انواع، نشانه ها، علل، درمان و عوارض یووئیت چشم

یووئیت به معنی التهاب لایه میانی چشم (uvea یا uveal tract) است. این بیماری می تواند به درد چشم و تغییراتی در بینایی منتهی شود. اغلب موارد ابتلا به یووئیت، با مصرف داروها استروئیدی درمان می شود. اما گاهی اوقات یووئیت می تواند به مشکلات بیشتری در بینایی مانند گلوکوم و کاتاراکت منجر شود. هر چه زودتر این بیماری درمان شود، شانس بهبودی بیشتر است.

ادامه این مطلب مجله پیام سلامت را به موضوعات زیر پیرو این بیماری اختصاص داده ایم:

  • علائم
  • زمان مراجعه به پزشک
  • درمان
  • علل
  • انواع یووئیت
  • شیوع بیماری
  • عوارض

علائم یووئیت

علائم این بیماری عبارتند از:

  • درد چشم که معمولا یک درد مبهم در اطراف چشم است و در مرکز چشم بدتر می شود.
  • قرمزی چشم
  • حساسیت به نور (ترس از نور)
  • تاری دید و یا ابری شدن دید
  • دیدن اشکال کوچک متحرک در سراسر میدان دید (اجسام شناور)
  • کاهش دید محیطی (توانایی دیدن اشیاء در کناره های میدان دید)

این علائم می تواند به طور ناگهانی یا به تدریج در طول چند روز ایجاد شوند. ممکن است یک یا هر دو چشم به این بیماری مبتلا شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر دچار درد چشم مداوم یا تغییر غیرعادی در بینایی شده اید، به خصوص اگر قبلا به این بیماری مبتلا شده اید، حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. همان طور که گفتیم هر چقدر این بیماری زودتر درمان شود، شانس بهبودی بالاتر می رود. برای تشخیص دقیق معمولا چشم پزشک از آزمایشات زیر استفاده می کند:

  • اسکن چشم
  • اشعه ایکس
  • آزمایش خون

تعیین علت یووئیت بسیار مهم است. زیرا این موضوع در تعیین درمان خاص مورد نیاز، کمک کننده می باشد.

انواع یووئیت

انواع مختلفی از این بیماری، بسته به این که کدام بخش چشم را تحت تاثیر قرار می دهد به شرح زیر وجود دارد:

  • یووئیت در جلوی چشم (یووئیت قدامی یا آماس عنبیه) موجب قرمزی و درد می شود و معمولا به سرعت علائم خود را نشان می دهد.
  • یووئیت در وسط چشم (یووئیت میانی) موجب دیدن اجسام شناور و تاری دید می شود.
  • یووئیت در پشت چشم (یووئیت خلفی) می تواند موجب ایجاد مشکلات بینایی شود.

گاهی این بیماری هم در جلو چشم و هم در پشت چشم تاثیر می گذارد. در این صورت به آن panuveitis گفته می شود.

یووئیت در جلوی چشم رایج ترین نوع این بیماری است. از هر ۴ نفر مبتلا به آن، ۳ نفر التهاب را در جلو چشم تجربه می کنند.

گاهی نیز این بیماری را بر اساس زمان وجود علائم و بهبودی طبقه بندی می کنند.

  • یووئیت حاد: التهابی است که به سرعت توسعه پیدا کرده و در عرض سه ماه بهبود پیدا می کند.
  • یووئیت مکرر: که در آن دوره های التهاب به صورت مکرر و به فاصله چند ماه رخ می دهند.
  • یووئیت مزمن: که در آن التهاب طولانی تر بوده و ظرف مدت سه ماه پس از درمان، متوقف می شود.

علت ایجاد این بیماری چیست؟

یووئیت، زمانی رخ می دهد که چشم ملتهب (قرمز و متورم) می شود. التهاب پاسخ بدن به بیماری و یا عفونت است. به همین دلیل اغلب موارد این بیماری به وجود مشکل در سیستم ایمنی بدن (دفاع بدن در برابر عفونت و بیماری) مرتبط است. به ندرت، یووئیت، بدون قرمزی و تورم رخ دهد.

مشکلات سیستم ایمنی بدن

یووئیت اغلب در افرادی که یک بیماری خود ایمنی زمینه ای (که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های سالم حمله می کند) دارند، رخ می دهد. بیماری های خود ایمنی شناخته شده که علت ابتلا به التهاب چشم هستند عبارتند از:

  • انکیلوزان اسپوندیلیت: وضعیتی است که در آن ستون فقرات و مناطق دیگر بدن ملتهب می شوند.
  • آرتریت واکنشی: بیماری است که باعث التهاب در مناطق مختلف بدن می شود.
  • بیماری های التهابی روده: مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
  • پسوریازیس: که یک بیماری پوستی است.
  • ورم مفاصل پسوریاتیک: یک نوع از ورم مفاصل است که در برخی از افراد مبتلا به پسوریازیس رخ می دهد.
  • مولتیپل اسکلروزیس: بیماری است که عمدتا بر اعصاب تاثیر می گذارد.
  • بیماری بهجت: یک بیماری نادر است که باعث ایجاد زخم های دهانی و زخم تناسلی می شود.
  • سارکوئیدوز: یک بیماری التهابی نادر است که ریه ها، پوست و چشم را تحت تاثیر قرار می دهد.
  • آرتریت ایدیوپاتیک کودکان: یک نوع از ورم مفاصل است که در کودکان رخ می دهد.

عفونت

یووئیت، همچنین می تواند با یک عفونت ایجاد شود. شایع ترین عفونت ها عامل این بیماری عبارتند از:

  • توکسوپلاسموز: یک عفونت ناشی از انگل است.
  • ویروس هرپس سیمپلکس: ویروس مسئول ایجاد تبخال است.
  • آبله مرغان-زوستر ویروس: ویروسی است که باعث آبله مرغان و زونا می شود.
  • سیتومگالوویروس: یک عفونت رایج است که معمولا باعث ایجاد علائم قابل توجه نمی شود، اما می تواند در افراد مبتلا به اختلال در سیستم ایمنی موجب التهاب چشم و کاهش بینایی شود.
  • بیماری سل
  • اچ آی وی و سیفلیس نیز از علل نادر هستند.

علل دیگر

یووئیت، گاهی نیز می تواند با موارد زیر ایجاد شود:

  • تروما یا آسیب به چشم، و یا عمل جراحی بر روی چشم
  • برخی از انواع سرطان مانند لنفوم (اگر چه این علت یک علت بسیار نادر است)
  • گاهی اوقات نیز نمی توان علت خاصی برای این بیماری تعیین کرد.

شیوع این بیماری

یووئیت نادر است. به طوری که از هر ۱۰۰۰۰ نفر در انگلستان بین ۲ تا ۵ نفر به آن مبتلا می شوند. این بیماری در افراد بین سنین ۲۰ تا ۵۹ ساله شایع است. اما گاهی نیز در دوران کودکی رخ می دهد.

عوارض یووئیت

اگر این بیماری به سرعت درمان نشود می تواند به مشکلات جدی منتهی شود. احتمال ایجاد عوارض جانبی این بیماری با داشن شرایط زیر، افزایش می یابد:

  • سن بالا ۶۰ سال
  •  ابتلا به یووئیت مزمن
  • ابتلا به انواع نادرتر یووئیت که در بخش میانی یا پشتی چشم  تاثیر می گذارد (یووئیت میانی یا خلفی)

بعضی از عوارض شایع تر این بیماری عبارتند از:

  • گلوکوم: که در آن عصب بینایی، که چشم  را به مغز متصل می کند آسیب می بیند. این عارضه در صورت که به موقع درمان نشود می تواند منجر به کوری شود.
  • آب مروارید: که در آن تغییراتی در عدسی چشم رخ داده و آن را تیره می کند.
  • ادم ماکولا cystoid، تورم شبکیه (لایه نازک و حساس به نور در بافت پشت چشم): در افراد مبتلا به یووئیت خلفی یا مزمن ایجاد می شود.
  • جداشدگی شبکیه: زمانی که شبکیه چشم از رگ های خونی که آن را تغذیه می کنند و اکسیژن و مواد مغذی به آن می رسانند دور می شود.
  •  چسبندگی خلفی: التهابی است که باعث می شود عنبیه به عدسی چشم بچسبد.

درمان یووئیت

درمان یووئیت، بستگی به علت و منطقه ای از چشم که تحت تاثیر بیماری است دارد. اما اکثر موارد با دارو درمان می شود. در برخی از مواقع نیز برای درمان موارد شدید به عمل جراحی نیاز می باشد.

دارو استروئید

اغلب موارد یووئیت را می توان با دارو استروئید (کورتون) درمان کرد. پردنیزولون دارویی است که معمولا برای درمان از آن استفاده می شود. کار کورتیکواستروئیدها، ایجاد اختلال در عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن، پس از آزاد شدن مواد شیمیایی که باعث ایجاد التهاب می شوند، می باشد.

کورتیکواستروئیدها اشکال مختلفی دارند.

قطره های چشمی کورتیکواستروئیدی

قطره های چشمی کورتیکواستروئیدی معمولا اولین درمان مورد استفاده در یووئیت قدامی که توسط  عفونت ایجاد می شود، می باشند. بسته به نشانه، دوز  استفاده از قطره های چشمی متغییر است. ممکن است  پس از استفاده از قطره، تاری دید موقتی ایجاد شود. بنابراین بعد از استفاده از آن نباید کارهای حساس مانند رانندگی را انجام داد.

 در برخی افراد، قطره های چشمی استروئیدی می توانند فشار در چشم را افزایش دهند. اگر این اتفاق افتاد، مراجعه به چشم پزشک را توصیه می کنیم. هرگز استفاده از قطره چشمی را بدون اجازه پزشک، حتی اگر علائمتان بهتر شد متوقف نکنید. این کار باعث می شود که علائم مجددا باز گردند.

تزریق کورتیکواستروئید

اگر یووئیت خلفی یا میانی رخ داده باشد، و یا قطره های چشمی کورتیکواستروئیدی به درستی عمل نکنند، ممکن است به تزریق کورتیکواستروئید نیاز باشد. برای این کار از قطره های چشمی بی حسی موضعی استفاده می شود، تا درد ناشی از تزریق کم شود. تزریق کورتیکواستروئید به ندرت باعث عوارض جانبی قابل توجهی می شود. اما در برخی افراد می تواند فشار در  چشم را افزایش دهد.

قرص یا کپسول کورتیکواستروئیدها

قرص و یا کپسول کورتیکواستروئیدی (کورتیکواستروئیدهای خوراکی) قوی ترین شکل کورتیکواستروئیدها هستند. آنها معمولا در حالتی که قطره های چشمی استروئید و تزریق عمل نکند و یا نامناسب باشند و یووئیت موثر بر پشت چشم باشد استفاده می شوند.

قرص کورتیکواستروئید می تواند طیف گسترده ای از عوارض جانبی را داشته باشد. بنابراین تنها در صورتی که خطر آسیب دائمی در بینایی وجود داشته باشد، تجویز می شود. مدت زمان استفاده از این داروها بستگی به پاسخ بدن و بیماری خود ایمنی زمینه ای دارد.

بسیاری از افراد معمولا نیاز دارند که یک دوره ۳ تا۶ هفته ای از این داروها استفاده کنند. عوارض جانبی کوتاه مدت قرص یا کپسول های کورتیکواستروئیدی عبارتند از:

  • احساس تحریک پذیر یا اضطراب
  • افزایش وزن
  • افزایش اشتها
  • بی خوابی
  • تغییرات خلق و خوی

عوارض دراز مدت این داروها نیز عبارتند از:

  • پوکی استخوان
  • نازک شدن پوست
  • افزایش خطر ابتلا به عفونت

قطره های چشمی میدریاتیک

اگر یووئیت قدامی ایجاد شده باشد، علاوه بر داروهای استروئیدی از قطره های چشمی میدریاتیک نیز استفاده می شود. این قطره ها مردک چشم را گشاد می کنند و با شل کردن عضلات چشم، درد را کمتر می کنند. این داروها همچنین خطر ابتلا به گلوکوم در حال توسعه، که قدرت بینایی را تحت تاثیر قرار می دهد را کاهش می دهد. با این حال، قطره های چشمی میدریاتیک می توانند تاری موقت بینایی و مشکلاتی در تمرکز چشم ایجاد کنند.

درمان عفونت

اگر تشخیص داده شود که عفونت باعث یووئیت شده است، باید عفونت درمان شود. ویروس ها را می توان با داروهای ضدویروسی، عفونت های باکتریایی را می توان با آنتی بیوتیک و عفونت های قارچی را می توان با داروهای ضد قارچ درمان کرد.

داروهای سرکوب کننده ایمنی

اگر درمان های بالا موثر نباشد از داروها سرکوب کننده ایمنی استفاده می شود. داروهای سرکوب کننده ایمنی با کنترل سیستم ایمنی بدن و ایجاد اختلال در روند التهاب، موجب کاهش علائم می شوند. اگر درمان با استروئید باعث ایجاد عوارض جانبی قابل توجهی شود، برای کاهش مصرف استروئید ها می توان از داروهای سرکوب کننده ایمنی نیز استفاده کرد.

عوارض جانبی احتمالی داروهای سرکوب کننده ایمنی عبارتند از:

  • جوش های پوستی
  • بی حسی یا سوزن سوزن شدن در قسمت های مختلف بدن
  • کاهش اشتها
  • تهوع و استفراغ
  • فشار خون بالا
  • سردرد
  • ریزش مو
  • تنگی نفس

با مصرف این داروها بدن در برابر عفونت آسیب پذیر می شود. بنابراین در صورت استفاده از این داروها باید تماس بیمار با افرادی که عفونت دارند به حداقل برسد. با مصرف این داروها در صورت تجربه علائم زیر نیز باید به پزشک مراجعه کرد:

  • تب
  • سرفه
  • التهاب در سایر قسمت های بدن

ضمن این که باید واکسن آنفولانزا را سالانه تزریق کنید. داروهای سرکوب کننده ایمنی همچنین می توانند کارکرد برخی از اندام ها و سیستم ها، مانند ریه، کبد، کلیه و مغز استخوان را تحت تاثیر قرار دهند. آزمایش خون در فواصل منظم برای بررسی سلامت این سیستم ها مورد نیاز است.

عمل جراحی

در صورتی که التهاب شدید باشد یا مدام تکرار شود و یا توسط عفونت خاصی ایجاد شده باشد از عملی به نام ویترکتومی استفاده می شود. در این عمل، مایع داخل چشم (زجاجیه) به طور موقت با حباب هوا یا گاز (و یا ترکیبی از هر دو)، و یا یک مایع دیگر، جایگزین می شود. در نهایت، مایع زجاجیه بعد از مدتی به طور طبیعی با این مواد جایگزین می شود. عوارض جانبی این عمل نیز عبارتند از:

  • نیاز به عمل های جراحی بیشتر
  • افزایش خطر ابتلا به آب مروارید