developmental Biology در دانشگاه کارولینای شمالی در چپل هیل، این ماده می تواند برای کمک به کاهش علائم در افراد مبتلا به بیماری های زیر به کار برده شود:

  • زخم
  • آرتریت
  • سندرم روده تحریک پذیر
  • دیابت
  • نارسایی کلیه
  • نارسایی قلبی
  • اختلالات عصبی رفتاری
  • خستگی مزمن
  • اختلالات خواب
  • و حتی برخی از سرطان ها

اسیدهای آمینه مانند گلیسین را می توان در فرم مکمل استفاده کرد. اما بهترین روش بهره مندی از تمام خواص آن، استفاده از مواد غذایی غنی از گلیسین است.

برخی از مزایای این ماده عبارتند از:

  • به ساخت توده عضلانی بدون چربی کمک می کند.
  • از اسکاروپنی (تحلیل عضلانی) جلوگیری می کند.
  • نقش مهمی در تولید هورمون رشد انسان ایفا می کند.
  • عملکرد ذهنی و حافظه را تقویت می کند.
  • به جلوگیری از سکته مغزی و تشنج کمک می کند.
  • از پوست در برابر علائم پیری یا جهش های سلولی محافظت می کند.
  • از کلاژن در مفاصل محافظت کرده و موجب کاهش درد مفاصل می شود.
  • انعطاف پذیری دامنه حرکت بدن را بهبود می دهد.
  • قند خون را تثبیت کرده و موجب کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ می شود.
  • کیفیت خواب را بهبود می دهد.
  • التهاب و آسیب رادیکال های آزاد را با افزایش تولید گلوتاتیون کاهش می دهد.
  • خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان را کاهش می دهد.
  • پوشش دستگاه گوارش را می سازد.
  • نمک های صفراوی و آنزیم های گوارشی را تولید می کند.
  • به کاهش واکنش های آلرژیک و خود ایمنی کمک می کند.
  • سطح انرژی را افزایش داده و با خستگی مبارزه می کند.
  • به تولید گلبول های قرمز کمک می کند.
  • با اثرات استرس و اضطراب مبارزه می کند.
  • به کنترل نشانه های تشنج، اسکیزوفرنی و اختلالات روانی کمک می کند.

باعث افزایش رشد عضلات می شود

گلیسین برای جلوگیری از تخریب بافت پروتئین که باعث عضله سازی و بهبود ترمیم عضلات می شود، کمک می کند. به دلایلی زیر به این ماده لقب “اسید آمینه ضد پیری” داده اند.

  • به حفظ توده عضلانی بدون چربی در سالمندان کمک می کند.
  • ترشح هورمون رشد انسانی را تحریک می کند.
  • مانع از تحلیل غضروف در مفصل می شود.
  • انرژی مورد نیاز روزانه برای عملکردهای فیزیکی را بهبود می بخشد.
  • توانایی های ذهنی که برای ورزشکاران مهم است را بیشتر می کند.

گلیسین در طی بیوسنتز کراتین مورد استفاده قرار می گیرد. کراتین منبع مستقیم سوخت عضلات جهت بهبود آسیب و رشد قوی تر است. این ماده نقش های مهم زیر را نیز به عهده دارد:

  • جذب انرژی موجود در مواد مغذی
  • تغذیه سلول ها با انرژی
  • تغذیه عضلات گرسنه
  • افزایش استقامت، قدرت و عملکرد
  • تولید و تنظیم هورمون
  • سنتز طبیعی هورمون های استروئید که مسئول تنظیم نسبت چربی به عضله و کنترل انرژی هستند.

ترمیم و محافظت از مفاصل و غضروف ها

گلیسین همراه با سایر اسید های آمینه موجود در عصاره استخوان (به خصوص پرولین) نقش مهمی در تشکیل کلاژن دارد. این ماده باعث رشد و بهبود عملکرد مفاصل، تاندون ها و رباط ها می شود. تقریبا یک سوم کلاژن از گلیسین تشکیل شده است. کلاژن برای تشکیل بافت همبند که انعطاف پذیر مفاصل را بیشتر می کند و قدرت این بخش بدن را در برابر شوک های ناگهانی افزایش می دهد، ضروری است. به همین دلیل است که هیدرولیزات کلاژن اغلب برای درمان بیماری های مفصلی دژنراتیو مانند استئوآرتریت استفاده می شود.

همانطور که سن بالا می رود، مصرف پروتئین های کافی (اسید آمینه) به منظور ترمیم بافت آسیب دیده در داخل مفاصل که به علت آسیب های رادیکال آزاد ایجاد می شود، بسیار مهم است.

بهبود هضم

اسیدهای آمینه، از جمله گلیسین و پرولین، به بازسازی بافتی که دستگاه گوارش را پوشش می دهد و از ذرات غذا و باکتری های داخل روده محافظت می کند، منجر می شود. گلیسین یکی از مهم ترین مواد تشکیل دهنده در روده یعنی کلاژن و ژلاتین را تشکیل می دهد.

کلاژن و ژلاتین برای افرادی که دارای حساسیت غذایی هستند و نمی توانند برخی از مواد غذایی را به راحتی تحمل می کنند، ضروری است. این مواد می توانند پوشش دستگاه گوارش را در افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده یا سوء هاضمه (از جمله سندرم روده تحریک پذیر، IBS، کولون، کولیت اولسراتیو و ریفلاکس اسید) بهبود دهند و حتی باکتری های را متوازن کرده و رشد پروبیوتیک ها را افزایش می دهند.

در داخل دستگاه گوارش، گلیسین مانند سوخت متابولیک عمل می کند. این ماده برای تولید صفرا، اسیدهای نوکلئیک، کراتین فسفات و پورفیرین مورد استفاده برای تجزیه مواد غذایی، استفاده می شود. به عنوان مثال، این ماده با کمک به تولید اسیدهای صفراوی، باعث می شود که چربی ها تجزیه شوند و به کمک سلول های گلیکوژن حمل شده، و در تولید انرژی ATP مصرف شوند. شواهد نشان می دهد که گلیسین می تواند به تثبیت سطح قند خون نیز کمک کند و منجر به ایجاد انرژی پایدار و جلوگیری از هوس قندی و خستگی شود.

کاهش تأثیرات پیری و تقویت سیستم ایمنی

گلیسین به تشکیل گلوتاتیون کمک می کند. گلوتاتیون یک آنتی اکسیدان ارزشمند است که برای جلوگیری از آسیب سلولی و نشانه های مختلف پیری استفاده می شود. یک مطالعه که در سال ۲۰۱۱ در مجله American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده است، نشان می دهد که با وجودی کمبود گلوتاتیون در سالمندان که به علت کاهش قابل توجه در سنتز آن رخ می دهد، مصرف مکمل پروتئین های گلوتاتیون سیستئین و گلیسین، سنتز گلوتاتیون به طور کامل بازسازی می شود. این مکمل کمک می کند تا غلظت این ماده افزایش یافته و سطح استرس اکسیداتیو و آسیب که منجر به پیری می شود، کم شود.

در مطالعات خاص، گلیسین حتی برای پیشگیری از جهش های سلولی که منجر به سرطان می شود، نیز خواصی را از خود نشان داده است. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد استفاده از درمان های هدفمند آمینو اسیدی می تواند از رشد سلول های سرطانی جلوگیری کرده و به کاهش التهاب که با بسیاری از بیماری های مزمن مانند سرطان ارتباط دارد، کمک کند.

آرامش اعصاب و تغذیه مغز

گلیسین برای حمایت از عملکرد شناختی و سیستم عصبی مرکزی مفید است. چرا که به این سیستم کمک می کند تا سنتز متابولیک برخی مواد مغذی که مغز و اعصاب برای تامین انرژی از آن ها استفاده می کنند، را تنظیم کند. با تنظیم الکترولیت هایی، مانند کلسیم، کلرید و پتاسیم، تکانه های عصبی در سراسر بدن تنظیم می شود.

به علت نقش این ماده در عملکرد عصبی و انتقال دهنده عصبی، می توان از آن در بهبود موارد زیر استفاده کرد:

  • خواب
  • عملکرد ذهنی
  • احساسات بدنی
  • خلق و خوی
  • حافظه
  • رفتارها

به عنوان مثال، گلیسین با سایر اسید های آمینه، از جمله تائورین و گاما آمینو اسید بوتیریک (GABA)، به عنوان یک انتقال دهنده عصبی باز دارنده عمل می کنند.

برخی شواهد نشان می دهد که گلیسین می تواند به کاهش بیش فعالی در مغز کمک کند و حتی در درمان یا پیشگیری از اختلالات روانی، از جمله موارد زیر نقش مهمی داشته باشد:

  • اختلالات یادگیری
  • اسکیزوفرنی
  • اختلال دوقطبی یا افسردگی مانیک
  • صرع

مبارزه با خستگی

به علت نقش این ماده در سیستم عصبی مرکزی و سیستم گوارش، می توان از آن برای افزایش سطح انرژی، تعادل در قند خون و جلوگیری از خستگی استفاده کرد. این ماده حتی می تواند برای آرام کردن اضطراب یا عصبانیت که باعث اختلال در خواب می شوند، به کار برده شود. به علاوه گلیسین کمک می کند تا مواد مغذی برای تامین انرژی به طور مستقیم به سلول ها و بافت ها برسد. بر اساس تحقیقات انجام شده توسط انجمن تحقیقات خواب ژاپن (Japanese Society of Sleep Research)، مکمل های گلیسین باعث بهبود کیفیت خواب، کاهش خواب آلودگی روزانه و بهبود عملکرد وظایف شناختی حافظه می شود.

یکی از مهمترین وظایف این ماده، کمک به انجام بیوسنتز هم، که جزئی از هموگلوبین است و به تولید و نگهداری از گلبول های قرمز کمک می کند، می باشد. گلبول قرمز در حمل اکسیژن، پشتیبانی از عملکرد سلولی، و ارائه انرژی به بافت، قلب و مغز نقش دارد. در واقع، گلیسین به منظور بهبود انرژی در ورزشکاران، کاهش خستگی ناشی از کم خونی و کمک به تنظیم سطح قند خون به مکمل ها اضافه می شود.