علائم آپنه بازدارنده خواب و درمان های موثر

آپنه بازدارنده خواب یا آپنه انسدادی خواب (OSA) یک اختلال است که بیش از ۱۸ میلیون آمریکایی را تحت تاثیر قرار داده است. جالب است که بسیاری از افراد مبتلا به آپنه بازدارنده خواب از وجود آن بی اطلاع هستند. افراد مبتلا به OSA در خواب دچار  توقف تنفس می شوند و گاهی اوقات این توقف به بیش از یک دقیقه هم می رسد. آپنه بازدارنده خواب درحالت شدید می تواند تا ۶۰ بار در هر شب رخ دهد.

چه چیزی باعث آپنه بازدارنده خواب می شود؟

پزشکان تصور می کنند که OSA توسط بافت نرم و گوشتی پشت گلو ( کام ) ایجاد می شود. وقتی که شما بیدار هستید عضلات نرم اطراف کام، راه های هوایی را باز نگه می دارند. اما وقتی می خوابید این عضلات نیز استراحت می کنند. در افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، این عضلات در هنگام خواب بسیار شل شده و در راه های هوای فرو می روند. این فرو رفتگی موجب انسداد راه ورود هوا به بدن می شود.

وقتی راه های هوای مسدود شود، تنفس کند شده یا متوقف می شود. در این بین واکنش طبیعی بدن این است که شما را از خواب بیدار کند. این اتفاق معمولا با یک خرناس یا صدای خفگی رخ می دهد. یعنی وقتی کسی که دچار آپنه انسدادی خواب شده است، بیدا می شود صدایی شبیه به خرناس از خود ایجاد می کند. پس از بیداری، به سرعت و مجددا به خواب می رود و به احتمال زیاد، صبح که از خواب بیدار شود، اتفاقاتی که در خلال خواب در شب گذشته افتاده است را به یاد نخواهد آورد. از آنجا که آپنه انسدادی خواب می تواند تا چندین بار در یک شب اتفاق افتد، فرد مبتلا ممکن است هرگز مراحل عمیق خواب، که در آن بدن و مغز واقعا استراحت می کنند را تجربه نکند.

عوامل خطر آپنه بازدارنده خواب چیست؟

اضافه وزن یا چاقی از عوامل خطر اصلی برای OSA است. سن بالا یک عامل خطر دیگر است. از طرفی مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به OSA قرار دارند، اما خطر ابتلای زنان معمولا پس از یائسگی افزایش می یابد. عوامل دیگری که می تواند باعث OSA شوند شامل موارد زیر است:

  • گرفتگی بینی (احتقان بینی)
  • سندرم مارفان
  • کم کاری غده تیروئید
  • سندرم داون
  • مصرف الکل
  • مصرف قرص خواب
  • مصرف سیگار
  • تورم لوزه ها و آدنوئید
  • بزرگی و ضخامت زیاد گردن
  • دیابت
  • سابقه خانوادگی

ارتباط بین آپنه بازدارنده خواب و قلب چیست؟

ارتباط بین OSA و بیماری عروق کرونر (CAD)، حمله قلبی و سکته مغزی هنوز نامشخص است. پزشکان هنوز نمی دانند که افراد مبتلا به OSA بیشتر در معرض مشکلات قلبی هستند یا عوامل دیگری مانند چاقی خطر حمله قلبی و بیماری مرتبط به قلب را افزایش می دهد. از طرفی، آپنه انسدادی خواب در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی بسیار رایج است. در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی، OSA می تواند وضعیت را بدتر کند. این اختلال در طول خواب موجب ایجاد استرس در قلب می شود.

افراد مبتلا به OSA معمولا فشار خون بالا دارند. اما از سوی بسیاری از بیماران که به این اختلال مبتلا بوده اند با کاهش میزان کمی در فشار خون خود توانسته اند آن را کنترل کنند. برخی از بیماران که به تازگی دچار حمله قلبی شده اند، بیشتر در معرض OSA هستند. بنابراین پزشکان اغلب به این بیماران توصیه می کنند که تحت آزمایشات غربالگری OSA قرار بگیرند. افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، بسیار بیشتر احتمال دارد به اختلال ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی) مبتلا شوند.

علائم و نشانه های آپنه بازدارنده خواب

آپنه بازدارنده خواب نشانه ها و علائم بسیاری دارد. شایعترین نشانه این اختلال خروپف است. برعکس این قضیه صادق نیست. یعنی نمی توان گفت که هر کسی که خروپف می کند به آپنه مبتلا است. در ادامه به برخی دیگر از علائم و نشانه های آپنه بازدارنده خواب اشاره می کنیم:

  • احساس خستگی در طول روز
  • بیدار شدن از خواب در طول شب و احساس تنگی نفس
  • بیدا شدن با سردرد، خشکی دهان و گلو درد در صبح
  • بیدار شدن چندین باره از خواب برای دفع ادرار
  • تجربه بی خوابی به طوری که نمی توانید تمام طول شب را درست بخوابید.

از آنجا که آپنه بازدارنده خواب نمی گذارد به درستی بخوابید ممکن است در روز بعد منجر به حوادث ناگوار در کارتان شود. عدم خواب کافی همچنین با از دست دادن حافظه، افسردگی و اختلال در نعوظ مرتبط است.

علائم آپنه بازدارنده خواب و درمان های موثر
علائم آپنه بازدارنده خواب و درمان های موثر

آپنه انسدادی چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر این اختلال شدید باشد احتمالا باید به یک مرکز تحقیقات خواب مراجعه کرده و یک شب را در آنجا اقامت داشته باشید تا علائم و شدت بیماری شما سنجیده شود. برخی از آزمون هایی که در این مراکز انجام می شوند عبارتند از:

  • پلی سومنوگرافی، که در آن با استفاده از تجهیزات بر قلب، ریه، مغز، الگوهای تنفس و حرکات دست و پا در هنگام خواب نظارت می کنند.
  • اکسیمتری شبانه که آزمونی است که در آن مقدار اکسیژن در خون را در زمان خواب اندازه گیری می کنند.
  • در برخی موارد، دکتر ممکن است آزمایش هایی که در خانه قابل اجرا است را تجویز کند. حتی ممکن است شما را به متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع دهد تا از وجود هر گونه مشکلات دیگر در بینی یا گلو مطمئن شود.

درمان آپنه بازدارنده خواب

درمان های بسیاری برای OSA، از جمله تغییر در شیوه زندگی، درمان های شبانه و جراحی وجود دارد. در ادامه این درمان ها را تشریح می کنیم.

تغییر در شیوه زندگی

اگر OSA شما خفیف است، تغییرات در شیوه زندگی شما می تواند در درمان به شما کمک کند. این تغییرات عبارتند از:

  • از دست دادن وزن: تحقیقات نشان داده است که حتی تغییر هر چند کم در وزن، می تواند در مبتلایان به آپنه بازدارنده خواب بهبود زیادی ایجاد کند.
  • اجتناب از مصرف الکل و قرص های خواب آور: این مواد می توانند عضلات پشت گلو را شل کرده و موجب ایجاد آپنه انسدادی خواب شوند.
  • خواب به پهلو: خوابیدن به پهلو باعث می شود تا کام نرم پشت گلو بر روی راه های هوایی نیفتد. سعی کنید یک بالش نرم پشت خود قرار داده تا از برگشت بدن به حالت طاق باز جلوگیری کنید. حتی اگر برایتان خیلی سخت بود که به پهلو بخوابید می توانید یک توپ تنیس نرم را با باند کشی به پشت کمر بچسبانید تا در زمانی که به صورت غیر ارادی می چرخید، متوجه چرخش شوید.
  • اسپری: استفاده از اسپری بینی آب شور در بینی قبل از  خواب به شما در جلوگیری از آپنه بازدارنده خواب کمک می کند. اسپری های سالین یا سرم نمکی بهترین گزینه هستند، زیرا آنها حاوی دارو و مواد شیمیایی نیستند.

درمان های شبانه

اگر تغییر در شیوه زندگی عمل نکرد، دکتر ممکن است درمان های پیشرفته تر توصیه کند. این درمان ها عبارتند از:

  • دستگاه های دهانی یا شفر: این دستگاه ها برای باز نگه داشتن گلو در طول خواب طراحی شده اند. بسیاری از این دستگاه ها از حرکت رو به جلو فک جلوگیری می کنند (دستگاه های پیش فک پایین) برخی از آن ها نیز با نگه داشتن زبان در موقعیت های مختلف به شما کمک می کنند (نگهدارنده زبان). برای این کار احتمالا باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا بهترین نوع این دستگاه ها را برایتان تجویز کند.
  • دستگاه فشار مثبت مداوم (CPAP): این دستگاه معمولا برای موارد متوسط تا شدید OSA توصیه می شود. دستگاه CPAP، ماسکی دارد که در طول خواب به بینی زده می شود و همواره میزان مناسبی از فشار هوا را به درون بدن می فرستد. این فشار هوا بیشتر از فشار هوایی است که شما به طور معمول در طول شب تنفس می کنید. همین امر موجب می شود که راه های هوایی باز بماند. این روش غیر تهاجمی برای درمان آپنه بازدارنده خواب بسیار موثر است.
  • دستگاه BiPAP: این دستگاه نوع دیگری از CPAP است. برخی از بیماران با فشار هوایی که دستگاه ساده CPAP ایجاد می کنند دچار مشکلات تنفسی می شوند. سطح B این دستگاه کمی پیشرفته تر از دستگاه ساده CPAP است به طوری که زمانی که بیمار در حال تنفس است، فشار هوا را قطع می کند. اگر اختلال تنفسی دارید و همزمان به آپنه بازدارنده خواب مبتلا هستید این دستگاه برای شما مناسب است.

عمل جراحی

عمل جراحی برای OSA با برداشت بافت نرم کام، جراحی فک و ایمپلنت کام نرم انجام می شود. در برخی بیماران، برداشتن لوزه ها و یا اصلاح انحراف بینی به اندازه کافی برای جلوگیری از آپنه بازدارنده خواب موثر است.

  • برداشتن بافت (uvulopalatopharyngoplasty یا UPPP): در این روش، پزشکان بافتی که پشت دهان و بالای گلو قرار دارد را برمی دارند.
  • جراحی فک: در این روش، پزشکان از حرکت رو به جلو فک جلوگیری کرده و آن را پشت زبان و کام نرم مستقر می کنند.
  • تراکئوستومی: این روش تنها زمانی که روش های دیگر جواب ندهد و آپنه بازدارنده خواب خطرناک است، مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش، جراح یک لوله را از طریق سوراخی که در گردن ایجاد می شود وارد راه های هوایی می کند. بیمار پس از عمل در طول روز می تواند با بستن لوله، به شکل طبیعی از بینی نفس بکشد و در طول شب با باز کردن لوله، هوا مستقیما از گلو وارد ریه ها می شود.
  • ایمپلنت: روش Pillar و ترمیم پالاتال نیز نامیده می شود. این روش برای درمان آپنه های انسدادی خفیف مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش ۳ میله کوچک تهیه شده با پلی استر در بافت نرم کام قرار می گیرد. این میله ها مانند یک داربست عمل کرده و کام را سفت نگه داشته و مانع از افتادگی آنها در طول شب به داخل راه های هوایی می شوند.