آرتریت واکنشی درد و تورم مفاصل است که با عفونت در بخش دیگری از بدن که اغلب روده، اندام های تناسلی و یا دستگاه ادراری می باشد، ایجاد می شود. این نوع از آرتریت معمولا زانو و مفاصل مچ پا و پا را هدف قرار می دهد. التهاب ناشی از این بیماری نیز می تواند چشم، پوست و مجرای ادرار را تحت تاثیر قرار دهد.
در گذشته، آرتریت واکنشی گاهی اوقات سندرم رایتر، که باعث التهاب چشم، مجرای ادرار و مفاصل می شود، نامیده می شد. آرتریت واکنشی، بیماری شایعی نیست. برای اکثر افراد، علائم و نشانه به صورت موقتی ظهور کرده و در نهایت ظرف ۱۲ ماه ناپدید می شوند.
در ادامه این مقاله پیام سلامت علل، نشانه ها، روش های تشخیص و درمان آرتریت واکنشی را در بخش های جداگانه شرح خواهیم داد.
علائم و نشانه های آرتریت واکنشی
علائم و نشانه های این نوع آرتریت به طور کلی یک تا چهار هفته پس از مواجهه با عفونت، تحریک شده و شروع می شوند. این نشانه ها عبارتند از:
- درد و سفتی: درد مفاصل در ارتباط با آرتریت واکنشی، اغلب در زانو و مچ پا رخ می دهد. همچنین ممکن است درد در پاشنه، کمر یا باسن نیز وجود داشته باشد.
- التهاب چشم: بسیاری از افرادی که دچار ورم مفاصل به این دلیل می شوند، التهاب چشم (ملتحمه) نیز دارند.
- مشکلات ادراری: افزایش تعداد دفعات مورد نیاز برای ادرار کردن و ناراحتی هنگام ادرار کردن، با التهاب غده پروستات یا دهانه رحم ایجاد می شود.
- التهاب بافت نرم اطراف استخوان (enthesitis): این عارضه شامل عضلات، تاندون ها و رباط ها می شود.
- تورم انگشتان پا: در برخی موارد، انگشتان پا یا انگشتان دست آنقدر باد می کنند که شبیه سوسیس می شوند.
- مشکلات پوستی: آرتریت واکنشی می تواند پوست را از راه های مختلفی، مانند ایجاد بثورات کف دست و کف پا و زخم های دهان تحت تاثیر قرار دهد.
- کمر درد: این درد در شب و یا در صبح بدتر می شود.
اگر ظرف یک ماه پس از اسهال یا عفونت دستگاه تناسلی، درد مفاصل داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید.
علل آرتریت واکنشی چیست؟
این نوع از آرتریت در اثر واکنش به عفونت در بخشی از بدن که عموما روده، اندامهای تناسلی و یا دستگاه ادراری است، ایجاد می شود. اگر تحریک عفونت این بیماری حفیف باشد، ممکن است بیمار نشانه ها اندکی داشته و یا اصلا علائمی نداشته باشد.
باکتری های متعدد می تواند آرتریت واکنشی ایجاد کنند. برخی از آن ها از طریق رابطه جنسی منتقل می شوند، و برخی نیز ناشی از مصرف مواد غذایی هستند. شایع ترین باکتری هایی که موجب ایجاد این بیماری می شوند عبارتند از:
- کلامیدیا
- سالمونلا
- شیگلا
- یرسینیا
- کمپیلوباکتر
- کلستریدیوم دیفیسیل
این نوع آرتریت مسری نیست. با این حال، باکتری که باعث ایجاد آن می شود می توان از طریق رابطه جنسی یا مصرف غذای آلوده منتقل شود. فقط تعداد کمی از افرادی که در معرض این باکتری ها هستند به آرتریت واکنشی مبتلا می شوند.
عوامل خطر ابتلا به این بیماری کدامند؟
عوامل خاصی وجود دارند که ممکن است خطر ابتلا به این نوع آرتریت را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
- سن: آرتریت واکنشی اغلب در بزرگسالان بین ۲۰ تا ۴۰ رخ می دهد.
- جنسیت: زنان و مردان، در پاسخ به عفونت ناشی از مواد غذایی، احتمالا به یک اندازه به این بیماری مبتلا می شوند. با این حال، مردان در پاسخ به باکتری های مقاربتی، بیشتر از زنان آرتریت واکنشی می گیرند.
- عوامل ارثی: دانشمندان معتقدند که یک نشانگر ژنتیکی خاص به آرتریت واکنشی مرتبط است. اما بسیاری از بیماران نیز هرگز نشانگر این بیماری را در بدن ندارند.
این بیماری به روشی تشخیص داده می شود؟
در معاینه فیزیکی، که در آن پزشک به احتمال زیاد، مفاصل را برای دیدن علائم و نشانه های التهاب، مانند تورم، گرمی و حساسیت به لمس و محدود شدن حرکت ستون فقرات و مفاصل آسیب دیده بررسی می کند، بیماری تشخیص داده می شود. پزشک حتی ممکن است چشم را برای ایجاد التهاب و پوست را برای بررسی بثورات چک کند.
آزمایش خون
ضمن این که برای بررسی موارد زیر نیز ممکن است نمونه خونی برای انجام آزمایش به آزمایشگاه فرستاده شود:
- تحصیل مدارک و شواهدی از وجود عفونت فعلی یا عفونت در گذشته
- نشانه ای از التهاب
- وجود آنتی بادی های مرتبط با انواع دیگر آرتریت در خون
- نشانگر ژنتیکی مرتبط با آرتریت واکنشی
آزمون مایع مفصلی
برای بررسی بیشتر گاهی اوقات پزشکان با استفاده از یک سوزن نمونه ای از مایع مفصلی را کشیده و آن را از نظر موارد زیر بررسی می کنند:
- تعداد گلبولهای سفید خون: افزایش تعداد سلول های سفید خون ممکن است التهاب یا عفونت را نشان دهد.
- عفونت: وجود باکتری در مایع مفصلی ممکن است آرتریت سپتیک، که می تواند به آسیب شدید مفاصل منجر شود، را نشان دهد.
- کریستال: کریستال های اسید اوریک در مایع مفصلی نشان دهنده نقرس است. نقرس، آرتریت بسیار دردناکی را اغلب در انگشت شست پا ایجاد می کند.
تست های تصویربرداری
تصویر برداری به کمک اشعه ایکس از پایین کمر، لگن و مفاصل می تواند هر یک از علائم مشخصه آرتریت واکنشی را نشان دهد. عکس اشعه ایکس همچنین می تواند احتمال ابتلا به سایر انواع آرتروز را رد کند.
درمان آرتریت واکنشی به شیوه انجام می شود؟
هدف از درمان این بیماری مدیریت نشانه ها و درمان عفونتی است که عامل ایجاد آن می باشد. برای این منظور نیز از روش های درمانی زیر بهره برده می شود.
داروها
اگر آرتریت واکنشی به دلیل ایجاد عفونت باکتریایی رخ داده باشد و علائمی از عفونت دائمی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. نوع آنتی بیوتیکی که برای بیمار تجویز می شود بستگی به باکتری دارد که عامل بیماری است.
برای کم شدن علائم و نشانه های آرتریت و ورم مفاصل پزشک استفاده از داروهای زیر را توصیه می کند:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل ایندومتاسین (ایندوسین)، می تواند التهاب و درد ناشی از آرتریت واکنشی را کاهش دهد.
- کورتیکواستروئیدها: تزریق کورتیکواستروئید به مفاصل آسیب دیده می تواند التهاب را کاهش دهد و اجازه بازگشت به سطح فعالیت طبیعی را فراهم می کند.
- استروئیدهای موضعی: این داروها ممکن است برای خارش پوست ناشی از آرتریت واکنشی استفاده شوند.
- داروهای آرتریت روماتوئید: شواهد محدودی نشان می دهد که داروهایی مانند سولفاسالازین، متوترکسات و یا اتانرسپت می توانند درد و سفتی مفاصل را در برخی از افراد مبتلا به آرتریت واکنشی کاهش دهد.
ورزش درمانی
فیزیوتراپیست معمولا با تمرینات هدفمند، شرایطی را مهیا می کند که مفاصل و عضلات ریلکس شوند. تمریناتی نیز برای تقویت عضلات اطراف مفاصل آسیب دیده توصیه می کند. این تمرینات با قوی تر شدن، حمایت بیشتری از مفاصل می کنند. اگر دامنه حرکات مفصل محدود شده باشد با انجام تمریناتی اختصاصی، انعطاف پذیری مفاصل افزایش و سفتی کاهش می یابد.
به چه شیوه ای می توان از این نوع آرتریت پیشگیری کرد؟
به نظر می رسد که احتمال ابتلا به این نوع آرتریت تحت تاثیر عوامل ژنتیکی باشد. اگر چه شما نمی توانید ساختار ژنتیکی بدن خود را تغییر دهید اما می توانید با تماس کمتر با باکتری هایی که ممکن است منجر به آرتریت واکنشی شوند، خطر ابتلا خود را به این بیماری کاهش دهید.
به همین دلیل برای جلوگیری از ورود باکتری ها به بدن باید مطمئن شوید که مواد غذایی مصرفیتان تحت شرایط استریل نگهداری شده و به درستی پخته می شوند. همان طور که می دانید بسیاری از باکتری ها ایجاد کننده این بیماری از جمله سالمونلا، شیگلا، یرسینیا و کامپیلوباکتر از طریق مواد غذایی منتقل می شوند. برخی از عفونت های نیز از راه جنسی منتقل می شوند. استفاده از کاندوم در رابطه جنسی ممکن است خطر این نوع آلودگی ها را کاهش دهد.