اسیدوز تنفسی که به نام نارسایی تنفسی یا نارسایی تهویه ای نیز شناخته می شود، موجب کاهش pH خون و سایر مایعات بدن می شود. این موضوع باعث می شود که خون و مایعات بدن بیش از حد اسیدی شود.
اسیدوز تنفسی هنگامی رخ می دهد که ریه ها قادر به حذف کامل و کافی دی اکسید کربن (CO2) نیستند. تجمع بیش از حد CO2 در بدن سبب افزایش اسیدیته خون می شود. این به این دلیل است که بدن باید یون هایی را که pH را کنترل می کنند را متعادل سازد.
به طور معمول، ریه ها اکسیژن را جذب و گاز CO2 را دفع می کنند. اکسیژن از ریه ها به خون منتقل می شود. CO2 نیز از خون به ریه ها منتقل می شود. با این حال، گاهی اوقات ریه ها قادر به حذف کامل CO2 نیستند. این فرایند ممکن است اسیدوز تنفسی ایجاد کند.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد انواع، علائم، علل، روش های تشخیص و روش های درمان اسیدوز تنفسی صحبت می کنیم.
دانستنی های کلی در مورد اسیدوز تنفسی
اسیدوز تنفسی، اختلال بالقوه ای در ماهیت اسیدی و بازی خون و مایعات دارد و به علت هیپوفنیتولاسیون آلوئولار رخ می دهد. در بدن دی اکسید کربن به سرعت تولید می شود و نارسایی در تهویه و خروج این گاز در بدن، فشار دی اکسید کربن شریانی (PaCO2) را افزایش می دهد. محدوده مرجع استاندارد برای فشار دی اکسید کربن شریانی بین ۳۵ الی ۴۵ میلی متر جیوه است.
هیپوفنیتولاسیون آلوئولار منجر به افزایش PaCO2 می شود. افزایش فشار دی اکسید کربن شریانی، به نوبه خود، نسبت بی کربنات (HCO3 -) را به PaCO2 کاهش می دهد. در نتیجه PH کاهش می یابد. pH. هیپوفنیتولاسیون و اسیدوز تنفسی هنگامی رخ می دهد که اختلال در تهویه هوا در بدن اتفاق می افتد و دفع دی اکسید کربن توسط سیستم تنفسی کمتر از تولید این ماده در بافت های بدن می شود.
انواع اسیدوز تنفسی
اسیدوز تنفسی می تواند حاد یا مزمن باشد. در اسیدوز تنفسی حاد، PaCO2 بالاتر از حد محدوده مرجع (یعنی بیشتر از ۴۵ میلی متر جیوه) بوده و سطخ PH مایعات بدن اسیدی می شود یعنی pH بیشتر از ۷٫۳۵ می شود. در اسیدوز تنفسی مزمن، PaCO2 بالاتر از سطح مرجع است اما PH معمولی یا نزدیک به نرمال است و سطح بی کربنات سرم (یعنی> 30 mEq / L) افزایش می یابد.
وقتی این بیماری به شکل ناگهانی ظاهر می شود، اسیدوز تنفسی حاد رخ می دهد. این نارسایی در قدرت تهویه سیستم ایمنی ممکن است از رکود در سیستم تنفسی مرکزی که توسط یکی از موارد زیر حاصل می شود ناشی شود:
- بیماری های سیستم عصبی مرکزی یا رکود تنفسی ناشی از داروها
- عدم توانایی سیستم تنفسی برای انجام تهویه مناسب به علت بیماری های عصبی عضلانی یا فلج (مانند میاستنی گراویس، اسکلروزیس آمیوتروفیک جانبی [ALS]، سندرم گیلن باره، دیستروفی عضلانی)
- انسداد مسیرهای تنفسی که معمولا مربوط به آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) است.
اسیدوز مزمن تنفسی ممکن است تاثیر ثانویه بسیاری از اختلالات، از جمله COPD باشد. هیپوفنیتولاسیون در COPD شامل مکانیزم های متعددی از جمله موارد زیر است:
- کاهش پاسخ به هیپوکسی و هیپاپپنیا
- افزایش عدم انطباق تنفس و پرفیوژن که موجب افزایش تهویه هوا می شود
- کاهش عملکرد دیافراگمی به علت خستگی و تورم بالا
اسیدوز مزمن تنفسی همچنین ممکن است به موارد زیر نیز مرتبط باشد:
- سندرم هیپوفنتیلاسیون چاقی
- اختلالات عصبی-عضلانی مانند ALS
- نقص های مهار کننده شدید قدرت تهویه بدن مانند در فیبروز بینابینی
- ناهنجاری های اسکلتی در استخوان قفسه سینه
علائم و نشانه های اسیدوز تنفسی
نشانه های اولیه اسیدوز حاد تنفسی عبارتند از:
- سردرد
- اضطراب
- تاری دید
- بی قراری
اگر این اختلال بدون درمان رها شود می تواند علائم دیگری مانند موارد زیر را ایجاد کند:
- خواب آلودگی
- لرز
- هذیان گویی
- کما
علل شایع ایجاد اسیدوز تنفسی
علل بسیاری برای ایجاد اسیدوز تنفسی وجود دارد. برخی از علل شایعی که منجر به فرم مزمن این بیماری می شوند عبارتند از:
- آسم
- بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
- چاقی شدید (که می تواند در باز شدن ریه ها برای انجام تنفس اختلال ایجاد کند)
- اختلالات عصبی-عضلانی (مانند مولتیپل اسکلروز)
بعضی از علل شایع ایجاد کننده نوع حاد بیماری نیز عبارتند از:
- مسدود شدن مسیرهای تنفسی (به علت خفگی یا علل دیگر)
- استفاده بیش از حد از آرام بخش ها
- ایست قلبی
اسیدوز تنفسی چگونه تشخیص داده می شود؟
چندین ابزار وجود دارد که می توانند به پزشکان در تشخیص اسیدوز تنفسی کمک کنند. این ابزارهای عبارتند از:
اندازه گیری گاز خون
این تست اکسیژن و CO2 را در خون اندازه گیری می کند. سطح بالای CO2 می تواند اسیدوز را نشان دهد.
تست های عملکرد ریه
بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری عملکرد ریه شان کاهش پیدا می کند.
تصویر برداری اشعه ایکس از قفسه سینه
اشعه ایکس می تواند به پزشکان کمک کند که آسیب و یا مشکلات دیگری را که احتمالا باعث اسیدوز شده اند را از نزدیک مشاهده کنند.
روش های درمان اسیدوز تنفسی
فرم حاد
درمان اسیدوز حاد معمولا به معنی رسیدگی به علت اصلی ایجاد کننده آن است. برای مثال، بیمار ممکن است نیاز به پاک کردن مسیرهای تنفسی داشته باشد. این کار باید در اسرع وقت انجام شود. تهویه مصنوعی نیز ممکن است مورد نیاز باشد. (مدیاسی)
فرم مزمن
در شکل مزمن این بیماری، درمان بر مدیریت بیماری های زمینه ای تمرکز دارد. هدف این درمان این است که عملکرد مسیرهای هوایی و تنفسی بهبود پیدا کنند. برخی از استراتژی ها زیر برای این کار استفاده می شوند:
- آنتی بیوتیک ها (برای درمان عفونت)
- دیورتیک ها (برای کاهش فشار روی قلب و ریه ها)
- گشاد کننده های برونش (برای گسترش راه های هوایی)
- کورتیکواستروئیدها (برای کاهش التهاب)
- تهویه مکانیکی (در موارد شدید)
مدیریت این بیماری
درمان دارویی در این بیماری به طور کلی برای درمان فرآیند بیماری در نظر گرفته می شود. درمان اکسیژن نیز برای جلوگیری از عوارض بلند مدت هیپوکسمی استفاده می شود.
اقدامات درمانی که ممکن است در موارد شدید و اسیدوز تنفسی حاد مفید باشند عبارتند از:
- لوله گذاری داخل وریدی با تهویه مکانیکی و تهویه فشار مثبت (NIPPV) مانند تهویه فشار مثبت بینی (NCPAP) و تهویه دو طرفه بینی
- تکنیک های جدید NIPPV نیز درمان ترجیحی برای سندرم چاقی (OHS) و اختلالات عصبی-عضلانی هستند. زیرا این روش ها به بهبود فشار اکسیژن شریانی (PaO2) کمک می کنند و فشار دی اکسید کربن (PaCO2) را کاهش می دهند.
چشم انداز افراد مبتلا به این بیماری
اسیدوز تنفسی دارای علل بسیاری است. بنابراین تعیین چشم انداز بلند مدت افراد مبتلا به آن کمی دشوار است. در واقع آینده بیمار تا حد زیادی بستگی به آنچه باعث بیماری شده است دارد.
روش های مفید برای کاهش خطر ابتلا به اسیدوز تنفسی
بهترین راه برای جلوگیری از اسیدوز، جلوگیری از بیماری هایی است که علل ابتلا به این بیماری هستند.
ترک سیگار و اجتناب از هر گونه دود ممکن است کمک کننده باشد. یادتان نرود که افراد سیگاری در معرض خطر ابتلا به اسیدوز تنفسی مزمن هستند. سیگار کشیدن برای عملکرد ریه مضر است. این کار خطر ابتلا به بیماری های تنفسی را افزایش می دهد و می تواند تاثیر منفی بر کیفیت کلی زندگی داشته باشد.
از طرفی تعادل در وزن می تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
هنگام مصرف آرام بخش ها احتیاط کنید. این داروها می توانند بر روی توانایی بدن برای تنفس تاثیر بگذارند. آرام بخش ها سیستم عصبی مرکزی را کند می کنند. بنابراین قبل از مصرف آن ها، عوارض نوشته شده روی بسته بندی را مطالعه کنید. هرگز بیش از مقدار توصیه شده از این داروها استفاده نکنید. ضمن این که ترکیب کردن آرام بخش ها با الکل نیز می تواند مرگبار باشد.