اعتیاد به نیکوتین که به نام وابستگی به دخانیات نیز نامیده می شود وابستگی به دخانیات دارای نیکوتین می باشد. وابستگی به نیکوتین به این معنی است که شما نمی توانید مصرف این ماده را متوقف کنید، حتی اگر باعث آسیب به بدنتان شود.
نیکوتین اثرات فیزیکی و خلقی را در مغز شما ایجاد می کند که به طور موقت باعث خشنودی شما می شوند. این اثرات باعث می شود شما کم کم از تنباکو استفاده کنید و به وابستگی به آن مبتلا شوید. در عین حال، توقف مصرف تنباکو باعث بروز علائم ترک، از جمله تحریک پذیری و اضطراب می شود.
همه ما می دانیم که افراد سیگاری بیشتر از افراد غیر سیگاری به بیماری های قلبی، سکته مغزی و سرطان مبتلا می شوند.
صرف نظر از اینکه چه مدت سیگار می کشید، ترک آن باعث بهبود سلامت بدنتان می شود. روش های بسیاری موثر برای درمان اعتیاد به نیکوتین وجود دارد که به شما کمک می کنند تا از بروز سرطان جلوگیری کنید و سیگار کشیدن را کنار بگذارید.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض و روش های پیشگیری و درمان اعتیاد به نیکوتین صحبت می کنیم.
علائم اعتیاد به نیکوتین
برای برخی افراد، حتی استفاده از مقدار کمی تنباکو می تواند به سرعت به وابستگی به نیکوتین منجر شود. نشانه هایی که ممکن است اعتیاد به نیکوتین را در بدنتان نشان دهند عبارتند از:
- شما نمی توانید سیگار را ترک کنید.
- چند بار سعی کرده اید که این ماده را ترک کنید اما ناموفق بوده اید.
- هنگام متوقف کردن مصرف این ماده، علائم احتمالی ترک را تجربه می کنید.
- تلاش های شما برای متوقف کردن مصرف این ماده باعث ایجاد نشانه های جسمی و روانی مانند موارد زیر می شود:
- تمایل شدید به مصرف
- اضطراب
- تحریک پذیری
- بی حوصلگی
- مشکلات تمرکزی
- افسردگی
- سرخوردگی
- خشم
- افزایش گرسنگی
- بی خوابی
- یبوست
- اسهال
- با وجود مشکلاتی که برایتان پیش آمده نمی توانید سیگار را ترک کنید.
- حتی با وجود این که مشکلات ریوی و قلبی را تجربه می کنید، باز نمی توانید نیکوتین را ترک کنید.
- فعالیت های اجتماعی یا تفریحی را فدای سیگار کشیدن می کنید.
- از قرار گرفتن در محیط هایی که سیگار کشیدن در آنجا ممنوع است اجتناب می کنید.
علت اعتیاد به نیکوتین
نیکوتین ماده شیمیایی موجود در دخانیات است که تمایل به مصرف آن ها را به وجود می آورد. نیکوتین بسیار اعتیاد آور است. با استنشاق دود تنباکو، این ماده وارد ریه ها می شود و به سرعت وارد جریان خون می شود. مغز انسان در معرض نیکوتین، تولید مواد شیمیایی به نام نوروترانسمیترها را افزایش می دهد. این ماده به تنظیم خلق و خو و رفتار کمک می کند.
دوپامین، یکی از این انتقال دهنده های عصبی است که در “مرکز پاداش” مغز منتشر می شود و موجب ایجاد لذت زیاد می شود. این اثرات نیکوتین باعث می شود تا تنباکو بسیار اعتیاد آور شود.
وابستگی به نیکوتین شامل علائم رفتاری (روال ها، عادت ها و احساسات) و همچنین علائم فیزیکی می شود.
عوامل خطر ایجاد کننده اعتیاد به نیکوتین
هر کسی که سیگار بکشد یا از سایر انواع تنباکو استفاده کند، در معرض خطر وابستگی به نیکوتین قرار می گیرد. عوامل موثر بر اعتیاد به نیکوتین عبارتند از:
ژنتیک: احتمال اینکه تمایل به سیگار کشیدن داشته باشید یا این کار را ادامه دهید، ممکن است تا حدی ارثی باشد. عوامل ژنتیکی ممکن است بر روی نحوه دریافت نیکوتین توسط گیرنده هایی که روی سطح سلول های عصبی مغز وجود دارند تاثیر بگذارد.
نفوذ: داشتن خانواده سیگاری و همسالانی که با والدین سیگاری زندگی می کنند، تمایل به مصرف سیگار را افزایش می دهند. کودکانی که دوستان سیگاری دارند بیشتر احتمال دارد که سیگار بکشند. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد که دیدن سیگار کشیدن در فیلم ها و اینترنت می تواند جوانان را به کشیدن سیگار تشویق کند.
سن: اکثر افراد در دوران کودکی یا سال های نوجوانی سیگاری می شوند.
افسردگی یا دیگر بیماری های روانی: مطالعات بسیاری نشان می دهد که ارتباطی بین افسردگی و سیگار کشیدن وجود دارد. افرادی که دچار افسردگی، اسکیزوفرنی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یا سایر انواع بیماری های روانی می شوند بیشتر احتمال دارد که سیگاری شوند.
مصرف مواد: افرادی که از الکل و مواد مخدر استفاده می کنند، به احتمال زیاد سیگاری می شوند.
عوارض جانبی و اثرات اعتیاد به نیکوتین
نیکوتین باعث ایجاد احساس شادی در بدن و ذهن می شود. هنگامی که از تنباکو استفاده می کنید، مغز انتقال دهنده های عصبی مانند دپامین را آزاد می کند. این مواد شیمیایی احساس خوبی در بدن ایجاد می کنند. این تغییرات یک احساس کوتاه مدت و رضایت بخش ایجاد می کند.
توتون و تنباکو علاوه بر نیکوتین حاوی بسیاری از مواد سرطان زا و سایر مواد شیمیایی مضر نیز هستند. نزدیک به ۴،۰۰۰ ماده شیمیایی در تنباکو وجود دارد که اثرات فیزیکی، روحی و روانی بر روی بدن دارند. استفاده از تنباکو منجر به عواقب شدید از جمله موارد زیر می شوند:
- سرطان ریه
- آمفیزم
- برونشیت مزمن
- ایجاد سرطان، به خصوص در سیستم تنفسی
- لوسمی
- بیماری های قلبی
- سکته مغزی
- دیابت
- مشکلات موثر بر روی چشم، مانند آب مروارید و دژنراسیون ماکولا
- ناباروری
- ناتوانی جنسی
- سقط جنین و عوارض حاملگی
- ضعف در سیستم ایمنی
- احتمال ابتلا به سرما خوردگی، آنفولانزا و عفونت های دستگاه تنفسی
- کاهش قدرت احساس طعم، مزه یا بو
- التهاب لثه و مشکلات موثر بر روی دهان و دندان
- ظهور پیری زودرس
- بیماری زخم معده
- پوکی استخوان
قرار گرفتن در معرض دود دست دوم نیز خطر ابتلا به سرطان ریه و بیماری های قلبی را در میان افراد نزدیک به افراد سیگاری افزایش می دهد. با توجه به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، کودکانی که در منزل با دود سیگار مواجه هستند، بیشتر به عوارض زیر مبتلا می شوند:
- سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
- آسم
- عفونت های تنفسی
- عفونت گوش
- بیماری های دیگر
پیشگیری از اعتیاد به نیکوتین
بهترین راه برای جلوگیری از وابستگی به دخانیات این است که در وهله اول سیگار نکشید. بهترین راه برای جلوگیری از سیگار کشیدن فرزندانتان این است که خودتان نیز سیگار را ترک کنید. تحقیقات نشان داده اند که کودکانی که والدین آنها سیگار نمی کشند و یا کودکانی که والدینشان به طور موفقیت آمیز سیگار را ترک می کنند، کمتر به سمت استعمال دخانیات می روند.
در ادامه به قدم هایی جهت جلوگیری از اعتیاد به نیکوتین و بسیاری از بیماری های مرتبط با سیگار کشیدن اشاره می کنیم:
- در مورد سیگار کشیدن فرزندتان با او صحبت کنید. به آنها در مورد خطرات تنباکو بگویید. آنها را تشویق کنید که مراقب سلامتی خود باشند.
- با نوجوانان خود در تماس باشید. مطالعات نشان می دهد که بیشتر افراد سیگاری در سال های نوجوانی به این عادت روی آورده اند. در مورد دوستان فرزندتان اطلاعات کافی کسب کنید. اگر یکی از دوستان فرزندتان سیگاری است، راه های مقابله با فشار همگانی را به فرزند خود یاد بدهید.
- سیگار کشیدن را در محیط خانه ممنوع کنید.
روش های درمان اعتیاد به نیکوتین
مقابله با بخش فیزیکی اعتیاد بسیار چالش برانگیز است. برای موفقیت در این بخش، فرد باید تغییراتی را در رفتار و عادت های خود ایجاد کند. گزینه های درمان بسیاری برای اعتیاد به نیکوتین وجود دارد. این گزینه های عبارتند از:
- داروهای تجویزی
- درمان جایگزینی نیکوتین
- گروه های حمایت کننده
داروها
بعضی از داروها می توانند به ترک سیگار کمک کنند. آنها موجب کاهش میل به سیگار کشیدن می شوند. به عنوان مثال آدامس های ترک سیگار یکی از درمان های جایگزین برای اعتیاد به نیکوتین است. این آدامس ها، بدون وارد کردن مواد شیمیایی سمی، نیکوتین را وارد بدن می کنند. این روش ها به شما این امکان را می دهند که اعتیاد را به شیوه ای آهسته و هدفمند ترک کنید.
داروهای بدون نیکوتین
داروهایی که نیکوتین ندارند و به صورت تجویزی در دسترس هستند عبارتند از:
بوپروپیون: دارو ضدافسردگی بوپروپیون باعث افزایش سطح دوپامین و نوراپی نفرین در مغز می شوند. این مواد، مواد شیمیایی در مغز هستند که توسط مصرف نیکوتین افزایش می یابند. عوارض جانبی رایج این دارو عبارتند از:
- بی خوابی
- آشفتگی
- سردرد
- خشکی دهان
اگر سابقه تشنج یا وارد آمدن آسیب شدید به سر، مانند شکستگی جمجمه را دارید، نباید این دارو را مصرف کنید.
وارنیکلین: این دارو بر روی گیرنده های نیکوتین در مغز اثر می گذارد و علائم ترک نیکوتین را کاهش می دهد. عوارض جانبی رایج این دارو نیز عبارتند از:
- تهوع
- سردرد
- بی خوابی
- دیدن رویاهای زنده
به ندرت، وارنیکلین با ایجاد علائم جدی روانی از جمله افسردگی و افکار خودکشی مرتبط است.
نورتریپتیلین: اگر داروهای دیگر به ترک اعتیاد به نیکوتین کمک نکنند، این دارو تجویز می شود. این دارو یکی از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای است که باعث افزایش سطح نوراپی نفرین در مغز و اعصاب می شود. عوارض جانبی رایج ناشی از آن نیز عبارتند از:
- خشکی دهان
- خواب آلودگی
- سرگیجه
- یبوست
گروه های پشتیبانی
گروه پشتیبانی می تواند مهارت های مقابله ای را به شما آموزش دهد. این مهارت ها به شما کمک می کنند که اعتیاد خود را کنترل کنید.
درمان های خانگی
روش های درمان اعتیاد به نیکوتین عمدتا بر روی داروها تمرکز دارد. در کنار این روش ها، پیشنهادات زیر را نیز امتحان کنید تا راحت تر از شر نیکوتین خلاص شوید.
- منظم ورزش کنید.
- از میان وعده هایی استفاده کنید که دهان و دستتان را مشغول می کنند. مانند خوردن پسته و تخمه.
- تمام محصولات تنباکو را دور بیاندازید.
- از شرایطی که می تواند شما را مجاب کند که دوباره از سیگار استفاده کنید، اجتناب کنید.
- غذاهای سالم را انتخاب کنید.
- انتظارات واقع گرایانه در مورد درمان خود داشته باشید.
- اهداف کوچک تعیین کنید و برای رسیدن به آن اهداف به خودتان پاداش بدهید.
داروهای جایگزین و طبیعی
راه حل های دیگری که می توانند به شما در غلبه بر اعتیاد کمک کنند عبارتند از:
- هیپنوتیزم
- طب سوزنی
- برخی از گیاهان
- برخی از روغن های گیاهی
اثرات ناشی از ترک نیکوتین
مصرف کنندگان دخانیات، با ترک دخانیات شاهد علائم ترک هستند. این علائم عبارتند از:
- تحریک پذیری
- اضطراب
- علائم جسمی مانند سردرد و خستگی
هفته اول ترک بدترین علائم را خواهید داشت. اما به مرور زمان این علائم بهتر می شوند. حتی زمانی که علائم از بین می روند، گرایش ناگهانی به مصرف دخانیات شایع است. ادامه آموزش مهارت های لازم برای این شرایط حیاتی است.
چشم انداز افراد مبتلا به اعتیاد به نیکوتین
در افرادی که از نیکوتین استفاده می کنند، خطر ابتلا به بیماری های تنفسی، سرطان (به ویژه سرطان ریه)، سکته مغزی و بیماری قلبی به شدت افزایش می یابد. صرف نظر از اینکه چه مدتی سیگار می کشیدید، می توانید با ترک آن خطر ابتلا به بیماری های مختلف را کاهش دهید.