استئوسارکوم نوعی سرطان است که استخوان های نابالغ را تولید می کند. این نوع سرطان، شایع ترین نوع سرطان است که در استخوان ها ایجاد می شود و معمولا در انتهای استخوان های طولانی بدن و اغلب در اطراف زانو شکل می گیرد. اکثر افراد مبتلا به استئوسارکوم، زیر ۲۵ سال سن دارند. پزشکان معتقدند که این بیماری در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد.
شدت استئوسارکوم می تواند از تومورهای درجه پایین که نیاز به جراحی دارند تا تومورهای با درجه بالا که نیاز به یک رژیم درمانی تهاجمی دارند متفاوت باشد. بیماران مبتلا به این بیماری بهتر است که در مرکز سرطان که در آن یک تیم کارشناس و منابعی از متخصصان پاسخگو در دسترس است، بستری و درمان شوند.
برای اطلاع از علل، نشانه ها، روش های تشخیص و روش های درمان استئوسارکوم ما را تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراهی کنید.
استئوسارکوم چیست؟
این بیماری شایع ترین نوع سرطان استخوان است و حدود ۳ درصد از سرطان ها را در کودکان شامل می شود. اگر چه سرطان های دیگر سرانجام در نهایت به قسمت هایی از سیستم اسکلتی گسترش می یابند، اما استئوسارکوم یکی از معدود سرطانی هایی است که در واقع در استخوان ها شروع می شود و گاهی اوقات گسترش می یابد یا متاستاز می شود. این بیماری معمولا به ریه ها و یا دیگر استخوان ها سرایت می کند.
از آنجا که استئوسارکوم معمولا از استئوبلاست ها (سلول هایی که رشد استخوان ها را بر عهده دارد) نشآت می گیرد، بیشتر بر روی نوجوانان تاثیر می گذارند. پسران نسبت به دختران بیشتر احتمال دارد که این بیماری را داشته باشند و بیشتر موارد استئواسارکوم در زانو ایجاد می شود.
چه چیزی باعث استئوسارکوم می شود؟
دانشمندان علت اغلب موارد استئوسارکوم را کشف نکرده اند. این بیماری می تواند در نتیجه تابش اشعه به یک منطقه از بدن ایجاد می شود. برخی از کارشناسان معتقدند که این بیماری می تواند با تغییرات ژنتیکی خاص و بیماری ها دیگر نیز همراه باشد.
بیشتر موارد این بیماری از خطاهای تصادفی و غیر قابل پیش بینی در DNA هایی که وظیفه رشد سلول های استخوان را در طول رشد شدید استخوان ها به عهده دارند، حاصل می شود. در حال حاضر روش موثری برای جلوگیری از این نوع سرطان وجود ندارد. اما با تشخیص و درمان مناسب، اکثر کودکان مبتلا به استئوسارکوم بهبود می یابند.
عوامل خطر ابتلا به استئوسارکوم در دوران کودکی کدامند؟
این بیماری اغلب در پسران نوجوان دیده می شود. نوجوانانی که مبتلا به استئوسارکوم هستند، اکثرا قدشان بیشتر از سنشان رشد کرده است. یعنی قد بلندتر از سنشان هستند. این موضوع نشان می دهد که رشد سریع استخوان ها نیز ممکن است منجر به این بیماری شود.
کودکانی که یکی از سندرم های نادر زیر را به ارث برده اند نیز در معرض خطر ابتلا به استئوسارکوم هستند. این سندرم ها عبارتند از:
- رتینوبلاستوما (تومور بدخیم که در رتینو، بخشی از چشم و معمولا در کودکان زیر سن ۲ سال ایجاد می شود)
- سندرم Li-Fraumeni (یک نوع جهش ژنتیکی ارثی یا تغییر اکتسابی است)
از آنجا که قرار گرفتن در معرض تابش اشعه یک عامل دیگر برای جهش های DNA است، کودکانی که اشعه درمانی را برای درمان سرطان ها دیگر دریافت کرده اند نیز در معرض خطر ابتلا به استئوسارکوم هستند.
علائم استئوسارکوم چیست؟
اکثر افراد مبتلا به استئوسارکوم احساس بیماری نمی کنند و نشانه ای ندارند. بیماران ممکن است سابقه درد در ناحیه آسیب دیده را داشته باشند و گاهی نیز دچار لنگیدن شوند. اغلب افراد مبتلا تصور می کنند که این درد مربوط به درد عضلانی ناشی از رشد عضلات است. اما این درد با استراحت نیز بهتر نمی شود. بسیاری از بیماران تا زمانی که دچار نوعی آسیب به ناحیه مد نظر نشوند و تومور استخوان هایشان را دچار ضعف و شکستگی (شکستگی پاتولوژیک) نکرده است به پزشک مراجعه نمی کنند.
شایعترین علامت استئوسارکوم درد و تورم در پا یا بازو است. این درد اغلب در استخوان های طولانی بدن مانند ران ها و درست در بالای زانو و یا در بازو نزدیک شانه اتفاق می افتد.
درد ممکن است در حین ورزش کردن و یا در شب بدتر شده و ممکن است تا چند هفته بعد از شروع درد، توده یا تورمی در ناحیه آسیب دیده ایجاد شود. دردی که اغلب کودک را از خواب بیدار می کند باید توسط پزشک بررسی شود.
روش های تشخیص استئو اسارکوم چیست؟
برای تشخیص استئوسارکوم، پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد، سابقه پزشکی دقیق بیمار را می نویسد و از اشعه X برای تشخیص هر تغییری در ساختار استخوان استفاده می کند.
پزشک ممکن است سی تی اسکن یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از منطقه آسیب دیده را برای پیدا کردن بهترین منطقه برای انجام بیوپسی تجویز کند. این آزمایشات می توانند نشان دهد که آیا استئوسارکوم از استخوان به عضلات و چربی های اطراف گسترش یافته است یا نه. بیوپسی را می توان با برش یا با استفاده از سوزن انجام داد. در این آزمایش بخش کوچکی از بافت با استفاده از یک سوزن و سرنگ برداشته می شود.
در بیوپسی به کمک سوزن، پزشکان از یک سوزن توخالی استفاده می کنند تا یک نمونه از تومور را بردارد. گاهی نیز پزشک توصیه می کند که بیوپسی طی عمل جراحی انجام شود.
استئوسارکوم چگونه درمان می شود؟
درمان استئوسارکوم در کودکان شامل یکی از موارد زیر می شوذ:
- شیمی درمانی (استفاده از داروهای شیمیایی برای کشتن سلول های سرطانی و کاهش سرطان)
- جراحی (برای خارج کردن سلول های سرطانی یا تومور)
- شیمی درمانی بیشتر (برای کشت سلول های سرطانی باقی مانده و به حداقل رساندن شانس برگشتن سرطان)
جراحی اغلب می تواند به طور موثر سرطان استخوان را درمان کند. در حالی که شیمی درمانی می تواند به از بین بردن سلول های باقی مانده سرطان در بدن کمک کند.
شانس درمان
شانس زنده ماندن بیماران مبتلا از ۶۰ تا ۸۰ درصد متفاوت است. این شانس به موفقیت شیمی درمانی و این موضوع که سرطان فراتر از استخوان گسترش پیدا کرده است یا نه بستگی دارد.
البته مواردی که گسترش پیدا نکرده اند نیز همیشه به سادگی قابل درمان نیستند. همچنین، کودکانی که این بیماری را در ران یا پاهای خود تجربه می کنند به طور کلی شانس درمانشان بیشتر از کسانی است که بیماری شامل دنده ها، ستون فقرات یا استخوان های لگنشان می شود.
آمارهای پیش بینی کننده مبتنی بر مطالعه گروهی از بیماران مبتلا به استئوسارکوم است. این آمار نمی تواند آینده یک فرد را دقیقا پیش بینی کند. اما می تواند برای در نظر گرفتن مناسب ترین درمان و پیگیری بیمار مناسب باشد.
شانس زنده ماندن بیمار در صورتی که بیماری به درستی درمان شود حدود ۷۰٪ است. این شانس برای کسانی که سرطانشان پیشرفت کرده و بیماریشان به شیمی درمانی پاسخ نمی دهد کمی کمتر می شود.
پیگیری های مناسب پس از درمان
متخصصان National Comprehensive Cancer Network توصیه می کنند که باید برنامه ای از آزمایشات و معاینات دوره ای برای بیماران مبتلا به استئوسارکوم در نظر گرفته شود. این معاینات باید با فواصل زیر انجام شود:
- هر سه ماه یک بار به مدت دو سال بعد از درمان
- هر چهار ماه یک بار در سال سوم بعد از درمان
- هر شش ماه یک بار در سال چهارم و پنجم بعد از درمان
در اکثر این قرار ملاقات ها موارد زیر بررسی می شود:
- معاینه فیزیکی
- تصویربرداری از محل اصلی تومور
- تصویر برداری از ریه ها
در بیمارانی که تحت درمان با شیمی درمانی قرار گرفته اند، آزمایش هایی نیز برای نظارت بر موارد زیر انجام می شود:
- قلب
- کبد
- کلیه
- تست کاهش شنوایی
- بررسی سطح هورمون
- چگالی استخوان
- کلسترول
اگر در مراحل بعدی، عود مجدد بیماری تشخیص داده شود، شیمی درمانی و یا جراحی بیشتر توصیه می شود.