انواع، نشانه ها، علل و درمان ازوفاژیت

هر گونه التهاب یا سوزش مری را ازوفاژیت می گویند. مری لوله ای است که مواد غذایی را از گلو به معده می رساند. علل شایع این بیماری رفلکس اسید، عوارض جانبی برخی داروها، و عفونت های باکتریایی یا ویروسی است. رفلکس حالتی است که در آن محتویات معده و اسیدهای درون آن با مری تماس پیدا می کنند.

این اختلال می تواند طیف گسترده ای از علائم، از جمله دشواری بلع، گلو درد و سوزش معده را ایجاد کند. ازوفاژیت درمان نشده می تواند منجر به زخم و یا حتی تنگ شدید مری شود. درمان انتخابی شما و آینده بیماری، به علت دقیق بیماری بستگی دارد. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت اطلاعات مهمی را در مورد ازوفاژیت در اختیارتان قرار می دهیم.

علائم و نشانه های ازوفاژیت چیست؟

علائم ازوفاژیت عبارتند از:

  • دشواری و یا دردناک بودن بلع
  • احساس گیر کردن غذا در گلو
  • سوزش معده
  • رفلکس اسید
  • طعم نامطبوع در دهان
  • گلو درد
  • خشونت صدا
  • سرفه
  • زخم های دهانی
  • حالت تهوع
  • استفراغ
  • درد شکم یا سوء هاضمه
  • درد وسط قفسه سینه که اغلب به کمر سرایت می کند و معمولا مدت کمی بعد از خوردن غذا اتفاق می افتد.
  • بوی بد دهان

انواع ازوفاژیت

انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد.

  • ازوفاژیت رفلکسی که توسط رفلکس اسید معده به مری ایجاد می شود. این نوع می تواند به ازوفاژیت فرسایشی منجر شود.
  • ازوفاژیت عفونی توسط باکتری ها، ویروس ها، یا قارچ ها ایجاد می شود.
  • ازوفاژیت بارت از التهاب درمان نشده مری که می تواند تغییراتی در نوع سلول پوشش داخلی (مخاط) مری تشکیل دهد ناشی می شود. این نوع خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می دهد.
  • ازوفاژیت ائوزینوفیلیک به دلیل التهاب مری که بر اثر افزایش در تعداد یک نوع از سلول های سفید خون (ائوزینوفیل) در پوشش دیواره مری ایجاد شده است رخ می دهد.
  • سندرم بهجت (بیماری بهجت نیز نامیده می شود) یک شکل از واسکولیت است که می تواند زخم در دهان، مری و دیگر قسمت های بدن ایجاد کند.
  • بیماری پیوند علیه میزبان یک عارضه است که می تواند بعد از پیوند (معمولا بعد از پیوند مغز استخوان) و هنگامی که سلول ها تازه پیوندی به گیرنده های بدن حمله می کنند، رخ دهد.
  • ازوفاژیت سرطانی نشانه ای از سرطان مری یا سرطان متاستاتیک (سرطانی که در بخش دیگری از بدن شروع شده و پس از آن به مری گسترش می یابد) می باشد.

چه چیزی باعث التهاب مری می شود؟

التهاب مری با عفونت یا سوزش مری ایجاد می شود.

عفونت مری می تواند توسط باکتری ها، ویروس ها، و یا قارچ هایی زیر ایجاد شود:

عفونت قارچی کاندیدا: این عامل در بیماران با سیستم ایمنی ضعیف، مانند کسانی که مبتلا به دیابت، HIV یا ایدز هستند و یا بیمارانی که تحت درمان شیمی درمانی قرار دارند و یا افرادی که در حال مصرف آنتی بیوتیک یا استروئید می باشند شایع تر است.

تبخال: یک عفونت ویروسی است که در هنگام تضعیف سیستم ایمنی بدن به مری سرایت می کند.

یکی از علل اصلی التهاب مری ریفلاکس اسید معده است. علل متعددی برای ریفلاکس وجود دارد:

GERD (رفلاکس معده به مری): ضعف یا اختلال در عملکرد ماهیچه ای (اسفنکتر) که معده را بسته نگه می دارد می تواند اجازه دهد که اسید معده به داخل مری باز گردد و باعث سوزش پوشش داخلی آن شود.

استفراغ: وقتی که استفراغ مکرر یا مزمن است ممکن است با اسید موجود در خودش به مری آسیب برساند. استفراغ بیش از حد یا قوی ممکن است پوشش داخلی مری را پاره کرده و منجر به آسیب بیشتر شود.

فتق هیاتال: این اختلال هنگامی رخ می دهد که بخشی از معده در قسمت بالای دیافراگم تولید یک کیسه کوچک غیر طبیعی کند.

آشالازی: آشالازی بیماری است که در آن به دلیل تضعیف ماهیچه های انتهایی مری، غذا نمی تواند به معده وارد شده و در مری می ماند. افراد مبتلا به آشالازی بیشتر از حد نرمال در معرض خطر سرطان مری قرار دارند.

درمان های پزشکی برای مشکلات دیگر نیز می تواند التهاب مری به وجود آورد.

جراحی، از جمله برخی از جراحی ها برای درمان چاقی (کاهش وزن)، می تواند به افزایش خطر ابتلا به التهاب مری منجر شود. داروهایی مانند آسپرین و سایر داروهای ضد التهابی می توانید جدار مری را تحریک کرده، و باعث افزایش تولید اسید در معده و رفلکس اسید شوند.

التهاب مری ناشی از دارو زمانی رخ می دهد که قرص های بزرگ با آب کم و قبل از خواب مصرف می شوند. در این حالت قرص در مری گیر کرده و حل شده و موجب سوزش آن می شود. تابش اشعه به قفسه سینه، برای درمان سرطان می تواند منجر به زخم و التهاب مری شود.

علل دیگر ازوفاژیت عبارتند از:

  • بلع مواد خارجی و یا مواد سمی
  • وجود غذاهای اسیدی در رژیم غذایی و یا مصرف بیش از حد کافئین
  • سیگار کشیدن

عوامل خطر ابتلا به ازوفاژیت

عوامل خطر برای ابتلا به التهاب مری عبارتند از:

  • ضعف سیستم ایمنی به علت ابتلا به HIV یا ایدز، دیابت، لوسمی، لنفوم، و یا دیگر بیماری های خود ایمنی
  • فتق هیاتال
  • استفاده از شیمی درمانی
  • استفاده از پرتو درمانی در ناحیه قفسه سینه
  • انجام عمل جراحی در ناحیه سینه
  • مصرف داروهایی که برای جلوگیری از رد پیوند اعضا تجویز می شوند
  • آسپرین و داروهای ضد التهابی
  • استفراغ مزمن
  • چاقی
  • مصرف الکل و سیگار
  • سابقه خانوادگی آلرژی یا ازوفاژیت

التهاب مری چگونه تشخیص داده می شود؟

متخصص گوارش ممکن است آزمون های تخصصی برای یافتن علت و وسعت التهاب مری تجویز کند. این آزمایش ها عبارتند از:

ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD): در این آزمایش از آندوسکوپ برای بررسی مستقیم مری، معده و قسمت اول روده استفاده می شود. علاوه بر این، می توان در طول این آزمایش نمونه برداری (بیوپسی) برای ارزیابی شدت آسیب به مری نیز انجام داد.

مانومتری مری: این آزمون برای اندازه گیری فشار داخلی قسمت پایین مری استفاده می شود. در این آزمایش لوله نازک حساس به فشار از طریق دهان یا بینی به معده فرستاده می شود. سپس به آرامی آن را کشیده و به مری منتقل می کنند. از بیمار خواسته می شود که آب دهانش را فرو ببرد. به این ترتیب فشار انقباضات عضلانی از طریق بخشی از لوله اندازه گیری می شود.

بلع باریم (UGI): تستی است که در آن پرتوهای ایکس از مری پس از نوشیدن یک محلول باریم عکس می گیرند. باریم، پوشش مری را در عکس اشعه ایکس سفید نشان می دهد. به این ترتیب می توان میزان آسیب را مشخص کرد.

درمان ازوفاژیت چیست؟

درمان ازوفاژیت بستگی به علت آن دارد.

  • اگر ازوفاژیت ناشی از عفونت باشد، با دارو عفونت از بین خواهد رفت.
  • اگر ازوفاژیت ناشی از رفلکس اسید باشد، با داروهایی که میزان تولید اسید را کاهش می دهند، درمان می شود.
  • اگر ازوفاژیت ناشی از  یک روش پزشکی باشد، ممکن است نیاز به داروهای بلوکه کننده اسید برای مدت زمان طولانی تری باشد.
  • اگر ازوفاژیت ناشی از مصرف داروها باشد، تغییر در داروها مصرفی درمان موثر است.

اگر این بیماری زود تشخیص داده باشد با دارو، تغییر در رژیم غذایی و یا شیوه زندگی درمان انجام خواهد شد. اگر آسیب شدید بوده و یا منجر به ایجاد بافت اسکاری شده باشد که اشکال در بلع ایجاد کرده است، درمان های تهاجمی تر مانند نمونه های زیر لازم است.

  • آندوسکوپی می تواند، قرص، غذا و جسم خارجی گیر کرده در مری را بردارد. کشش (اتساع) مری نیز معمولا به عنوان بخشی از روش آندوسکوپی انجام می شود.
  • جراحی برای بخش های آسیب دیده از مری نوعی دیگری از درمان است. در مورد ازوفاژیت بارت، که در آن خطر ابتلا به سرطان افزایش می یابد، عمل جراحی، درمان انتخابی است.
  • ازوفاژیت ائوزینوفیلیک با عمل جراحی اتساع ملایم مری و داروها کاهنده گلبولهای سفید خون (ائوزینوفیل) در جدار مری درمان می شود.
  • آشالازی نیز با اتساع مری و داروهای خوراکی درمان خواهد شد.

اعمال تغییراتی در شیوه زندگی که ممکن است علائم GERD و ازوفاژیت را کاهش دهند عبارتند از:

  • ترک سیگار
  • ایستادن و یا نشستن حداقل ۳ ساعت بعد از خوردن غذا
  • برداشتن لقمه های کوچک و جویدن زیاد غذا
  • بالا بردن ۱۵ تا ۲۰ سانتی سر در زمان دراز کشیدن
  • کاهش وزن
  • پوشیدن لباس های گشاد
  • اجتناب از مصرف آسپرین یا ایبوپروفن

رژیم غذایی و التهاب مری

رژیم غذایی اغلب یک اصل اساسی برای کاهش علائم ازوفاژیت است. رژیم غذایی که منتج به کاهش رفلکس اسید شود، می تواند علائم التهاب مری را نیز کم کند. این رژیم شامل ویژگی های زیر است:

  • مصرف چربی کم و پروتئین زیاد
  • اجتناب از مصرف غذاهای چرب
  • اجتناب از مصرف غذاهای ادویه دار
  • اجتناب از مصرف غذاهای اسیدی و نوشیدنی هایی از قبیل مرکبات و گوجه فرنگی
  • اجتناب از مصرف شکلات، نعناع، پیاز یا سیر
  • مصرف وعده های غذایی کوچک
  • مصرف غذاهای نرم که به راحتی هضم می شوند
  • توقف غذا خوردن قبل این که احساس پری کنید.
  • اجتناب از مصرف قهوه و یا چای (حتی نوع بدون کافئین)، الکل، و نوشابه

چه گزینه ای برای تسکین فوری درد ازوفاژیت وجود دارد؟

بسیاری از داروهای خنثی کننده اسید معده، در کوتاه مدت، برای درد ازوفاژیت که ناشی از رفلکس اسید است، مناسب هستند. اما نباید این داروها را به مدت طولانی استفاده کرد. اگر درد بیش از دو هفته ادامه داشته باشد باید به پزشک مراجعه کنید. داروهای ضد درد و داروهایی که باعث کاهش التهاب می شوند مانند کورتیکواستروئیدها می توانند به عنوان مکمل در درمان التهاب ازوفاژیت استفاده شوند.

عوارض ناشی از ازوفاژیت چیست؟

در صورت عدم درمان این بیماری، التهاب مری ناشی از GERD می تواند به خونریزی، زخم معده و اسکار مزمن منجر شود. این زخم، مری را محدود می کند در نهایت در توانایی بلع تداخل ایجاد می شود. عوارض جدی، که در بخشی از افراد مبتلا به GERD مزمن یا طولانی مدت رخ می دهد، التهاب مری بارت است، که خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می دهد. ازوفاژیت شدید ممکن است به مشکل و درد در زمان بلع و سوء تغذیه منجر شود.