عفونت های مقاربتی (STIs)، که به نام بیماری های مقاربتی (STIs) یا بیماری های آمیزشی (VD) نیز شناخته می شود بیماری هایی هستند که از فردی به فرد دیگر از طریق تماس جنسی مانند رابطه جنسی واژینال، رابطه جنسی دهانی و رابطه جنسی مقعدی منتقل می شوند. البته برخی از عفونت های منتقله از راه جنسی می تواند از طریق استفاده از سرنگ غیر استریل، از مادر به جنین در هنگام زایمان یا شیردهی و تزریق خون انتقال یابند. در ادامه این مقاله مجله پیام سلامت در مورد بیماری های مقاربتی بیشتر صحبت خواهیم کرد.
در بیماری های مقاربتی میکروارگانیسم هایی که بر روی پوست و یا مخاط غشای آلت تناسلی مردانه یا ناحیه تناسلی زنانه وجود دارد، به عنوان موجودات زنده در مایع منی، ترشحات واژن یا خون در طول مقاربت جنسی منتقل می شوند.
اصطلاح “بیماری های آمیزشی” امروزه بسیار کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. در حالی که اصطلاح “بیماری های مقاربتی” نیز به آرامی جای خود را به “عفونت های جنسی” داده است. چرا که آخرین اصطلاح یک طیف وسیع تری از معنای را در بر دارد. نواحی تناسلی به طور کلی محیط مرطوب و گرمی هستند و برای تکثیر مخمرها، ویروس ها و باکتری ها ایده آل می باشند.
انواع بیماری های مقاربتی
نمونه هایی از بیماری های مقاربتی (STIs) عبارتند از:
- کلامیدیا
- شانکروئید
- شپش عانه
- تب خال ناحیه تناسلی
- زگیل ناحیه تناسلی
- هپاتیت B
- HIV / AIDS
- ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
- تریکومونا (عفونت انگلی)
- مولاسکوم کانتاجیوسویم
- بیماری التهابی لگن (PID)
- گال
- سیفلیس
- سوزاک
- تریکومونا (Trich)
- عفونت مخمر
بیماری های مقاربتی به راحتی در هنگام رابطه جنسی محافظت نشده و بدون کاندوم منتقل می شوند. برخی از عفونت می توانند از طریق تماس جنسی انتقال یابند. این دسته از بیماری ها به عنوان بیماری های مقاربتی محسوب نمی شوند. به عنوان مثال مننژیت، می تواند از طریق تماس جنسی نیز منتقل شود. اما معمولا اشخاص به دلایل دیگری به آن مبتلا می شوند.
سازمان بهداشت جهانی برآورد کرده است که ۱۰ سال پیش، روزانه حدود ۱ میلیون نفر به یکی از بیماری های مقاربتی آلوده می شد. اکثر کارشناسان معتقدند که این رقم امروزه به طور قابل ملاحظه بالاتر است. اکثریت این عفونت های جدید در بزرگسالان ۲۵ سال به بالا رخ می دهد. در حالی که حدود یک سوم افراد مبتلا را جوانان زیر ۲۰ سال تشکیل می دهند. در سطح جهانی، دختران بین سنین ۱۴ تا ۱۹ سال تقریبا دو برابر بیشتر از پسران در همین سن به STIs حساس هستند.
بیماری های مقاربتی شایع
در ادامه به برخی از رایج ترین بیماری های مقاربتی و مهمترین نشانه های آن ها نگاهی خواهیم انداخت.
کلامیدیا
کلامیدیا، بیماری مقاربتی ناشی از باکتری کلامیدیا تراکوماتیس است، که به طور انحصاری انسان را آلوده می کند. کلامیدیا شایع ترین علت عفونی تناسلی و بیماریهای چشمی در سطح جهان است. به این بیماری STI باکتریایی پیشرو نیز گفته می شود. بر اساس گزارش CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری)، ۶٫۸ درصد از دختران در سن ۱۴ تا ۱۹ سالگی کلامیدیا دارند.
زنان مبتلا به کلامیدیا معمولا علائم و نشانه ای ندارند. اما اگر علائمی وجود داشته باشد، غیر اختصاصی هستند و عبارتند از:
- التهاب مثانه
- تغییر در ترشحات واژن
- درد خفیف در زیر شکم
اگر کلامیدیا درمان نشود، ممکن است به علائم و نشانه های زیر منجر شود:
- درد لگن
- مقاربت جنسی دردناک، یا درد متناوب و تمام وقت
- خونریزی بین دوره های قاعدگی
شانکروئید
یک عفونت باکتریایی ناشی از هموفیلوس دوکرئی است که توسط زخم های دردناک در دستگاه تناسلی خود را نشان می دهد. این بیماری تنها از طریق تماس جنسی منتقل می شود. میزان عفونت در کشورهای ثروتمند بسیار کم است. اما آمار مبتلایان در مناطق گرمسیری و بین طبقه ضعیف جامعه بالا است.
شیوع آن در ایالات متحده، انگلستان، استرالیا، فرانسه و کانادا حدود ۱ مورد در هر ۲ میلیون نفر است. این یک عامل خطر برای ایجاد HIV، است. شانکروئید بسیار سریع تر و ساده تر از سایر بیماری ها منتقل می شود.
آلودگی در یک روز ایجاد شده و در عرض دو هفته زخم به وجود می آید. زخم می تواند از ۱/۸ تا ۲ اینچ باشد. این زخم با مرزهای زرد و خاکستری مشخص شده است. اگر این مرزهای خراشیده شود خونریزی خواهد داشت. در حدود ۳۰٪ تا ۶۰٪ از موارد، غدد لنفاوی نیز متورم و دردناک (لنفادنوپاتی) می شود.
زنان اغلب حداقل چهار زخم دارند. در حالی که مردان معمولا فقط یک زخم دارند. در مردان تعداد و شدت علائم کمتر است. زخم معمولا در شیار سر آلت (شیار تاج) در مردان ختنه نشده، و یا لب واژن در زنان ظاهر می شود. شانکروئید با یک دوره هفت روزه استفاده از اریترومایسین، با دوز ۱ گرم و یا سفتریاکسون درمان می شود.
شپش عانه
شپش عانه عمدتا از طریق تماس جنسی منتقل می شود. حیوانات خانگی در انتقال این نوع شپش به انسان نقش بازی نمی کنند. شپش به موهای ناحیه تناسلی وصل شده و منتقل می شود. گاهی اوقات در زیر بغل، سبیل، ریش، مژه و ابرو نیز یافت می شود. آنها از خون انسان تغذیه می کنند. این نوع شپش شکل بدن انسان را دارد اما پنجه هایش شبیه خرچنگ است.
تب خال ناحیه تناسلی
این بیماری مقاربتی توسط ویروس ساده تبخال (HSV) ایجاد می شود. این ویروس بر روی پوست، دهانه رحم، آلت تناسلی، و برخی از بخش های دیگر بدن تاثیر می گذارد. دو نوع از این ویروس وجود دارد:
- HSVp1، (هرپس ۱)
- HSV-2، (هرپس ۲)
تبخال یک بیماری طولانی مدت (مزمن) است. در تعداد قابل توجهی از افراد آلوده هیچ علامتی دیده نمی شود. HSV از طریق تماس مستقیم به راحتی از انسان به انسان قابل انتقال است. اغلب، انتقال ها از طریق تماس جنسی از طریق واژن، دهان یا مقعد رخ می دهد. در اغلب موارد، این ویروس پس از ورود به یک انسان نهفته باقی می ماند.
علائم و نشانه های مرتبط با تبخال تناسلی، در صورتی که وجود داشته باشند به شرح زیر هستند:
- تاول و زخم در دهانه رحم
- ترشحات واژن
- درد در ادرار کردن
- تب
- احساس ناخوشی (ضعف)
- زخم های سرد در اطراف دهان
- تاول قرمز در ناحیه تناسلی خارجی، مقعد، ران و باسن
هپاتیت B
این بیماری توسط ویروس هپاتیت B یا همان (HBV) ایجاد می شود. این بیماری از طریق تماس با مایع منی آلوده، خون و برخی دیگر مایعات بدن منتقل می شود. داشتن رابطه جنسی محافظت نشده، استفاده از یک سرنگ غیر استریل آلوده، ایجاد زخم با شیء تیز آغشته، نوشیدن شیر مادر آلوده و یا گاز گرفته شدن توسط فرد آلوده روش های انتقال این بیماری است. این بیماری تورم کبد ایجاد کرده و در نتیجه عفونت ممکن است کبد صدمه ببیند. در نهایت این بیماری می تواند به سرطان کبد منتهی شود. در برخی موارد، این بیماری می تواند مزمن شود.
HIV / AIDS
HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی) ویروس است که باعث ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) می شود. به عبارت ساده، HIV ویروسی است در حالی که ایدز بیماری است. هنگامی که یک شخص ایدز دارد، سیستم ایمنی بدنش دستخوش تغییر می شود. در این شرایط فرد خیلی بیشتر در معرض عفونت و بیماری است. با پیشرفت بیماری، این حساسیت بدتر می شود.
اچ آی وی در مایعات بدن افراد آلوده، مانند مایع منی، خون، شیر و مایعات واژینال وجود دارد. HIV می تواند از طریق تماس خون با خون نیز منتقل شود. تماس جنسی (رابطه جنسی دهانی و یا مقعدی و واژنی)، انتقال خون، تغذیه با شیر مادر، زایمان، و به اشتراک گذاری سرنگ آلوده روش های انتقال این بیماری است.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
ویروس پاپیلومای انسانی گروهی از ویروس ها هستند که پوست و غشاء های مرطوب مانند گلو، دهانه رحم، مقعد و دهان را تحت تاثیر قرار می دهند. بیش از ۱۰۰ نوع HPV وجود دارد که در حدود ۴۰ نوع آن می توانند نواحی تناسلی را تحت تاثیر قرار دهند. برخی از این انواع نیز فقط دهان و گلو را آلوده می کنند. آنهایی که ناحیه تناسلی را تحت تاثیر قرار می دهند به عنوان ویروس پاپیلومای انسانی تناسلی شناخته می شوند.
عفونت HPV می تواند منجر به:
- رشد غیر طبیعی و تغییر سلول های درون دهانه رحم شده که به طور قابل توجهی می تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهد.
- زگیل تناسلی، شایع ترین STI در اکثر کشورهای توسعه نیافته است.
اکثر افراد آلوده بدون علامت و بی اطلاع هستند.
HPV اغلب از طریق رابطه جنسی واژنی و یا مقعدی منتقل می شود. با این حال، رابطه جنسی دهانی و تماس نواحی تناسلی به یکدیگر (بدون دخول) نیز برای انتقال راه مناسبی است. افراد آلوده بدون هیچ علائم و نشانه می توانند بیماری را به دیگران منتقل کنند.
یک مادر باردار آلوده می تواند ویروس را به نوزاد خود در هنگام زایمان انتقال دهد. اگر چه این مورد بسیار نادر است. با توجه به گزارش CDC، نیمی از مردم آمریکا که از نظر جنسی فعال هستند، در برهه ای از زندگی خود به HPV مبتلا می شوند. بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به عفونت HPV واکسن است.
تریکومونا
تریکومونا یک بیماری شایع منتقله از راه جنسی است که می تواند هم بر روی مردان و هم بر روی زنان تاثیر گذار باشد. با این حال زنان بیشتر علائم آن را تجربه می کنند. این عفونت با یک انگل تک یاخته تک سلولی، به نام تریکوموناس واژینالیس ایجاد می شود.
برای زنان، شایع ترین محل عفونت مهبل (واژن) است. در حالی که برای مردان، مجرای ادرار (کانال ادرار) است. انتقال ممکن است یا با تماس آلت تناسلی مرد به واژن یا با تماس فرج به فرج رخ دهد. در حالی که زنان این بیماری را می توانند هم از زنان و هم از مردان بگیرند، مردان تقریبا همیشه از راه داشتن رابطه جنسی با زنان مبتلا می شوند.
علائم و نشانه های تریکومونیاز عبارتند:
- بوی بد واژن
- ترشحات واژن
- درد و ناراحتی در طول مقاربت جنسی
- درد هنگام ادرار
زنان مبتلا به تریکومونا برای مبتلا شدن به اچ آی وی در صورتی که در معرض این ویروس قرار بگیرند آمادگی بیشتری دارند.
مولاسکوم کانتاجیوسویم
مولاسکوم کانتاجیوسویم یک عفونت پوستی مسری ناشی از یک ویروس به نام زگیل آبکی است. چهار نوع از این بیماری وجود دارد:
- MCV-1 (رایج ترین نوع)
- MCV-2
- MCV-3
- MCV-4
علائم این بیماری شامل برآمدگی کوچک بر روی پوست است. این بیماری اگر درمان نشود، دو سال طول خواهد کشید که برجستگی ها محو شوند. پزشکان برای از بین بردن آن ها از روش هایی مانند انجماد، استفاده از مواد شیمیایی، عبور جریان الکتریکی و یا داروهای تجویزی استفاده می کنند.
بیماری التهابی لگن (PID)
بیماری التهابی لگن یک اصطلاح گسترده ای است که برای تورم لوله های رحم، تخمدان و یا خود رحم به کار برده می شود. این بیماری می تواند در نهایت به تشکیل اسکار و مارک های فیبری که بین بافت ها و اندام شکل می گیرد، منجر شود. در اغلب موارد، PID توسط یک عفونت واژن یا دهانه رحم ایجاد شده و سپس گسترش می یابد. PID می تواند با باکتری ها، قارچ یا انگل ایجاد شود. اما در اکثر موارد علت یک باکتری است.
بیماری های مقاربتی شایع ترین علل ابتلا به بیماری التهابی لگن هستند. با این حال، PID ممکن است در نتیجه سقط جنین، زایمان، و یا استفاده از دستگاه داخل رحمی ایجاد شود. کلامیدیا و سوزاک از علل شایع PID هستند.
این بیماری ها در صورت عدم درمان می توانند به درد مزمن و مستمر لگن، حاملگی خارج رحمی و ناباروری منجر شود. بسیاری از زنان مبتلا به PID هیچ علائم و نشانه ای ندارند. به طوری که برخی از آن ها بعد از جستجو برای یافتن دلایل ناباوروی به آن پی می برند. PID ناشی از کلامیدیا معمولا بدون علامت است.
اگر علائم و نشانه ای وجود داشته باشد عبارتند از:
- درد در ناحیه شکم
- تب
- خستگی
- آمنوره (دوره های خونریزی نامنظم)
- درد پایین کمر
- درد در هنگام مقاربت جنسی
- درد رکتوم
- تغییر در ترشحات واژن
- تهوع و استفراغ
گال
گال یک بیماری مسری پوستی ناشی از کرم کوچکی به نام جرب است. این کرم ها در پوست پنهان می شوند و در آن جا تخم می گذارند. بیمار ابتدا جوش های پوستی و خارش شدید را تجربه می کند. بعد از چند هفته از عفونت اولیه وضعیت بدتر می شود. این به این معنی است که هجوم گال به سرعت در حال گسترش است. گال اغلب از طریق تماس نزدیک بدن مانند دست در دست گذاشتن برای یک مدت طولانی و یا مقاربت جنسی منتقل می شود. بغل کردن افراد آلوده و یا دست دادن ساده با آنها بعید است که منجر به انتقال شود.
انگل گال نمی تواند پرش یا پرواز کند. با این حال، می تواند برای یک یا دو روز پس از خروج از بدن انسان زنده بماند. این بدان معنی است که داشتن لباس و یا ملافه مشترک با فرد آلوده خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد. اما تماس فیزیکی طولانی مدت در طول مقاربت جنسی شایع ترین راه انتقال است.
علائم و نشانه های بیماری گال ممکن است که به مدت چند هفته پس از عفونت اولیه آشکار شوند. این علائم عبارتند از:
- لکه های قرمز کوچک مانند جای گزش حشرات کوچک است. برخی تصور می کنند که اگزما گرفته اند.
- خارش شدید، که در شب و یا پس از گرفتن دوش آب گرم بدتر می شود.
- یک خط کوچک با حداقل چهار لکه کوچک در آرنج، مچ، در اطراف نوک سینه (در زنان)، در نزدیکی آلت تناسلی (در مردان) و در بین انگشتان پا و انگشتان دست
- پس از خاراندن نواحی از پوست، در آن بثورات، منطقه ملتهب شده و زخم ایجاد می شود.
- معمولا بثورات بر روی باسن، مچ پا، زیر بغل، دستگاه تناسلی (در زنان)، کشاله ران، داخل آرنج، پوست سر، گردن، صورت، سر، شانه، کمر، کف پا، ساق پا و زانو ظاهر می شوند.
سیفلیس
سیفلیس در نتیجه عفونت با باکتری ترپونما پالیدوم ایجاد می شود. این بیماری توسط تماس جنسی منتقل می شود. مادر آلوده می تواند این بیماری مقاربتی را به نوزاد خود در دوران بارداری منتقل کند. در این حالت خطر مرده زایی و یا نقص هنگام تولد افزایش می یابد. فرد آلوده، هنگامی که در معرض HIV قرار می گیرد، به احتمال بیشتری آلوده خواهد شد.
یک دوره ۹ الی ۹۰ روز پس از عفونت اولیه انکوباسیون وجود دارد. ۲۱ روز قبل از علائم اولیه و نشانه ها، این بیماری پدیدار می شود. هر مرحله سفلیس علائم و نشانه های مشخصه خود را دارد. برخی از افراد آلوده هیچ نشانه ای ندارند. در حالی که برخی علائم خفیف دارند. در برخی موارد، حتی اگر علائم و نشانه از بین برود، باکتری هنوز هم وجود دارد.
سوزاک
این عفونت باکتریایی مقاربتی معمولا به غشاهای مخاطی حمله می کند. سوزاک دومین STI رایج در ایالات متحده آمریکا، پس از کلامیدیا است. این باکتری که بسیار مسری است، در حفره گرم و مرطوب بدن ساکن است. اکثریت زنان آلوده بدون علامت یا نشانه هستند. اگر سوازک درمان نشود، ممکن است در زنان به بیماری التهابی لگن و در مردان به التهاب غده پروستات، مجرای خروجی مثانه، یا اپیدیدیم تبدیل شود.
این بیماری از طریق گسترش نیسریا گونوره ایجاد می شود. این بیماری می تواند در واژن، آلت تناسلی مرد، دهان، مقعد، و یا چشم زنده بماند. سوزاک از طریق انواع مختلف تماس جنسی منتقل می شود. البته مادر نمی تواند این عفونت را به نوزاد خود در هنگام زایمان منتقل کند.
علائم و نشانه های سوزاک ممکن است از دو تا ده روز پس از عفونت اولیه، شروع شده و در برخی موارد تا ۳۰ روز طول بکشد.
مردان ممکن است علائم و نشانه های زیر را داشته باشد:
- سوزش در هنگام ادرار کردن
- درد و یا تورم بیضه
- ترشح سبز، سفید و یا زرد از آلت تناسلی
زنان کمتر علائم را نشان می دهند. اما در صورت وجود، علائم در آن ها عبارتند از:
- لکه بینی پس از مقاربت جنسی
- تورم فرج
- خونریزی نامنظم (بین دوره)
- قرمزی چشم (التهاب ملتحمه)
- درد در ناحیه لگن
- درد یا سوزش در هنگام دفع ادرار