افسردگی صبحگاهی علامتی است که بعضی از افراد مبتلا به اختلال افسردگی آن را تجربه می کنند. با وجود احساس افسردگی در صبح، فرد مبتلا به افسردگی، علائم شدیدتری را در صبح یا بعد از ظهر تجربه می کند. این علائم شامل غم و اندوه زیاد، سرخوردگی، خشم و خستگی می شود.
افسردگی صبحگاهی همچنین به عنوان تغییرات روزانه از نشانه های افسردگی یا تغییر خلق و خوی روزانه نیز شناخته می شود. این حالت از اختلالات عاطفی فصلی که با تغییرات فصل ها مرتبط است، متفاوت می باشد. کارشناسان در حال حاضر از افسردگی صبحگاهی به عنوان بخشی از تشخیص بالینی یاد می کنند و آن را یکی از نشانه های بروز افسردگی می دانند. به این ترتیب افسردگی در صبح به عنوان یک بیماری روانی جداگانه در نظر گرفته نمی شود.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ضمن معرفی علل و علائم افسردگی صبحگاهی در مورد روش های تشخیص و درمان آن نیز صحبت خواهیم کرد.
علل افسردگی صبحگاهی
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۳ انجام شده نشان داد، افرادی که دارای افسردگی هستند اغلب ریتم های روزانه زندگی شان مختل می شود. این اختلال یکی از دلایل اصلی افسردگی صبحگاهی است.
بدن شما منطبق با یک ساعت داخلی ۲۴ ساعته کار می کند. همین ساعت است که باعث می شود شما در شب احساس خواب آلودگی کنید و در طول روز بیدار و هوشیار باشید. این چرخه خواب و بیداری طبیعی به عنوان ریتم شبانه روزی بدن نیز شناخته می شود.
ریتم شبانه روزی، یا ساعت طبیعی بدن، همه چیز را از ضربان قلب گرفته تا دمای بدن تنظیم می کند. این عامل همچنین بر روی انرژی، تفکر، هوشیاری و خلق و خوی نیز تاثیر می گذارد. این ریتم های روزانه به شما کمک می کنند که در طول شبانه روز یک حالت پایدار داشته باشید و بدنتان در شرایط سالمی قرار بگیرد.
ریتم ترشح هورمون های خاصی در بدن مانند کورتیزول و ملاتونین، بدن شما را برای رویدادهای خاص آماده می کند. به عنوان مثال بدن میزان کورتیزول را هنگامی که خورشید بالا می آید، افزایش می دهد. این هورمون به شما انرژی می دهد تا بتوانید در طول روز فعال و هوشیار باشید. هنگامی که خورشید غروب می کند، بدن شما ملاتونین را آزاد می کند. این هورمون، هورمونی است که باعث خواب آلودگی می شود.
هنگامی که این ریتم ها مختل می شوند بدن این هورمون ها را در زمان اشتباه در طول روز ترشح می کند. این اختلال می تواند تأثیر منفی بر سلامت جسمی و روحی شما داشته باشد. به عنوان مثال، هنگامی که بدن ملاتونین را در طول روز ترشح می کند، ممکن است احساس خستگی و تحریک پذیری داشته باشید.
علائم افسردگی صبحگاهی
افرادی که افسردگی صبحگاهی دارند، اغلب علائم شدیدی مانند احساس غم و ناراحتی را در صبح تجربه می کنند. با این حال، این علائم به مرور زمان در طول روز بهتر می شوند. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل بیدار شدن از خواب و بیرون آمدن از رختخواب در صبح
- کمبود عمیق انرژی هنگام شروع روز
- دشواری در انجام وظایف ساده، مانند دوش گرفتن و یا درست کردن قهوه و چای
- تاخیر در عملکرد فیزیکی و شناختی
- بی توجهی به مسائل یا نداشتن تمرکز کافی
- تحریک پذیری شدید یا ناامیدی
- عدم علاقه به فعالیت هایی که زمانی برای فرد لذت بخش بود
- احساس پوچی
- تغییر در اشتها (معمولا خوردن غذا، بیشتر یا کمتر از حد معمول)
- پرخوابی (خواب طولانی تر از حد طبیعی)
تشخیص افسردگی در صبح
از آن جا که افسردگی صبحگاهی، معیارهای تشخیصی خود را ندارد، روش تشخیص جداگانه ای از افسردگی بالینی نیز برای آن تعریف نشده است. این بدان معنی است که نشانه های مشخصی برای این نوع افسردگی وجود ندارد. با این حال، برای تعیین اینکه آیا شما افسردگی صبحگاهی دارید یا خیر، پزشک درباره الگوهای خواب و تغییرات خلقی در طول روز از شما سوال خواهد پرسید. این سوالات عبارتند از:
- آیا علائم شما عموما در صبح یا عصر بدتر می شود؟
- آیا از خواب بیدار شدن یا شروع به کار در صبح شما را دچار مشکل می کند؟
- آیا روحیه شما در طول روز تغییر چشمگیری می کند؟
- آیا در داشتن تمرکز بر روی کارها مشکل دارید؟
- آیا فعالیت هایی که معمولا از آن لذت می برید دیگر برایتان لذت بخش نیست؟
- آیا به تازگی روال زندگی شما تغییر کرده است؟
- چه چیزی خلق و خوی شما را بهبود می بخشد؟
درمان افسردگی صبحگاهی
در ادامه به برخی از درمان هایی که می توانند افسردگی در صبح را تسکین دهند، اشاره می کنیم.
دارو
بر خلاف سایر نشانه های افسردگی، افسردگی صبحگاهی به خوبی به مهار کننده های بازجذب سروتونین (SSRI) پاسخ نمی دهد. SSRI معمولا داروهای ضد افسردگی تجویزی هستند که می تواند به کاهش علائم افسردگی کمک کند.
با این حال، مهارکننده های بازجذب سروتونین نوراپی نفرین (SNRI) مانند ونلافاکسین (Effexor) ممکن است برای افراد مبتلا به افسردگی صبحگاهی مفید باشد.
گفتار درمانی
درمان های گفتاری مانند درمان بین فردی، درمان شناختی رفتاری و روان درمانی نیز می توانند افسردگی در صبح را درمان کنند. دارو و گفتار درمانی به طور خاص در ترکیب با هم کاربرد دارد. این درمان ها می توانند به شما در حل هر مشکلی که ممکن است به بدتر شدن علائم افسردگی دامن بزنند، کمک کنند. این مسائل ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درگیری در یک رابطه عاشقانه
- مشکلاتی که در محل کار وجود دارد
- الگوهای تفکر منفی
نور درمانی
درمان با نور که به عنوان نور درمانی یا فتوتراپی نیز شناخته می شود، می تواند به درمان افرادی که افسردگی صبحگاهی دارند، کمک کند. در این نوع درمان، بیمار در طول روز در نزدیکی جعبه ای از نور نشسته یا کار می کند. این جعبه، نوری را ارائه می کند که شبیه ساز نور طبیعی در فضای باز می باشد.
اعتقاد بر این است که قرار گرفتن در معرض نور طبیعی، روی مواد شیمیایی مغز که مرتبط با تنظیم خلق و خو هستند، اثر می گذارد. اگرچه این درمان به طور کلی به عنوان یک درمان استاندار برای اختلالات عاطفی فصلی شناخته شده است، اما این رویکرد ممکن است برای برخی از افراد مبتلا به افسردگی نیز مفید باشد.
الکتروشوک (ECT)
ECT نیز می تواند در درمان موثر باشد. با این روش، جریان الکتریکی وارد مغز شده و به طور عمد باعث ایجاد تشنج می شود. به نظر می رسد این درمان باعث تغییر در فعالیت و مواد شیمیایی در مغز شده و قادر است علائم افسردگی را معکوس کند.
ECT یک درمان نسبتا ایمن است که تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. یعنی شما در طول انجام این درمان خواب هستید. جریان الکتریکی در یک محیط کنترل شده برای رسیدن به بهترین نتیجه با حداقل خطرات احتمالی، به مغز فرستاذه می شود.
آن چه می توانید برای بهبود خود انجام دهید
علاوه بر این درمان ها، ایجاد تغییرات کوچک در الگوهای خوابتان ممکن است در کاهش علائم افسردگی صبحگاهی مفید باشد. این تغییرات می توانند چرخه خواب و بیداری شما را با ساعت بدن تطبیق داده و علائم افسردگی صبحگاهی را کاهش دهند. آنچه که می توانید برای بهبود علائم این اختلال انجام دهید عبارتند از:
- هر روز سر یک ساعت مشخص بخوابید و سر یک ساعت مشخص نیز بیدار شوید.
- وعده های غذایی تان را سر وقت و به طور منظم مصرف کنید.
- از چرت زدن های طولانی مدت در طول روز جدا خودداری کنید.
- از ایجاد محیطی که باعث ترویج خواب می شود، مانند تاریک، ساکت و خنک کردن اتاق اجتناب کنید.
- از مواد مضر که می توانند خواب شبانه را مختل کنند، مانند کافئین، الکل و تنباکو استفاده نکنید.
- زیاد ورزش کنید اما از انجام تمرینات شدید، حداقل ۴ ساعت قبل از خواب اجتناب کنید.
استفاده از این مراحل می تواند به تثبیت ریتم طبیعی روزانه در بدن شما کمک کند. با این کار بدن می تواند در زمان صحیح، هورمون های مناسب را تولید و ترشح کند. همان طور که در بالا نیز ذکر کردیم، این اقدام بدن باعث می شود که تغییرات خلقی و سایر علائم افسردگی کم کم از بین بروند.
مثل سایر علایم افسردگی، افسردگی صبحگاهی نیز قابل درمان است. اگر فکر می کنید افسردگی صبحگاهی دارید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می توانند درباره علائمتان سوالاتی پرسیده و بر مبنای آن یک طرح درمانی را به شما پیشنهاد کند.