کاهش تعداد پلاکت های خون که در پزشکی به عنوان ترومبوسیتوپنی شناخته می شود، اختلالی است که در آن تعداد پلاکت های موجود در خون از تعداد طبیعی خود کمتر می شود. این اختلال به دلایل مختلفی ایجاد می شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ضمن معرفی علل ایجاد این بیماری در مورد روش های افزایش تعداد پلاکت خون نیز صحبت خواهیم کرد.
پلاکت ها کوچکترین سلول های خونی هستند که با تشکیل لخته خون می توانند پارگی رگ های خونی را درمان کنند. پلاکت ها در خون با عمر متوسط ۵ تا ۹ روز گردش دارند. تعداد طبیعی پلاکت در بدن یک فرد سالم بین ۱۵۰،۰۰۰ تا ۴۵۰،۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر خون است. هنگامی که تعداد این سلول ها کمتر از ۱۵۰،۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر باشد، می توان گفت که بدن با کمبود پلاکت مواجه شده است.
سه علت احتمالی برای کمبود پلاکت ها وجود دارد:
- حضور پلاکت ها در طحال به علت سرطان یا بیماری های شدید کبدی: این بیماری ها باعث کاهش تعداد پلاکت ها در گردش می شوند.
- کاهش تولید پلاکت ها به علل زیر:
- لوسمی
- برخی از انواع کم خونی
- عفونت های ویروسی
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی
- مصرف داروهای شیمی درمانی
- مصرف الکل زیاد
- کمبود ویتامین های ضروری مثل ویتامین B12
- افزایش شکاف پلاکت ها به علل زیر:
- بیماری های خود ایمنی
- واکنش به داروها
- عفونت باکتریایی در خون
- حاملگی
- مشکلاتی مانند پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک (ITP)
علائم کاهش تعداد پلاکت ها نیز عبارتند از:
- ایجاد کبودی و خونریزی به آسانی و یا بیش از حد
- خونریزی طولانی مدت از محل بریدگی ها
- خونریزی خود به خود از لثه یا بینی
- وجود خون در ادرار یا مدفوع
- بثورات پوستی ناشی از خونریزی سطحی در پوست
زنان مبتلا ممکن است خونریزی شدید را در قاعدگی تجربه کنند. افرادی که دارای پلاکتی کمی هستند همچنین ممکن است از بی حالی، خستگی و ضعف عمومی شکایت کنند.
با تغییرات خاصی در شیوه زندگی و بعضی از داروهای خانگی که به راحتی در دسترس هستند، می توانید به سرعت میزان پلاکت خود را افزایش دهید و زندگی سالم تری داشته باشید. هر یک از این داروها را که در ادامه به شما معرفی می کنیم می توانند به افزایش تعداد پلاکت خون کمک کنند.
روش های افزایش تعداد پلاکت خون
پاپایا (نوعی میوه استوایی)
هم میوه پاپایا و هم برگ های آن می تواند به افزایش تعداد پلاکت خون در عرض چند روز کمک کند. در سال ۲۰۰۹، محققان موسسه Asian Institute of Science and Technology در مالزی دریافته اند که آب برگ پاپایا می تواند تعداد پلاکت های افراد مبتلا به تب دانگ را افزایش دهد.
- یا پاپایا رسیده بخورید و یا یک لیوان آب پاپایا را با کمی آبلیمو مخلوط کرده و روزی ۲ یا ۳ بار از آن استفاده کنید.
روش دیگر:
- می توانید چند عدد برگ پاپایا را بدون ساقه در مخلوط کن ریخته و آب آن را بگیرید.
- روزانه ۲ بار و هر بار ۲ قاشق غذاخوری از این آب را بخورید.
علف گندم (سبزه گندم)
بر اساس یک مطالعه که در سال ۲۰۱۱ در مجله International Journal of Universal Pharmacy and Life Sciences منتشر شده، علف گندم می تواند در افزایش تعداد پلاکت خون مفید باشد. در واقع، این ماده می تواند باعث افزایش قابل توجهی در هموگلوبین، گلبول قرمز و کل گلبول های سفید خون شود. این اتفاق به این دلیل رخ می دهد که گندم حاوی کلروفیل زیادی است که ساختار آن با ساختار مولکول های هموگلوبین در خون انسان مشابه است.
- روزانه ½ فنجان آب گندم را با کمی آبلیمو مخلوط کرده و مصرف کنید.
کدو حلوایی
کدو تنبل یکی دیگر از مواد غذایی مفید برای افزایش تعداد پلاکت خون در بدن است. این ماده غنی از ویتامین A است که برای حمایت از پلاکت ها مناسب می باشد. همچنین این ماده پروتئین های تولید شده در سلول ها را تنظیم می کند و آن ها را به افزایش سطح پلاکت ها ترغیب می کند.
- آب نصف یک کدو تنبل را بگیرید.
- ۱ قاشق چای خوری عسل به آن اضافه کنید.
- ۲ یا ۳ بار در روز از این محلول بخورید.
می توانید کدو تنبل را به صورت پوره به سوپ ها، سبزیجات، کوکی ها و سایر غذاها اضافه کنید.
اسفناج
اسفناج منبع خوبی از ویتامین K است که اغلب برای کمک به درمان اختلال کمبود پلاکت استفاده می شود. ویتامین K برای لخته شدن مناسب خون ضروری است. بنابراین، مصرف آن خطر خونریزی بیش از حد را کاهش می دهد.
- ۴ یا ۵ عدد برگ اسفناج را در ۲ فنجان آب بجوشانید.
- اجازه دهید تا محلول خنک شود و سپس ۱/۲ لیوان آب گوجه فرنگی را داخل محلول بریزید.
- این نوشیدنی را ۳ بار در روز استفاده کنید.
می توانید از این سبزی در سالاد، دور چین ها، ماست و یا سوپ ها استفاده کنید.
ویتامین C
برای افزایش تعداد پلاکت ها، باید میزان مصرف ویتامین C خود ر افزایش دهید. این ویتامین به نام اسید آسکوربیک نیز معروف است. مطالعه ای که در سال ۱۹۹۰ در مجله ژاپنی Hematology منتشر شد، اظهار داشت که ویتامین C باعث افزایش تعداد پلاکت خون می شود.
این ماده به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی، از آسیب پلاکت ها در برابر رادیکال های آزاد جلوگیری می کنند. بدن شما بسته به سن و سلامت عمومی خود به ۴۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی گرم ویتامین C در روز نیاز دارد.
بنابراین از غذاهای حاوی ویتامین C مانند موراد زیر بیشتر استفاده کنید:
- لیمو
- پرتقال
- گوجه فرنگی
- طالبی
- کیوی
- اسفناج
- فلفل دلمه ای
- کلم بروکلی
می توانید پس از مشورت با پزشک از مکمل ویتامین C نیز استفاده کنید.
انگور فرنگی هندی
یکی از درمان های محبوب در طب آیورودا برای افزایش تعداد پلاکت خون استفاده از انگور فرنگی هندی یا همان املا است. ویتامین C در این میوه می تواند به افزایش تولید پلاکت ها کمک کرده و سیستم ایمنی بدن شما را تقویت کند.
- هر روز صبح ۳ تا ۴ عدد از این انگور را با معده خالی بخورید.
روش دیگر:
- ۲ قاشق غذا خوری آبمیوه املا و کمی عسل را مخلوط کنید.
- آن را ۲ تا ۳ بار در روز بخورید.
روغن کنجد
روغن کنجد دارای خواصی است که می تواند به طور طبیعی سطح پلاکت را افزایش دهد. این ماده آسیب رادیکال های آزاد و التهاب در بدن را کاهش می دهد و به بهبود گردش خون کمک می کند.
- ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری روغن کنجد با کیفیت را دو بار در روز مصرف کنید.
- استعمال خارجی روغن کنجد بر روی غدد لنفاوی چندین بار در روز برای کمک به افزایش تعداد پلاکت ها مفید است.
چغندر قند
خوردن چغندر قند یکی دیگر از روش های محبوب افزایش تعداد پلاکت است. با وجود خواص آنتی اکسیدان طبیعی، چغندر می تواند تعداد پلاکت های را ظرف چند روز افزایش دهد.
- ۱ قاشق غذا خوری آب چغندر قند تازه را ۳ بار در روز مصرف کنید.
- یا ۳ قاشق غذاخوری آب این میوه را در یک لیوان آب هویج مخلوط کرده و ۲ بار در روز آن را بنوشید.
آب
سلول های خونی از آب و پروتئین ساخته شده اند. از این رو توصیه می شود برای افزایش تعداد این سلول ها مقدار زیادی آب در طول روز مصرف کنید. از نوشیدن آب سرد که موجب تاثیر بر روی دستگاه گوارش می شود اجتناب کنید. این کار باعث می شود بدن نتواند مواد مغذی را به درستی جذب کند. در عوض، آب فیلتر شده و تصفیه شده را که به دمای اتاق رسیده است، بنوشید. این ماده کمک خواهد کرد که بدن سلول های خونی بیشتری تولید کرده و در نهایت تعداد پلاکت ها بهبود پیدا کند.
- پس هر روز حداقل ۸ تا ۱۰ لیوان آب هم دما با اتاق بنوشید.
ورزش
ورزش منظم گردش خون را افزایش می دهد، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و موجب افزایش پلاکت خون می شود. با توجه به گزارش Leukemia/Bone Marrow Transplant Program of British Columbia، تمرینات خاصی وجود دارند که می توانند به افزایش سطح پلاکت ها کمک کنند.
- وقتی پلاکت ها بین ۱۵۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ است، می توانید تمرینات نشسته یا ایستاده، کشش ملایم و راه رفتن را انجام دهید.
- وقتی پلاکت ها بین ۲۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ باشد، برخی از تمرینات قدرتی مانند استفاده از وزنه یا باند کشی مفید است. پیاده روی سریع نیز خوب است.
- وقتی پلاکت ها بین ۴۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ باشد، ممکن است فعالیت هایی مانند دوچرخه ثابت و گلف مفید باشد.
- وقتی پلاکت ها بیش از ۶۰۰۰۰ باشد، ممکن است ورزش هوازی مانند دوچرخه سواری یا دویدن موثر باشد.
توجه: از ورزش کردن زمانی که تعداد پلاکت ها کمتر از ۱۵۰۰۰ است خودداری کنید زیرا ممکن است خطر خونریزی افزایش یابد.
راهنمایی های اضافی برای افزایش تعداد پلاکت خون
- الکل مصرف نکنید زیرا ممکن است تولید پلاکت ها را در مغز استخوان مختل کند.
- وقتی تعداد پلاکت ها در بدن کم است از سبزیجات خام استفاده نکنید، زیرا ممکن است باعث آسیب آستر روده شود. در عوض، سبزیجات بخارپز بخورید.
- روازنه ۱ تا ۲ گواوا قرمز بخورید.
- غذاهای تصفیه کننده های خون مانند آلوئه ورا مفید هستند.
- از مصرف محصولات لبنی، از جمله شیر، ماست، پنیر و کره، به مدت چند روز اجتناب کنید. زیرا این محصولات می توانند به شکل گیری مخاط کمک کنند و برخی از بیماری های خودایمنی را بدتر کنند.
- از غذاهای کنسرو شده و فرآوری شده زیاد استفاده نکنید.
- حداقل ۷ تا ۸ ساعت بخوابید.
- غلات کامل و برنج قهوه ای بخورید. از مصرف آرد سفید، برنج سفید و غذاهای فرآوری شده اجتناب کنید.
- قبل از مصرف داروهای بدون نسخه از پزشک سوال کنید. زیرا بعضی از داروها ممکن است بر عملکرد پلاکت تأثیر بگذارند.