افت فشار خون وضعیتی (فشار خون ارتواستیک) ؛ علل، نشانه ها و پیشگیری

افت فشار خون وضعیتی که همان فشار خون ارتواستیک نیز نامیده می شود، به عنوان یک افت ناگهانی فشار خون ناشی از یک تغییر در وضعیت، مانند زمانی که یک فرد به سرعت می ایستد تعریف شده است. در واقع در این وضعیت، با تغییر موقعیت بدن بیمار، میزان فشار خون دچار افت می شود.

هنگامی که فرد پس از نشستن یا دراز کشیدن بلند می شود، به دلیل سرازیر شدن طبیعی خون به سمت پاها، این حالت ایجاد می شود. پس از وقوع این افت در فشار خون، بدن به دنبال بالا بردن فشار خون است تا بتواند مغز را با اکسیژن تامین کند.

اگر بدن قادر به انجام درست این فرایند نباشد، فشار خون کاهش می یابد، که ممکن است منجر به علائمی مانند سرگیجه، تیره شدن دید و یا غش کردن شود.

مطالب این مقاله مجله پیام سلامت در مورد موضوعات زیر است:

  • افت فشار خون وضعیتی چیست؟
  • علل
  • علائم
  • تشخیص
  • درمان و پیشگیری

افت فشار خون وضعیتی چیست؟

افت فشار خون، و یا فشار خون پایین، هنگامی رخ می دهد که فشار خون در شریان به زیر سطح نرمال می رسد.

قلب خون را از طریق رگ های خونی به اطراف بدن پمپ می کند. این ساختارهای لوله ای شکل شامل شریان ها، رگ ها و مویرگ ها هستند. فشار خون به معنی اندازه گیری نیروی خون بر روی دیواره های شریان ها است که از طریق پمپ آن ایجاد می شود.

فشار خون بر اساس واحد میلی متر جیوه (mmHg) اندازه گیری شده و دارای دو عدد است:

  • فشار سیستولیک: عددی است که فشار را در زمانی که بطن قلب فشار وارد می کند و خون را به شریان ها منتقل می کند، نشان می دهد.
  • فشار دیاستولیک: عددی است که فشار را بین دو ضربان قلب، زمانی که بطن آرام است، اندازه گیری می کند. این زمان، زمانی است که قلب خون اکسید شده را دریافت می کند.

فشار خون سیستولیک ۱۲۰ میلی متر جیوه و فشار خون دیاستولیک ۸۰ میلی گرم یا همان فشار ۱۲۰ روی ۸۰، طبیعی در نظر گرفته می شود. اگر کسی فشار خونش کمتر از ۹۰ روی ۶۰ میلی لیتر جیوه باشد، می گویم که افت فشار پیدا کرده یا فشار خون پایین دارد.

افرادی که تحت تاثیر افت فشار خون وضعیتی قرار دارند، معمولا در طی ۳ دقیقه اولی که ایستاده هستند بین ۱۰ تا ۲۰ میلی متر جیوه فشار خونشان افت می کند. فشار خون پایین معمولا به درمان نیاز ندارد. اما اگر فرد علائم منظم افت فشار خون وضعیتی را تجربه می کند، باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کند.

فشار خون ارتواستیک در میان افرادی که ۶۵ سال یا بیشتر سن دارند، رایج است. زیرا توانایی بدن آن ها برای واکنش به افت فشار خون می تواند با بالا رفتن سن کاهش یابد.

ارقام مربوط به تحقیقات مرکز National Center for Biotechnology Information برآورد می کند که فشار خون آرتواستاتیک در میان حدود ۱۸ درصد از مردان و زنان ۶۵ ساله یا پیرتر در ایالات متحده رایج است.

در همان مطالعه اشاره شده است که موارد افت فشار خون وضعیتی ۳۵ درصد از سالمندان ایالات متحده را به بستری شدن در بیمارستان می کشاند.

علل افت فشار خون وضعیتی

کاهش میزان مایعات در رگ های خونی، شایعترین علت ایجاد علائم مرتبط با افت فشار خون وضعیتی است. این امر می تواند به علت کمبود آب بدن باشد که از طریق اسهال، استفراغ و استفاده از داروهایی مانند دیورتیک ها یا قرص های آب ایجاد می شود. دیورتیک ها یا قرص های آب به بدن کمک می کنند که آب و نمک بیش از حد را از طریق ادرار کردن دفع کند.

کاهش حجم خون، کم خونی و سایر بیماری هایی که سبب کاهش تعداد گلبول های قرمز می شود نیز علل احتمالی دیگر برای ابتلا به افت فشار خون وضعیتی است. هنگامی که سلول های قرمز کمتری برای حمل اکسیژن در جریان خون وجود دارد، ممکن است سرگیجه و سبکی سر رخ دهد.

بعضی از داروها، مانند بتا بلوکرها و داروهای ضد افسردگی، نیز می توانند نشانه های مرتبط با هیپوتانسیون ارتواساتیک را ایجاد کنند. کار و یا ورزش در آب و هوای گرم و یا بستر شدن طولانی مدت می تواند به این علائم منجر شود.

بیماری های پارکینسون، بارداری و بیماری های قلبی مانند ریتم ها نامنظم قلب و بیماری های دریچه قلب نیز باعث ایجاد علائم مرتبط با افت فشار خون وضعیتی می شوند.

علائم افت فشار خون وضعیتی

نشانه های فشار خون ارتواستیک عبارتند از:

  • سرگیجه
  • سبکی سر
  • تاری دید
  • غش
  • زمین خوردن
  • حالت تهوع
  • خستگی

این علائم معمولا از بین می روند. زیرا بدن به آرامی و یا بعد از نشستن به مدت چند دقیقه می تواند وضعیت را کنترل کرده و به حالت قبل در آورد. هر کسی که به طور منظم هر یک از این علائم بالا را تجربه می کند باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.

عوارض ناشی از فشار خون ارتواستیک

یک عارضه معمولی ناشی از فشار خون ارتواستیک، کاهش هوشیاری است که می تواند به زمین خوردن و صدمات جدی منجر شود.

علائم این وضعیت همچنین می تواند علائم بیماری های جدی تر مانند موارد زیر را پوشش دهد:

  • انواع بیماری های قلبی عروقی
  • نارسایی قلب
  • مشکلات ریتمی قلب

افت های ناگهانی در فشار خون ناشی از فشار خون ارتواساتیک عامل خطر برای سکته مغزی به علت کاهش خون رسانی به مغز، می باشد.

تشخیص فشار خون ارتواستیک

اگر با داشتن یکی از علائم بالا به پزشک مراجعه کنید، او برای تشخیص ابتدا سابقه پزشکی شما را بررسی می کند. در صورت لزوم، پزشک پس از انجام آزمایشات، تشخیص می دهد که آیا وضعیت یا بیماری در معرض علائم است یا خیر؟

برای مثال، اگر یک دارو خاص فشار خون را کاهش دهد، پزشک ممکن است دوز دارو را مجدد تنظیم کند یا تغییری در آن ایجاد کرده و نوع دیگری از دارو را توصیه کند.

  • آزمون جدول شیب سر به چگونگی واکنش فشار خون فرد به تغییر در موقعیت بدن منجر می شود. در طول این آزمایش، فرد بر روی یک میز می نشیند و به آرامی به سمت بالا کشیده می شود.
  • آزمایش خون نیز می تواند نشان دهد که آیا فرد دارای قند خون پایین یا کاهش تعداد گلبول قرمز است یا نه؟ هر دو این بیماری های می توانند نشانه های فشار خون پایین را ایجاد کنند.
  • الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG)، که سیگنال های الکتریکی قلب را نظارت می کند، می تواند بی نظمی در ریتم قلب و مشکلات خون رسانی و اکسیژن رسانی را در قلب کشف کند.
  • سونوگرافی قلب یا اکوکاردیوگرام، دریچه های قلب را با استفاده از امواج صوتی ارزیابی می کند و می تواند اختلالات اساسی را کشف کند.
  • تست استرس یا تست ورزش نیز می تواند به تشخیص کمک کند. در این تست، قلب بیمار بعد از ورزش و یا مصرف دارویی خاص کنترل و بررسی می شود.

درمان و پیشگیری از افت فشار خون وضعیتی

راه های مختلفی برای مدیریت یا جلوگیری از افت فشار خون وضعیتی وجود دارد که بیشتر آنها شامل استفاده از دارو نیستند. این راه ها عبارتند از:

  • با نوشیدن زیاد مایعات، بدن را هیدراته نگه دارید. مایعاتی که از طریق اسهال یا استفراغ از دست رفته اند باید بلافاصله جایگزین شوند.
  • از مصرف الکل اجتناب کنید و یا مصرف آن را محدود کنید. زیرا الکل می تواند باعث ایجاد فشار خون ارتواسپاتیک شود.
  • از نمک بیشتر در وعده های غذایی استفاده کنید. با این حال، بهتر است ابتدا با پزشک مشورت کنید سپس این اقدام را انجام دهید. زیرا نمک بیش از حد در رژیم غذایی می تواند فشار خون را افزایش دهد.
  • از فعالیت شدید در هنگام که آب و هوای گرم است اجتناب کنید.
  • هنگام خروج از رختخواب، یک دقیقه قبل از ایستادن، روی لبه تخت بنشینید.
  • هنگام خوابیدن سعی کنید سرتان را کمی بالاتر از بدنتان بگذارید.
  • از جوراب واریس استفاده کنید. این جوراب ها می توانند گردش خون را افزایش دهند و به جلوگیری از سرازیر شدن مایعات به پاها کمک کنند.
  • موارد شدید فشارخون ارتواتوستیک را می توان با داروهای افزایش دهنده فشار خون درمان کرد.