انگور میوه ای شیرین و لذیذ است که از نوع میوه های خوشه ای است نارس آن ترش مزه و سبزرنگ است که به آن غوره می گویند و رسیدۀ آن به رنگهای گوناگون است.
آب انگور پس از تخمیر به شراب تبدیل می شود و از تقطیر آن الکل به دست می آید، شیره و سرکه نیز از انگور گرفته می شود و درخت انگور را «رز»، «تاک» و «مو» نیز می گویند.
در ایران انواع و اقسام انگور به اسامی مختلف به عمل می آید که تنها در آذربایجان، شصت نوع انگور وجود دارد.
نشانه های بهترین انگور آنست که درشت، شیرین، پوست نازک و کم تخم باشد. در آیات متعدد قرآن کریم از این میوه یاد شده است و خواصی که ذیلاً برای انگور بیان می شود، نشانگر بخشی از اعجاز قرآن در رابطه با میوه ها می باشد.
و در احادیث وارد شده است که امام محمد باقر (ع) فرمود:
چهار میوه از میوه های بهشتی هستند: انگور، رطب (خرمای تازه)، انار و سیب.
قسمتهایی که در تغذیه و درمان امراض، از درخت انگور مورد استفاده قرار می گیرد عبارتند از:
- میوۀ انگور
- دانه و تخم انگور
- برگ انگور
- شاخه های نازک و تازه
- پیچکهای انگور
«مهمترین مناطق انگورکاری ایران عبارتند از: فارس، آذربایجان، خراسان، اصفهان و قزوین، از معروفترین انگور ایران می توان: عسکری و یاقوتی را نام برد که هر دو بی هسته هستند و ریش بابا، رجبی و شاهانی که هسته دار هستند.»
خواص انگور را بهتر بشناسیم
۱- انگور رسیده، شربت مقوی و کاملی است که حاوی مقدار زیادی ویتامین و مواد غذایی و حیاتی مفید برای بدن می باشد.
۲- کودکان یا افرادی که خیلی لاغر هستند و مایلند چاق شوند، می توانند یک لیوان صبح و یک لیوان عصر آب انگور بخورند.
۳- آب انگور بیشتر به کسانی داده می شود که بر اثر یک بیماری طولانی ضعیف شده اند.
۴- انگور برای تقویت عمومی بدن مفید بوده و در معالجۀ بیماریهای لاغری، کم خونی، سل، ریه، یبوست، بواسیر، سیاه سرفه، اثر شفابخش دارد.
۵- کسانی که پس از یک عمل جراحی، احتیاج به تقویت دارند، ۱ تا ۲ لیوان آب انگور نتایج بسیار خوبی می دهد.
۶- آب انگور غذای بسیار خوبی برای مبتلایان به ازدیاد اوره خون و اسیدوز می باشد.
۷- آب انگور برای بیمارانی که دچار ورم کلیه هستند، نوشیدنی مناسب و ادرارآور خوبی است و حتی در این مورد بهتر است بجای شیر به بیمار داده شود.
۸- آب انگور برای کسانی که نارسایی کبد دارند توصیه شده است زیرا آب انگور عمل ذخیرۀ قند در کبد و دفع صفرا را تسهیل می کند.
۹- شیرۀ انگور، ضعف عمومی بدن و ضعف احشاء را معالجه می کند. به این منظور شیره انگور را با شیر گاو مخلوط نموده و با کمی بادام شیرین، روزانه ۲ تا ۳ لیوان بیمار می نوشد.
۱۰- برای درمان یرقان (زردی) شیرۀ انگور را با کمی سرکه مخلوط می کنند و بیمار تناول می کند.
۱۱- خوردن شیرۀ انگور مخلوط با کمی زعفران برای رفع همّ و غم و غضب و شدید و ضعف اعصاب به کار می رود، معالجه را تا بهبودی یابد ادامه داده شود.
۱۲- برای درمان کک مک، شیرۀ انگور را به تنهایی یا مخلوط با نمک بر روی لکه ها می مالند.
۱۳- شیره انگور مخلوط با کمی ختمی پخته، به صورت مرهم بر روی آبسه (دمل) قرار می دهند و گشوده می شود و علاوه بر آن برای از بین بردن ورمهایی که بر اثر ضربه ایجاد شده، مفید است.
۱۴- شربت انگور، تقویت کنندۀ عمومی بدن است.
۱۵- شربت انگور، دفع کنندۀ صفرا و خماری است.
۱۶- شربت انگور برای معالجۀ اسهال و استفراغ مفید است و به این منظور صبح و ظهر و شب، یک قاشق غذاخوری باید میل شود.
۱۷- شربت انگور اشتهاآور است و باید یک قاشق غذاخوری قبل از هر غذا میل شود.
۱۸- روغن انگور، پوست را نرم می کند و به جای انواع کرم های آرایشی برای حفظ بهداشت پوست به کار می رود.
۱۹- مالیدن روغن انگور بر پوست اندامها، کوفتگی و خستگی عضلات پس از ورزش را برطرف می کند.
۲۰- ماساژ دادن اعضاء سرمازده با روغن انگور مؤثر است.
۲۱- سوختۀ گرد نرم تخم انگور برای آبریزش چشم و جلای بینایی سودمند است و به صورت سرمه نیز در چشم می کشند.
۲۲- انگور را با شیر مادر به صورت ذیل مقایسه کرده اند:
مواد | شیر مادر | آب انگور |
آب | ۸۷ | ۸۳ تا ۷۵ درصد |
مواد ازت دار | ۵/۱ | ۷/۱ درصد |
مواد معدنی | ۴/۰ | ۳/۱ درصد |
قند | ۱۱ | ۱۲ تا ۳۰ درصد |
برخی پزشکان عقیده دارند: آب انگور، شیر نباتی است که مواد غذایی آن به مراتب بیش از شیر حیوانی است.
۲۳- انگور انگور را تقویت می کند و به فعالیت سالم آن کمک می کند.
۲۴- انگور، سموم بدن را دفع خمی کند و یبوست را برطرف می سازد.
۲۵- اگر آب انگور را بر پوست بمالند، چین و چروک آن را برطرف می کند و پوست را باطراوت می کند.
۲۶- انگور برای کسانی که مبتلا به ورم مفاصل، رماتیسم، نقرس و سنگ کلیه شده اند مفید است.
۲۷- انگور برای کسانی که دچار مسمومیت، عوارض فشارخون و اختلالات هاضمه، اختلالات پوستی و کورک و اگزما و نفریت (ورم چرکی کلیه ها) شده اند مؤثر و سودمند است.
۲۸- آب غوره، خنک است و در مواردی که حالت تب بر بدن مسلط می شود و برای معالجۀ آنژین، ورم کردن دهان و سل ریوی مصرف می گردد.
۲۹- کشمش بیش از انگور تولید انرژی می کند و مصرف آن نرم کنندۀ سینه و خلط آور است.
۳۰- کشمش را در تمام بیماریهای ریوی، قصبه الرّیه، امراض کلیوی، مثانه ای و کبدی مصرف می کنند.
۳۱- شیرۀ بهاری مُو (اشک مو) به مقدار یک قاشق قهوه خوری صبح ناشتا برای دفع سنگ کلیه، سنگ کیسۀ صفرا و شن کلیه و کیسه صفرا مفید و مؤثر است.
۳۲- کمپرس کردن زخمها با شیرۀ بهاری (اشک مو) باعث التیام سریع زخمها میشود.
۳۳- اگر چشم قرمز شده و یا مژه ها ورم کرده باشند با ریختن اشک مو در چشم، خیلی زود ورم مژه و قرمز شدن چشم معالجه می شود.
۳۴- آب غوره، چاقی زیاد را درمان می کند.
۳۵- آب غوره، بلوغ دختران را جلو می اندازد و قاعده را باز می کند.
۳۶- انگور اثری «ازید» و «ارسنیک» دارد و به این جهت برای غدد مخصوصاً سیب آدم مفید است.
۳۷- آب انگور شیر زنان را زیاد می کند.
۳۸- انگور در زدودن غم و اندوه و بی تابی شدید، بسیار مؤثر است، و در این مورد از امام صادق علیه السلام، نقل شده است که فرمود: پس از طوفان نوح که آب، زمین را شست و حضرت نوح در قبرستانها استخوان مردگان را دید، بسیار اندوهناک گشت، خداوند متعال به او وحی کرد که: «انگور سیاه بخور تا غم تو از بین برود.»
۳۹- برگ درخت انگور، برونشیت های مزمن را معالجه می کند.
۴۰- برگ درخت انگور، در مورد کریپ یا عفونت های روده، ضدعفونی کنندۀ گرانبهایی است و می توان چهار گرم برگ خشک مو را در یک لیوان آب جوش دم کرده و دو تا سه فنجان در روز تناول نمود.
۴۱- آبغوره غذا را خوش طعم، مطبوع و لذیذ نموده و اشتها را تحریک می نماید.
۴۲- آبغوره مقوی اعمال هضم، مقوی کبد و دافع صفرا است. به این منظور بهتر است روزانه یک قاشق مرباخوری چند روز متوالی میل شود.
۴۳- آبغوره اسهال های ساده را درمان می کند به این منظور باید یک قاشق غذاخوری، و ۳ مرتبه در روز مصرف شود.
۴۴- مضمضه یا غرغره کردن با آبغوره برای درمان ورم دهان و لثه و حلق مفید است.
۴۵- آبغوره حفظ کنندۀ جنین است به این جهت باید کمی آبغوره را همراه با غذای روزانه مصرف شود.
۴۶- اگر چند قطره از آبغوره را در هنگام خونریزی بینی به درون بینی بچکانند، خونریزی را بندی می آورد.
۴۷- برای درمان چرک گوش می توان آبغوره و سرکه را به طور مساوی مخلوط نمود و چند روز، روزی سه مرتبه ۱ تا ۲ قطره در گوش بچکانید.
۴۸- آبغوره برای رفع زردی چهره و درمان چاقی مفرط مؤثر است لذا باید ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری آبغوره را بعد از هر غذا میل نماین.د
۴۹- مالیدن مخلوط مساوی آبغوره و آب تره، پس از اجابت مزاج در محل بواسیر، مفید است و آن را معالجه می کند.
۵۰- برگ مو را به صورت دلمه پخته و می خورند.
۵۱- برگ مو، اشتهاآور، مقوی، ضداسهال، ادرارآور و ضد خماری است.
۵۲- برگ مو به دو طریق ذیل، در معالجۀ اسهال، اسهال خونی، استفراغ، زخم معده و خونریزی معده مفید است:
الف- ۳۰ گرم برگ جوان مو را به صورت تازه یا خشک کرده در یک لیتر آب می جوشانند و پس از صاف کردن، مانند چای روزی یک تا سه استکان می نوشند.
ب- گَرد برگهای جوان و خشک کردۀ مو را روزانه به مقدار ۴ تا ۵ گرم با عسل یا شرفت قند مخلوط و مصرف می کنند.
۵۳- جوشاندۀ برگ مو به صورت فوق، حافظ جنین است و از سقط آن جلوگیری می کند.
۵۴- خوردن برگ یا جوشانده آن به گونه فوق در معالجۀ نقرس، یرقان (زردی)، عدم دفع ادرار، واریس، اثر شفابخش دارد.
۵۵- گرد نرم برگ مو به طور موضعی، اثر بند آوردن خون دارد.
۵۶- جوشاندۀ برگ مو، سرمازدگی دست و پا را درمان می کند.
۵۷- از پیچکهای مو، بر اثر کوبیده و فشار، شیره ای استخراج می کنند که مصرف ۳۰ تا ۶۰ گرم آن در روز، خونریزیهای داخلی مانند اسهال خونی، اخلاط خونی، خونریزی رحمی و بواسیر را درمان می کند.
۵۸- سرکه به غذا طعم خاصی می دهد و اشتها را تحریک می کند و صفرابر می باشد.
۵۹- سرکه، هضم گوشت را آسان می کند.
۶۰- اگر خاکستر گرم را در سرکه بخیسانند و بر روی ورم غدد متورم قرار دهد آن را درمان می کند.
۶۱- اگر سرکه و گلاب را به مقدار مساوی مخلوط نموده و بجوشانند و سپس یک قطعه پارچه را با این محلول خیس نموده بر روی سر بیمار قرار دهند، سردردهای ناشی از کبد و صفرا را معالجه می کند.
۶۲- شستشوی دهان با سرکه و گلاب، بوی بد دهان را از بین می برد.
۶۳- با چکانیدن چند قطره سرکه در گوش، حشره یا کرمی که در گوش مانده باشد خارج می شود.
۶۴- اگر سرکه را در محل خارش بدن یا خونریزی بمالند، خارش و خونریزهای کوچک را بند می آورد.
۶۵- اگر سرکه را با نمک مخلوط کنند و در دهانی که از کشیدن دندان خونریزی می کند نگهدارند و چند بار تکرار کنند، خونریزی را قطع می کند.
۶۶- اگر در محلهائی که سوزش دارد مانند سوزش سوختگی با آتش، مالیدن سرکه آن را درمان می کند.
۶۷- مالش دادن با رسوب سرکه، کک مک، لکه های بدن، کهیر و در مفاصل و ورم پستان را معالجه می کند.
۶۸- اگر کمی آرد جو را با سرکه خمیر کنند و در محل ورم پستان و بناگوش بگذارند ورم را درمان می کند.
۶۹- شکوفه انگور تقویت کنندۀ قلب و معده است.
۷۰- شکوفۀ انگور، مسکن استفراغ، آروغ و سکسکه است.
۷۱- شکوفۀ انگور، ترش شدن غذا در معده را درمان می کند.
برای این موارد فوق می توان ۱۰ گرم از گرد شکوفه انگور را با کمی آب خورد و یا آن را جوشانده بعد از هر غذا نصف تا یک استکان مانند چای نوشید.
۷۲- اشک مو، زگیل را درمان می کند به دفعات باید بر روی زگیل مالیده شود.
۷۳- اگر اشک مو را بر روی تب خال بمالند آن را مداوا می کند.
۷۴- خوردن مقداری اشک مو، سنگ مثانه را دفع می کند.
۷۵- شاخه های تازه و نازک مو، تمامی خواص برگ مو را دارند و بلکه بهتر از آن است.
۷۶- شاخۀ تازه مو، بواسیر را درمان می کند، لذا باید خاکستر چوب مو یا خاک اره چوب مو را به صورت تمیز به دست آورده در سرکه خمیر کنند و پس از اجابت مزاج در محل بواسیر بمالند.
۷۷- اگر خاکستر چوب مو را در سرکه حل نموده و در محل ورم غدد و گزش حشرات بمالند، آن را معالجه می کند.
۷۸- انگور عامل اساسی برای بازگشت نیروی عضلانی است.
۷۹- انگور یک غذای خوب برای سلسله اعصاب می باشد و آب انگور فشار اعصاب را تسکین می دهد.
۸۰- وجود دیاستازها در روی پوست انگور، کمک خوبی برای لولۀ هاضمه می باشند.
۸۱- آب انگور و انگور برای کودکان، زنان پیران بسیار مفید است.
۸۲- انگور ممکن است وحشتانکترین امراض یعنی سرطان را معالجه کند.
۸۳- آب انگور تازه برای اشخاص کسل، و مبتلایان به بادیامان و امراض قلبی بسیار سودمند است.
۸۴- در اثر ورود قند انگور به خون، مواد تولید کنندۀ نیرو به وجود می آید که ماهیچه ها به وسیلۀ آنها کار می کنند.
۸۵- خوردن انگور از اعمال زیر جلوگیری می نماید: ۱- ترش کردن و تخامه نمودن ۲- سوءهاضمه ۳- خونریزی ۴- پیدا شدن سنگ در کبد و مثانه ۵- مسمومیت مزمن با جیوه و سرب
۸۶- انگور پاک کنندۀ بقایای تغذیۀ بد از معده و روده ها است زیرا آنها را می سوزاند.
۸۷- تبرید با انگور کلیۀ ورمها و التهابات را تسکین می دهد و بزرگی طحال و کبد را معالجه می کند.
۸۸- انگور دو برابر گوشت در بدن حرارت تولید می کند و بر خلاف گوشت سمیت ندارد و برعکس ضد سم است و هر کیلوی آن معادل یک لیتر شیر خاصیت ضد سمی دارد.
۸۹- رب غوره، تشنگی را برطرف می کند.
۹۰- رب غوره، التهاب، حرارت و اسهال را تسکین می دهد.
۹۱- رب غوره، اشتها آور، محکم کنندۀ جنین است.
۹۲- رب غوره تقویت کننده احشاء و برطرف کنندۀ استفراغهای صفراوی است.
۹۳- خانمهایی که می خواهند پوست چهره شان شفاف و صاف انگور اشد، می توانند یک قطعه پنبه را به آب انگور آغشته کننئد و به صورت بمالند و پس از ۱۰ دقیقه صورت را با آب نیمگرمی که گرد جوش شیرین در آن حل کرده اند بشویند و خشک کنند.
۹۴- مویز بدون هسته همراه با گل گاوزبان و خرمای سبز برای درمان تنگی نفس مفید است.
روش تهیه شیره، شربت و روغن انگور
- شیرۀ انگور- آب انگور را می پزند تا ربع آن باقی بماند، چنین فرآورده ای را شیرۀ انگور می نامند که طعمی مطبوع و شیرین دارد که غلیظ می باشد.
- شربت انگور- آب انگور را در ظرفی ریخته و با مقدار متناسبی شکر آنقدر می جوشانند تا به قوام شربت درآید.
- روغن انگور- اگر آب انگور را با مقدار مساوی روغن زیتون مخلوط نموده و بجوشانند و سپس سرد شود و چند مرتبه این عمل جوشاندن و سرد کردن را تکرار نمایند، روغن انگور به دست می آید.
تذکراتی درباره انگور
- مصرف زیاد انگور ایجاد دل پیچه و اسهال ساده می کند، بنابراین در خوردن آن افراط نکنید.
- مصرف آب انگور برای بیماران مبتلا به دیابت (مرض قند) مضر است.
- مصرف مداوم آب انگور، ایجاد سنگ کلیه و رسوبات در دستگاه دفع ادرار می کند.
- خوردن انگور سبز و نارس، باعث اختلال معده می شود.
- هسته انگور، سرد، خشک و ایجاد کنندۀ باد در معده های ضعیف است.
- زیاده روی در خوردن انگور انعکاس سختی بر روی کبد و معده دارد و حتی ممکن است به انسداد روده و معده ختم شود.
- خوردن آب سرد بلافاصله پس از خوردن انگور، برای معده زیان آور است.