اسهال و استفراغ باکتریایی یا همان گاستروانتریت باکتریایی زمانی اتفاق می افتد که باکتری باعث عفونت در روده شما می شود. این بیماری موجب التهاب در معده و روده بیمار شده و ممکن است علائم ناخوشایندی مانند استفراغ، گرفتگی شدید شکم و اسهال را به وجود آورد.
ویروس ها عامل بسیاری از عفونت های ایجاد شده در سیستم دستگاه گوارش هستند. اما عفونت های باکتریایی نیز بسیار شایع می باشند. بعضی افراد این نوع عفونت را “مسمومیت غذایی” نیز می نامند.
گاستروانتریت باکتریایی می تواند ناشی از عدم رعایت بهداشت به شیوه مناسب باشد. این عفونت همچنین می تواند پس از تماس نزدیک با حیوانات و یا مصرف مواد غذایی و یا آبی که با باکتری ها (که مواد سمی تولید می کنند) آلوده شده است، رخ دهد.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد علل، نشانه ها، عوامل خطر، عوارض، روش های پیشگیری و روش های درمان اسهال و استفراغ باکتریایی صحبت می کنیم.
علل اسهال و استفراغ باکتریایی
انواع مختلفی از باکتری ها می توانند گاستروانتریت ایجاد کنند. مهمترین این باکتری ها عبارتند از:
- یرسینیا، که در گوشت خوک یافت می شود.
- استافیلوکوک، که در محصولات لبنی، گوشت و تخم مرغ یافت می شود.
- شیگلا، که در آب است و در استخر شنا نیز موجود می باشد.
- سالمونلا، که در گوشت، لبنیات و تخم مرغ یافت می شود.
- کمپیلوباکتر، که در گوشت و مرغ یافت می شود.
- باکتری E. coli که در گوشت گاو و سالاد پیدا می شود.
شیوع بیماری گاستروآنتریت باکتریایی معمولا زمانی رخ می دهد که یا محصولات کشاورزی آلوده هستند یا رستورانی در سطح شهر غذای آلوده را به مردم عرضه می کند.
عوامل خطر ابتلا به اسهال و استفراغ باکتریایی
اگر در سیستم ایمنی بدن به علت وجود بیماری یا استفاده از درمانی خاص، ضعف وجود داشته باشد، ممکن است خطر ابتلا به گاستروانتریت باکتریایی بیشتر شود. خطر ابتلا به این بیماری همچنین زمانی که داروی خنثی کننده اسید معده مصرف می کنید نیز می تواند زیاد باشد. این داروها با کم کردن اثر اسید معده باعث می شوند که باکتری ها در معده باقی مانده و پس از رساندن خود به روده موجب ایجاد عفونت شوند.
عدم رعایت بهداشت در نگهداری مواد غذایی و تهیه غذا نیز می تواند خطر ابتلا به گاستروانتریت باکتریایی را افزایش دهد. اگر غذا رقیق، به مدت طولانی در دمای اتاق نگهداری شود و یا هنگام مصرف به اندازه کافی گرم نشود، زمینه لازم برای زنده ماندن و رشد و تکثیر باکتری ها فراهم می شود. در این شرایط باکتری ها می توانند مواد مضری به نام سم را تولید کنند. این سموم ممکن است بعد از فرآیند گرم شدن نیز در ماده غذایی ما باقی بماند.
بنابراین اگر ماده غذایی مانند خورش، به مدت طولانی در فضای بیرون از یخچال بماند، باز هم با گرم کردنش نمی توانید ادعا کنید که باکتری ها و میکروب های درون آن از بین رفته است.
علائم اسهال و استفراغ باکتریایی
علائم گاستروانتریت باکتریایی ممکن است بسته به نوع باکتری که باعث عفونت بیمار شده است، متفاوت باشد. اما عموم علائم ایجاد شده در این بیماری عبارتند از:
- کاهش اشتها
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- درد شکم و گرفتگی عضلات این بخش از بدن
- وجود خون در مدفوع
- تب
اگر علائم در نوزادان بعد از دور روز و در بزرگسالان بعد از ۵ روز بهبود پیدا نکرد، باید به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنید. استفراغ بیش از ۱۲ ساعت برای نوزادانی که بیش از ۳ ماه سن دارند، می تواند خطرناک باشد. ضمن این که وجود اسهال و استفراغ در کودکانی که کمتر از ۳ ماه سن دارند نیز نشانه خوبی نیست و باید به پزشک مراجعه شود.
تشخیص گاستروانتریت ناشی از باکتری
ابتدا برای تشخیص نیاز به معاینه پزشک دارید. ضمن این که در مورد علائمی مانند کم آبی و درد شکم نیز از شما سوالاتی پرسیده خواهد شد. برای تعیین اینکه چه نوع باکتری باعث عفونت شما شده است، ممکن است لازم باشد یک نمونه مدفوع برای تجزیه و تحلیل گرفته شود. نمونه خون نیز ممکن است برای شواهدی از کمبود آب بررسی شود.
درمان اسهال و استفراغ باکتریایی
هدف اصلی از درمان اسهال و استفراغ باکتریایی این است که بدن مرطوب مانده و از ایجاد عوارض جلوگیری شود. از دست دادن الکترولیت های مهم در بدن مانند سدیم و پتاسیم که طی اسهال و استفراغ از بدن خارج می شوند، موضوع مهمی است. برای عملکرد درست بدن این مواد باید در محدوده خاصی قرار بگیرند.
در صورتی که اسهال و استفراغ باکتریایی جدی و شدید باشد بیمار باید در بیمارستان بستری شده تا الکترولیک و مایعات به صورت وریدی وارد بدنش شود. برای موارد بسیار شدید این بیماری، درمان با آنتی بیوتیک انجام خواهد شد.
درمان های خانگی
اگر اسهال و استفراغ باکتریایی خفیفی دارید می توانید با استفاده از راهنمایی های زیر آن را در خانه درمان کنید:
- به طور منظم در طول روز، به خصوص بعد از یک دوره اسهال، مایعات مصرف کنید.
- در صورت امکان، حجم غذای خود را کم کرده و تعداد وعده های غذایی را افزایش دهید. ضمن این که بخشی از غذای خود را به مواد غذایی شور اختصاص دهید.
- مواد غذایی یا نوشیدنی های حاوی پتاسیم، مانند آب میوه و موز را بیشتر مصرف کنید.
- هیچ دارویی را بدون مشاوره با پزشک خود مصرف نکنید.
- اگر نمی توانید مایعات را در بدن خود نگه دارید، باید به کمک پزشک بیماری خود را درمان کنید.
[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]
پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:
مواد غذایی که باعث اسهال می شوند یا این بیماری را تشدید می کنند
[/quote]
جلوگیری از گاستروانتریت باکتریایی
اگر در حال حاضر مبتلا به گاستروانتریت هستید، می توانید اقدامات احتیاطی لازم را جهت جلوگیری از گسترش باکتری به دیگران انجام دهید. برای این کار از راهنمای زیر کمک بگیرید:
- بعد از استفاده از سرویس بهداشتی و قبل از خوردن غذا دست های خود را بشویید.
- قبل از این که علائم شما بهبود یابد، از خوردن غذا با افراد دیگر اجتناب کنید.
- از تماس نزدیک با دیگران در طول دوره بیماری اجتناب کنید.
- علاوه بر این، قبل از بازگشت به فعالیت های عادی خود باید ۴۸ ساعت صبر کنید و پس از متوقف شدن علائم به محل های عمومی تردد داشته باشید.
شما همچنین می توانید اقدامات لازم را برای جلوگیری از عفونت های گوارشی باکتریایی انجام دهید. به عنوان مثال:
- از مصرف شیر غیر پاستوریزه، گوشت خام یا صدف خام خودداری کنید.
- هنگام تهیه وعده های غذایی، از تخته ای که گوشت یا مواد غذاهای خام را روی آن برش می زنید برای خرد کردن غذاهای پخته استفاده نکنید.
- مواد اولیه سالاد و سبزیجات را کاملا شستشو دهید و برای اطمینان از تمیز بودنشان چند دقیقه آن ها را در آب نمک یا آب سرکه بخیسانید.
- علاوه بر این، بعد از پخت غذا بیش از چند ساعت آن را در مجاورت هوای آزاد قرار ندهید.
سایر اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:
- آشپزخانه را با دقت تمیز کنید.
- بعد از استفاده از توالت، قبل از غذا خوردن، پس از دست زدن به حیوانات و قبل از درست کردن غذا، دست های خود را بشویید.
- هنگام سفر به خارج از کشور و به مکان هایی که بهداشت عمومی در آن جا ضعیف است از آب آشامیدنی داخل بطری ها بهداشتی استفاده کنید و واکسن های مورد نیاز را برای پیشگیری تزریق کنید.
عوارض جانبی
گاستروانتریت باکتریایی به ندرت باعث بروز عوارض در بزرگسالان سالم می شود. اکثر افراد مبتلا در کمتر از یک هفته بهبود می یابند. نورادان و افراد سالمند بیشتر به اثرات گاستروانتریت آسیب پذیر هستند و در معرض خطر بیشتری برای ایجاد عوارض در بدن می باشند. این افراد باید تحت نظارت باشند. زیرا ممکن است در طی دوره بیماری خود به مراقبت های پزشکی نیاز داشته باشند.