اختلال اسکیزوافکتیو یکی از بیماری های روانی است که شامل هر دو بخش روان پریشی (قطع ارتباط با واقعیت) و اختلالات خلق و خوی (مانند شیدایی یا افسردگی) می باشد. این بیماری روانی به دو نوع تقسیم می شود که بر اساس نوع اختلال خلقی که همراه آن است می توان آن ها را به صورت زیر تعریف کرد:
- زیر گروه افسردگی: این نوع بیماری شامل اپیزودهای افسردگی اساسی است.
- زیر گروه دو قطبی: این نوع بیماری شامل اپیزود های مانیک (انرژی بالا که شدت بالایی نیز دارد و فرد مبتلا به تحریک پذیری می شود) با یا بدون ایپزودهای افسردگی است.
نشانه های روان و اختلالات خلقی ممکن است با هم یا جداگانه اتفاق بیفتند. اغلب افراد مبتلا به اختلال اسکیزوافکتیو علائم خود را در دوره های متناوب تجربه می کنند. اختلال اسکیزوافکتیو کمتر از اسکیزوفرنی و اختلالات خلقی شایع است. متأسفانه مطالعات بسیاری در مورد این اختلال انجام نشده است. برآوردهای منتشر شده در Archives of General Psychology نشان می دهد که این بیماری نسبتا نادر است و کمتر از ۱ درصد از افراد جهان را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین تصور می شود که اختلال اسکیزوافکتیو زنان را نسبت به مردان بیشتر تحت تأثیر قرار می دهد.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد علائم، علل، عوامل خطر، عوارض و روش های تشخیص و درمان اختلال اسکیزوافکتیو صحبت خواهیم کرد. با ما همراه شوید.
علائم اختلال اسکیزوافکتیو
علائم اختلال اسکیزوافکتیو ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. افراد مبتلا به این بیماری علائم روان پریشی مانند توهم و یا باورهای غلط و نشانه های اختلال خلقی، از نوع دو قطبی (ابتلا به شیدایی و در بعضی اوقات افسردگی) یا نوعی از افسردگی را تجربه می کنند.
دوره اختلال اسکیزوافکتیو، معمولا چرخه علائم شدیدی دارد و با دوره های بهبودی همراه است.
علائم و نشانه های این اختلال بستگی به نوع دو قطبی یا نوع افسردگی که فرد به آن مبتلا می شود ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- توهم: داشتن باورهای ثابت و غلط، علیرغم این که شواهد بر خلاف آن است.
- هذیان: مانند شنیدن صداها یا دیدن چیزهایی که وجود ندارد.
- علائم افسردگی: مانند احساس خالی، تهی یا بی ارزش بودن.
- دوره های مانیک یا افزایش ناگهانی انرژی با رفتارهایی که خارج از شخصیت است.
- ارتباطات ضعیف: پرسیدن سوالات و پاسخ دادن به آنها به صورت کاملا غیر مرتبط
- اختلال عملکرد حرفه ای، علمی و اجتماعی
- مشکل در مراقبت شخصی از خود مانند مشکل در رعایت بهداشت، پاکیزگی و ظاهر فیزیکی
سایر علائم این اختلال عبارتند از:
- افکار پارانوئید
- هذیان گویی
- گیجی
- افکار آشفته
- سریع صحبت کردن
- افسردگی یا تحریک پذیری
- بیش فعالی خلق و خوی یا جنون
- دشواری در تمرکز کردن
- تغییر در اشتها
- داشتن افکار خودکشی
- مشکلات خواب
- انزوای اجتماعی
علت اختلال اسکیزوافکتیو چیست؟
علت اختلال اسکیزوافکتیو ممکن است به اختلال در مواد شیمیایی مغز، مانند عدم تعادل در سروتونین و دوپامین مربوط باشد. به نظر می رسد این اختلال ارتباط ژنتیکی نیز داشته باشد. سایر عواملی که می توانند به ایجاد این بیماری کمک کنند عبارتند از:
- عوامل محیطی
- قرار گرفتن در معرض ویروس ها یا سموم در زمان جنینی و در رحم مادر
- ابتلا به نقایص مادرزادی
برخی از کارشناسان معتقدند که اختلال اسکیزوافکتیو اختلالی جداگانه از اسکیزوفرنی نیست.
عوامل خطر
فاکتورهایی که خطر ابتلا به اختلال اسکیزوافکتیو را افزایش می دهند عبارتند از:
- داشتن یک نسل خونی نزدیک که دارای اختلال اسکیزوافکتیو، اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی است
- وقوع حوادث استرس زا که موجب ایجاد علائم می شوند
- مصرف داروهای روانگردان و مخدر
عوارض جانبی
افراد مبتلا به اختلال اسکیزوافکتیو در معرض خطر بیشتری برای ایجاد عوامل زیر قرار دارند:
- تلاش برای خودکشی کردن یا داشتن افکار خودکشی
- انزوای اجتماعی
- مواجه شدن با تعارضات خانوادگی و بین فردی
- بیکاری
- ابتلا به اختلالات اضطرابی
- تمایل به مصرف مشروبات الکلی و سایر مواد
- ابتلا به بیماری های زمینه ای جدی
- فقر و بی خانمانی
روش های تشخیص اختلال اسکیزوافکتیو
تشخیص اختلال اسکیزوافکتیو شامل رد کردن سایر اختلالات روانی روحی و اطمینان از این که علائم ناشی از مصرف مواد، دارو یا بیماری های زمینه ای نیست می باشد. تعیین تشخیص اختلال اسکیزوافکتیو ممکن است شامل موارد زیر باشد:
معاینه فیزیکی
این معاینه می تواند به رد کردن سایر مشکلاتی که می توانند نشانه ها و عوارض مرتبط با این بیماری را ایجاد کنند کمک کند. تست ها و آزمایشاتی که در معاینه فیزیکی انجام می شود شامل مشاهده علائم و غربالگری برای اطمینان از مصرف الکل و مواد مخدر می باشد. پزشک ممکن است مطالعات تصویربرداری مانند MRI یا سی تی اسکن را نیز تجویز کند.
ارزیابی های روانپزشکی
پزشک متخصص روان و اعصاب وضعیت روحی را با مشاهده ظاهر، رفتار، بررسی افکار، حالات، توهمات و پتانسیل خودکشی در بیمار بررسی می کند. این ارزیابی ها شامل بحث در مورد سابقه خانوادگی و شخصی بیمار است.
معیارهای تشخیصی برای اختلال اسکیزوافکتیو
پزشک می تواند از معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا تایید شده است برای تشخیص این بیماری استفاده کند.
معیارهای تشخیص این اختلال، بر اساس نسخه چهارم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، عبارتند از:
- وقوع یک دوره بی وقفه بیماری که شامل علائم اختلالات خلقی (مانیا، افسردگی یا مخلوطی از هر دو) است
- در طول همان دوره بیماری علائم روانپریشی به مدت دو هفته وجود داشته باشد. در حالی که گاهی نیز خلق و خو طبیعی است.
- علائم اختلال خلقی در بخش مهمی از زمان بیماری وجود دارد
- نشانه ها به علت اثرات سوء مصرف مواد، دارو یا بیماری های کلی ایجاد نشده است.
روش های درمان
افرادی که مبتلا به اختلال اسکیزوافکتیو هستند به طور کلی به ترکیبی از داروها، روان درمانی و آموزش مهارت های زندگی، بهتر پاسخ می دهند. درمان این بیماران بستگی به نوع و شدت علائم و اینکه آیا اختلال نوع افسردگی یا دو قطبی است یا خیر دارد. در برخی موارد ممکن است برای مدیریت علائم بیمار مجبور باشد در طول دوره درمان بستری شود.
داروها
به طور کلی، پزشکان از دارو زمانی استفاده می کنند که بخواهند علائم روان شناختی را تسکین دهند و حالت روحی و افسردگی را درمان کنند. این داروها عبارتند از:
- داروهای ضد روانپریشی پالپیریدون تنها داروی تایید شده توسط اداره غذا و داروی آمریکا برای درمان اختلال اسکیزوافکتیو است. با این حال، پزشکان ممکن است داروهای ضد روان پریشی دیگری را نیز برای کمک به درمان نشانه های روانی مانند دیدن توهمات تجویز کنند.
- داروهای تثبیت کننده حالت. هنگامی که اختلال اسکیزوافکتیو نوع دو قطبی است، داروهای تثبیت کننده خلق و خو می توانند به پایین آوردن سطح مانیا و افسردگی کمک کنند.
- داروهای ضد افسردگی هنگامی که اختلال اسکیزوافکتیو از نوع افسردگی است، داروهای ضد افسردگی می توانند به درمان احساس غم و اندوه، ناامیدی یا مشکلات خواب و تمرکز کمک کنند.
روان درمانی
علاوه بر دارو، روان درمانی نیز می تواند به افراد بیمار کمک کند. روان درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درمان فردی: روان درمانی فردی ممکن است به بهبود الگوهای فکری و کاهش علائم کمک کند. ایجاد یک رابطه اعتمادی می تواند به افراد مبتلا به اختلال اسکیزوافکتیو کمک کند تا بیماری خود را بهتر درک کنند و یاد بگیرند که علائمش را مدیریت کنند. جلسات این درمان بر روی برنامه های زندگی، مشکلات و روابط تمرکز دارد.
خانواده یا گروه درمانی: در این درمان به بیمار کمک می شود تا با صحبت کردن در مورد مشکلات واقعی زندگی خود با دیگران بتوانند بیماری خود را درمان کنند. گروه های حمایت کننده نیز می توانند به کاهش انزوای اجتماعی کمک کرده و در طول دوره های روان درمانی واقعیت زندگی بیمار را بررسی کند.
آموزش مهارت های زندگی
یادگیری مهارت های اجتماعی و حرفه ای می تواند به کاهش انزوا اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
آموزش مهارت های اجتماعی، بر بهبود ارتباطات و تعاملات اجتماعی و بهبود توانایی شرکت در فعالیت های روزانه تمرکز دارد. در این درمان، مهارت ها و رفتارهای جدید خاصی را برای داشتن ارتباط با دیگران در محل هایی مانند خانه یا محل کار آموزش می دهند.
توانبخشی حرفه ای و حمایت از اشتغال: این درمان بر روی کمک به افراد مبتلا به اختلال اسکیزوافکتیو جهت پیدا کردن و نگه داشتن شغل خود تمرکز می کند.