آندروپوز یا یائسگی در مردان یک فرآیند طبی سالمندی و یک موقعیت فیزیکی شبیه یائسگی در زنان است که در سن ۴۵ سالگی به بعد بروز می کند. در این فرآیند سطح هورمون تستسترون که یکی از اصلی ترین هورمون های مردانه (آندروژن ها) است به طور پیوسته کاهش می یابد و مرد علایمی نظیر گرگرفتگی، افسردگی و تغییرات خلق و خوی را تجربه می کند. علاوه بر فرآیند طبیعی سالخوردگی و افزایش سن عواملی نظیر برخی از بیماری های قلبی، استفاده طولانی مدت از برخی داروها، افسردگی، چاقی که بر تولید هورمون تستسترون تاثیر دارند می توانند آغاز کننده زودرس آندروپوز باشند. در تاریخ پزشکی همواره سخنانی در مورد یائسگی مردان میانسال یافت می شود و اولین بار لفظ آندروپوز توسط اچ هالفورد(۱۸۱۳) و سپس توسط ایوارنر(۱۹۳۰) مطرح گشت و بیان شد تعدادی از مردان یک دروه یائسگی شبیه به آن چه در زنان است با یک شدت کمتر ولی با تداوم بیشتر را تجربه می کنند.در این زمینه تئوری هایی نظیر تئوری بیولوژیکی و تئوری روانی – اجتماعی مطرح گشت که به ترتیب بیان می دارند که تغییرات فیزیکی در مقدار هورمون های مترشحه بدن نقش دارند و سیستم روانی – اجتماعی و فشارهای روانی ایجاد کننده آندروپوز هستند.
عللی نظیر از دست دادن اشتیاق به کار مانند اخراج از کار، تغییرات ناگهانی در همسر، از دست دادن فرصت های مناسب در زندگی و ناتوانی جسمی اثبات کننده این تئوری هستند.
علائم یائسگی در مردان:
اگر تنها علائم زیر وجود داشته باشند ولی سطح هورمون تستوسترون پایین نباشد, نمی توان گفت فرد دچار یائسگی شده است. همچنین اگر تنها یک یا چند مورد از علائم زیر را مشاهده کردید, به معنی یائسگی نیست.
– ناتوانی و کاهش میل جنسی
این مورد اصلی ترین نشانه یائسگی در مردان است. اگر چه کاهش تستوسترون در سن پایین شایع نیست ولی کاهش میل جنسی در افراد جوان شایع است. البته این مساله را نمی توان به طور صد در صد به اختلال های هورمونی ربط داد چون مشکلات روانشناختی, مصرف داروها و دیابت طولانی مدت نیز می توانند روی میل جنسی افراد تاثیر بگذارند. با مشاهده کاهش میل جنسی, فرد باید از نظر هورمونی و احتمال یائسگی بررسی شود.
۲- احساس افسردگی
یکی از شایع ترین علائم یائسگی در مردان افسردگی است اما از آنجا که افسردگی می تواند دلایل زیادی داشته باشد باید دلیل اصلی آن تشخیص داده شود چون می تواند دلایل مهم دیگری مانند کم کاری تیروئید داشته باشد.
۳- کاهش توده عضلانی
کاهش توده عضلانی و قدرت بدنی یکی از علائم کاهش هورمون تستوسترون در بدن است که در کنار بقیه علائم فاکتور مهمی در تشخیص یائسگی در مردان است.
۴- فراموشی
فراموشی می تواند دلایلی مانند استرس و مشغله فکری فراوان داشته باشد اما در کنار علائمی مانند خستگی, کاهش میل جنسی و… می تواند نشانه یائسگی باشد. به گزارش فان و موزیک این نشانه در مردان جوان اهمیت بیشتری دارد و بیشتر به معنی احتمال بروز یائسگی است.
۵- تحریک پذیری و زودرنجی
اگر چه جوان ها معمولا تحریک پذیرتر و زودرنج ترند اما تغییر ناگهانی خلق و افزایش میزان تحریک پذیری و زودرنجی می تواند زنگ خطری برای بروز یائسگی باشد.
۶- ریزش مو
یکی از علائم غیرمستقیم یائسگی است که بیشتر در مردان جوان اهمیت دارد؛ البته فرد باید ابتدا از نظر بیماری ها و عوامل زمینه ساز دیگر بررسی شود.
۷- کم خونی
کاهش هورمون تستوسترون گاهی با مشکل کم خونی همراه است.
۸- افزایش وزن
افزایش وزن یکی از نشانه های یائسگی مردان است. اگر دیدید وزن شما یا همسرتان بدون دلیل و ناگهانی افزایش پیدا کرد و علائم دیگر را نیز مشاهده کردید, یائسگی رخ داده است.
۹- اختلال در خواب
اختلال در خواب زمانی که فرد قبلا مشکل خاصی نداشته است, در کنار علائم دیگر می تواند نشانه یائسگی باشد.
۱۰- احساس ضعف
یکی از نشانه های مهم یائسگی مردان است؛ البته شناسایی دلیل اصلی در اولویت است.
۱۱- کاهش علاقه و عدم توانایی برای فعالیت فیزیکی
یکی از نشانه هایی که می تواند همراه با کاهش تستوسترون در مردان جوان ایجاد شود, کاهش علاقه و عدم توانایی انجام فعالیت های فیزیکی است؛ برای مثال فردی که به پیاده روی بسیار علاقه دارد, حتی دیگر توان و حوصله ۵ دقیقه پیاده روی را ندارد.
۱۲- کاهش انرژی و خستگی
اگر فردی, بدون اینکه کارش زیاد شده و یا مشکل خاصی پیش آمده باشد, احساس خستگی کند و انرژی نداشته باشد باید از نظر کاهش هورمون تستوسترون بررسی شود.
۱۳- با افزایش سن سیستم ایمنی ضعیف تر می شود اما اگر این اتفاق در سنین جوانی رخ دهد و علت زمینه خاصی نداشته باشد, فرد باید از نظر کاهش هورمون تستوسترون بررسی شود.
تفاوت های یائسگی در مردان و زنان:
یائسگی در زنان به دلیل کاهش تولید هورمون استروژن است در حالی که در مردان به دلیل کاهش تولید هورمون تستسترون است.
* بر خلاف خانم ها، مردان علایم مشخص نظیر کاهش یا قطع قاعدگی ندارند که ورود آن ها را به این مرحله نشان دهد.
* زنان در این دوره باروری خود را به طور کامل از دست می دهند در حالی که مردان هرگز باروری خود را به طور کامل در طی آندروپوز از دست نمی دهند.
* تولید هورمون کم می شود ولی هرگز قطع نمی گردد؛ گر چه ممکن است از میزان موفقیت باروری کاسته شود ولی با تولید اسپرم هم چنان به فرد اجازه داده می شود فرزندان سالمی را حتی در دهه ۸۰ زندگی داشته باشند.
درمان جایگزینی با هورمون تستوسترون، استفاده از تولیدات گیاهی، رژیم غذایی مناسب، حمایت‌های روحی از سوی خانواده و داشتن خواب کافی و فعالیت‌های ورزشی منظم است. با توجه به برخی از علایم آندروپوز توصیه می‌شود که در درمان گرگرفتگی باید از چای، قهوه، غذاهای پرادویه و بسیار شیرین پرهیز نمود و از مایعات فراوان استفاده کرد. در نوسانات خلقی به دلیل اختلال در سروتونین استفاده از حبوبات و غلات توصیه می‌شود همچنین در مورد پوکی استخوان مصرف شیر، سویا، ماست کم چربی، ماهی آزاد، سبزیجات سبز رنگ و انجیر و در مورد بیماری‌های قلبی مصرف غذاهای حاوی روغن امگا۳ مانند روغن ماهی آزاد بسیار سودمند است.
همان‌طور که مردان باید در دوران یائسگی همسر خود را درک کنند، لازم است که زنان هم در صورت وقوع این مشکل همسر خود را بیشتر مورد حمایت عاطفی خود قرار دهند. برقراری یک ارتباط صمیمانه با همسر در این موقعیت یکی از اساسی‌ترین مسایل است و مهم است