آنسفالوپاتی کبدی به معنی کاهش عملکرد مغزی است که به علت بیماری شدید کبدی رخ می دهد. در این حالت، کبد نمی تواند به اندازه کافی سموم را از خون حذف کند. این عامل سبب ایجاد و تجمع سموم در جریان خون شده که می تواند منجر به آسیب مغزی شود.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت شما را با علل، نشانه ها، تشخیص، درمان و روش های پیشگیری آنسفالوپاتی کبدی آشنا می کنیم.
آنسفالوپاتی کبدی چیست؟
آنسفالوپاتی کبدی می تواند حاد (کوتاه مدت) یا مزمن (طولانی مدت) باشد. در بعضی موارد، فرد مبتلا به آنسفالوپاتی کبدی ممکن است هشیاری خود را از دست داده و به کما برود.
آنسفالوپاتی حاد کبدی به علت بیماری شدید کبد ایجاد می شود. این وضعیت عمدتا در افراد مبتلا به موارد زیر ایجاد می شود:
هپاتیت ویروسی حاد: نوع شدید هپاتیت ویروسی است که به طور ناگهانی رخ می دهد.
هپاتیت سمی: ممکن است با قرار گرفتن در معرض الکل، مواد شیمیایی، مواد مخدر یا مکمل ها ایجاد شود.
سندرم ری: یک بیماری نادر و جدی است که بیشتر در کودکان دیده می شود و موجب تورم و التهاب ناگهانی کبد و مغز می شود.
آنسفالوپاتی حاد کبدی ممکن است نشانه ای از نارسایی پیشرفته کبد باشد.
آنسفالوپاتی مزمن کبدی نیز ممکن است دائمی یا مکرر باشد. کسانی که به صورت مکرر این بیماری را تجربی می کنند، انسفالوپاتی کبدی را در طول زندگی خود دارند. آنها همچنین به درمان مداوم نیاز دارند تا از پیشرفت علائم جلوگیری کنند. موارد مکرر در افراد مبتلا به سیروز شدید (زخم کبدی) دیده می شود.
موارد دائمی در افرادی که به درمان پاسخ نمی دهند و کسانی که دارای بیماری های عصبی دائمی مانند بیماری تشنج یا آسیب نخاعی هستند، دیده می شود. این وضعیت نادر است.
علت انسفالوپاتی کبدی چیست؟
علت دقیق آنسفالوپاتی کبدی ناشناخته است. با این حال، این بیماری معمولا توسط تجمع سموم در جریان خون ایجاد می شود. این اتفاق زمانی می افتد که کبد نتواند سموم را به درستی تجزیه کرده و از بدن خارج کند.
کبد مواد شیمیایی سمی مانند آمونیاک را از بدن حذف می کند. این سموم از متابولیزم پروتئین هایی که مصرف می کنیم تولید می شود. متابولیزم پروتئین باعث می شود ارگان های بدن بتوانند از پروتئین استفاده کنند. کلیه این سموم را به مواد ایمن تر تبدیل می کنند که از طریق دفع ادرار از بدن خارج می شوند.
هنگامی که کبد آسیب دیده است، قادر به فیلتر کردن تمام سموم نیست. بنابراین توکسین ها می توانند در جریان خون تجمع یافته و به طور بالقوه به مغز وارد شوند. این سم می تواند به دیگر اعضا و اعصاب آسیب نیز برسند.
آنسفالوپاتی کبدی ممکن است توسط عومل زیر ایجاد شود:
- عفونت هایی مانند پنومونی
- مشکلات کلیوی
- کمبود آب
- کاهش سطح اکسیژن (هیپوکسی)
- جراحی یا آسیب هایی که اخیرا به بدن وارد شده است
- استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن
- خوردن پروتئین بیش از حد
- استفاده از داروها (مانند باربیتورات ها یا آرام بخش های بنزودیازپین) که سیستم عصبی مرکزی را سرکوب می کنند
- عدم تعادل الکترولیتی در بدن، بخصوص کاهش پتاسیم پس از استفراغ یا مصرف دیورتیک ها
علائم آنسفالوپاتی کبدی چیست؟
علائم انسفالوپاتی کبدی بسته به علت اصلی آسیب کبدی متفاوت است.
علائم و نشانه های آنسفالوپاتیک کبدی متوسط ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دشواری در فرایند تفکر
- تغییر شخصیت
- ناتوانی در تمرکز
- مشکل در نوشتن و یا از دست دادن توانایی برای انجام سایر حرکات کوچک دست
- گیجی
- فراموشی
- قضاوت نادرست
- متساعد شدن بوی کپک یا بوی شیرین از دهان
علائم آنسفالوپاتی شدید کبدی عبارتند از:
- گیجی
- خواب آلودگی یا بی حالی
- اضطراب
- تشنج
- تغییرات شدید شخصیت
- خستگی
- حرف زدن اشتباه
- لرزش دست ها
- آهسته شدن حرکات
اگر به علائم انسفالوپاتی شدید کبدی مبتلا هستید، به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید یا با ۱۱۵ تماس بگیرید. این وضعیت اگر به سرعت درمان نشود، ممکن است باعث ایجاد کما شود.
آنسفالوپاتی کبدی چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص انسفالوپاتی کبدی از چندین آزمایش مختلف استفاده می شود. این آزمایش ها عبارتند از:
تست خون
برای بررسی گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها و شمارش کامل خون ممکن است آزمایش خون مورد استفاده قرار گیرد. کاهش تعداد گلبول های قرمز خون نشان دهنده خونریزی و کمبود اکسیژن است. آزمایش خون همچنین می تواند برای بررسی میزان سدیم، پتاسیم و آمونیاک در خون شما استفاده شود. وجود بیش از حد این مواد در خون، نشانه ای از اختلال در عملکرد کبد است.
تست تصویربرداری
انجام یکی از آزمایشات تصویربرداری، مانند CT اسکن یا MRI سر، می تواند خونریزی در سر و یا اختلالات مغزی را بررسی کند.
تست های عملکرد کبد
آزمایش های عملکرد کبدی ممکن است برای بررسی میزان آنزیم های بالینی انجام شود. افزایش آنزیم ها نشان دهنده استرس در کبد یا آسیب کبدی است.
اگر بیماری کلیوی یا بیماری کبدی دارید، به پزشک خود این موضوع را اطلاع دهید. علائم شما همراه با سابقه بیماری گاهی می تواند به اندازه کافی برای تشخیص آنسفالوپاتی کبدی کافی باشد.
گزینه های درمان این بیماری چیست؟
گزینه های درمان آنسفالوپاتی کبدی بسته به شدت و عامل اصلی بیماری متفاوت است.
به احتمال زیاد در گام اول به شما توصیه می شود که اگر میزان پروتئین رژیم غذاییتان بالا است آن را کم کنید. از آنجایی که پروتئین برای عملکرد مناسب بدن لازم می باشد، متخصص تغذیه یا پزشک می تواند رژیم غذایی را تجویز کند که به شما امکان می دهد، بدون این که علائم بیماریتان بدتر شود، پروتئین کافی دریافت کنید. مواد غذایی حاوی پروتئین زیاد که باید از مصرف آن ها اجتناب کنید عبارتند از:
- مرغ
- گوشت قرمز
- تخم مرغ
- ماهی
داروها نیز می توانند سرعت دفع سموم را از خون بیشتر کنند. پزشک ممکن است آنتی بیوتیک ها و لاکتولوز (یک قند مصنوعی) را تجویز کند. این داروها می توانند آمونیاکی که از طریق باکتری های روده وارد دستگاه گوارش شده و روده را تحریک می کنند را به خود حذب کرده و به درستی دفع کنند.
در موارد شدید که بیماری موجب تنگی نفس می شود، ممکن است لازم باشد که دستگاه تنفس مصنوعی یا اکسیژن از طریق یک ماسک به بدن بیمار تحویل داده شود.
[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]
پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:
تست های عملکرد کبد ؛ انواع و کاربردهای آن ها
مواد غذایی مفید برای درمان کبد چرب و مواد غذایی مضر برای این بیماری
[/quote]
چشم انداز بلند مدت بیماران مبتلا به انسفالوپاتی کبدی چیست؟
افراد مبتلا به آنسفالوپاتی مزمن کبدی دارای میزان بهبودی بهتری نسبت به کسانی هستند که به نسخه حاد این بیماری مبتلا می شوند. اگر درمان قبل از این که شرایط بدتر شود، انجام شود، میزان بهبودی افزایش می یابد.
عوارض ناخواسته ناشی از این بیماری عبارتند از:
- فتق مغزی
- تورم مغز
- نارسایی ارگان ها
آیا می توان از انسفالوپاتی کبدی پیشگیری کرد؟
بهترین راه برای جلوگیری از آنسفالوپاتی کبدی، جلوگیری یا کنترل بیماری های کبدی است. شما می توانید شانس ابتلا به بیماری های کبد را با استفاده از مراحل زیر کاهش دهید:
- اجتناب از نوشیدن الکل، یا مصرف الکل در حد اعتدال
- اجتناب از مصرف غذاهای پر چرب
- کاهش وزن و حفظ وزن در محدوده سالم
- اجتناب از مصرف مواد مخدر و اجتناب از به اشتراک گذاشتن سرنگ تزریق
برای جلوگیری از ابتلا به ویروس هپاتیت بهتر است اقدامات زیر را انجام دهید:
- پس از استفاده از سرویس بهداشتی و یا تعویض پوشک نوزاد، دست های خود را بشویید.
- سوزن های تزریق را به اشتراک نگذارید.
- از تماس نزدیک با افرادی که مبتلا به هپاتیت ویروسی شده اند، اجتناب کنید.