خواص اینوزیتول برای بدن به همراه منابع و عوارض ناشی از مصرف آن

اینوزیتول یک ترکیب شیمیایی با ۹ استئوزومر است. از لحاظ فنی این ماده یک فرم بازسازی شده (ایزومر) از گلوکز است. به این معنی که اینوزیتول نوعی از شکر طبیعی است. این کربوهیدرات ساده (یا دقیق تر بگوییم قند الکلی) به سرعت به عنوان یک منبع انرژی در بدن استفاده می شود.

اینوزیتول در بدن به چند روش مختلف استفاده می شود. این ماده برای فرآیند ساخت غشاهای سلولی ضروری است. اینوزیتول یک پیامرسان ثانویه در سیستم عصبی مرکزی است. به همین دلیل است که مصرف مواد غذایی حاوی این ماده در برخی از افراد بر روی خلق و خوی تاثیر می گذارد. علاوه بر این، دو شکل استفاده از آن نیز موجب افزایش حساسیت به انسولین می شود.

اینوزیتول گاهی در نوشیدنی های انرژی زا نیز یافت می شود. اما مقدار آن بسیار کم است. این مولکول مزایای بسیار قدرتمندی دارد که در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد آن ها صحبت خواهیم کرد.

خواص اینوزیتول برای بدن

درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک و بهبود باروری

شناخته شده ترین خاصیت اینوزیتول، توانایی آن در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) است. PCOS یک سندرم بسیار رایج است که ۲۱ درصد از زنان از آن رنج می برند. برخی گزارش ها نشان می دهند که ۷۲ درصد از زنان مبتلا به PCOS در مقایسه با ۱۶ درصد از زنانی که به این سندرم مبتلا نیستند، مشکلات ناباروری را تجربه می کنند.

برای تشخیص، سه ویژگی اصلی PCOS عبارتند از:

  • هیپرآندروژنیسم
  • آمنوره
  • تخمدان پلی کیستیک

هیپرآندروژنیسم به معنی ترشح بیش از حد هورمون های مردانه است که خود را به طور معمول با ترکیبی از علائم زیر نشان می دهد:

  • آکنه
  • مشکلات پوستی
  • ریزش موی سر
  • افزایش موهای صورت یا بدن (هیرسوتیسم)
  • افزایش میل جنسی

از طرفی آمنوره نیز به معنی عدم وجود دوره های خونریزی قاعدگی است. در نهایت، تخمدان پلی کیستیک نیز به حالتی گفته می شود که حداقل یک تخمدان دارای ۱۲ یا بیشتر از ۱۲ کیست باشد.

PCOS ارتباط نزدیکی با سندرم متابولیک دارد. سندرم متابولیک در افراد مبتلا به PCOS حدودا دو برابر بیشتر از افراد عادی است. (حدود نیمی از زنان مبتلا به PCOS از نظر بالینی چاق هستند). زنان مبتلا به PCOS چهار برابر بیشتر از زنان عادی با خطر ابتلا به بیماری های زیر مواجه هستند:

حداقل ۱۴ آزمایش انسانی نشان می دهد که اینوزیتول برای PCOS مفید است. بررسی تجربی که در سال ۲۰۱۶ از ۱۲ مورد این آزمایشات انجام شد نشان داد که این مکمل “قادر به بازیابی تخمک گذاری خود به خود و بهبود باروری در زنان مبتلا به PCOS است”.

مبارزه با بیماری های روحی

اینوزیتول به علت تعاملی که با سیستم عصبی مرکزی و مسیرهای انتقال دهنده عصبی دارد، اثربخشی قابل ملاحظه ای در برابر برخی از انواع بیماری های روانی از خود نشان داده است. از آنجایی که اثر واقعی اکثر داروهای تجویز شده برای بیماری های روانی تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد است و عوارض جانبی نامطلوب نیز ایجاد می کنند، یافتن جایگزین های طبیعی برای آن ها بخش مهمی از تحقیقات آینده در زمینه بهداشت روان است.

یافته ها در مطالعات کوچک انسانی نشان می دهند که اینوزیتول در مورد درمان اختلالات زیر موثر است:

  • افسردگی
  • اختلال هراس
  • اختلال وسواسی-اجباری (OCD)
  • اختلال افسردگی قبل از قاعدگی (PMDD)
  • اضطراب

محققان در یک مطالعه که در مورد درمان بیماران مبتلا به علائم افسردگی انجام شد دریافتند که مصرف ۶۰۰۰ میلی گرم از مکمل این ماده در روز در بیش از ۹۰ درصد از شرکت کنندگان بهبودی ایجاد می کند. دانشمندان گزارش دادند که افراد تحت درمان با اینوزیتول در سه ماهه ی نخستین مطالعه، حدود سه برابر بیشتر از افراد مصرف کننده از دارونما (۱۱٫۸ درصد در مقابل ۴ درصد) بهبود یافته اند.

در طول این مطالعه، بیماران مبتلا به افسردگی مانیک (اختلال دوقطبی) درمان شده با اینوزیتول شاهد عود کمتر علائم بودند. بنابراین به نظر می رسد اینوزیتول اثر معنی داری بر روی علائم افسردگی مانیک دارد.

یکی دیگر از آزمایش های انجام شده بر روی افسردگی بیانگر بهبود بیشتر بیماران مصرف کننده از اینوزیتول در مقایسه با افرادی است که از فلووکسامین و فلوکستین (دو SSRI عمومی که برای درمان افسردگی تجویز می شوند) بودند.

مفید در درمان سرطان

برخی از تحقیقات نشان داده اند که مواد غذایی حاوی اینوزیتول ممکن است به مبارزه با سرطان کمک کرده یا حداقل در طول درمان به بیماران کمک کنند.

بر طبق نتایج یک مطالعه که در سال ۲۰۰۳ در مجله Nutrition منتشر شده، ترکیب میو اینوزیتول و IP6 ممکن است اثرات ضد سرطانی داشته و به طور بالقوه عمل کشتن سلول های سرطانی را در شیمی درمانی بهبود بخشد. نویسندگان این گزارش نتایج تحقیق خود را چنین بیان کرده اند:

IP6 به علاوه اینوزیتول موجب افزایش اثر ضد سرطان شیمی درمانی، کنترل متاستاز سرطان و بهبود کیفیت زندگی می شود. داده ها به شدت از استفاده از IP6 به علاوه اینوزیتول در استراتژی های پیشگیری و درمان سرطان پشتیبانی می کنند.

بررسی دیگری که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد، موافق این جمله است که “شواهد موجود به وضوح برای توجیه آغاز آزمایشات بالینی کامل در انسان برای استفاده از خواص ضد سرطانی اینوزیتول کافی است”.

با توجه به نوع خاصی از سرطان، استفاده از اینوزیتول (در دوزهای زیاد مانند ۱۸ گرم در روز) ممکن است از بدن در برابر سرطان ریه ناشی از سیگار کشیدن محافظت کند. تحقیقات نشان داد که IP6 در موش ها سرطان روده بزرگ را سرکوب می کند.

اینوزیتول و سیستم های سیگنالینگ آن در پیشرفت سرطان در بدن نقش مهمی دارند. در حالی که فقط یک مورد از این تاثیر (سرطان روده بزرگ) به طور خاص اثبات شده است، اما بسیاری از محققان معتقدند که مصرف مکمل اینوزیتول رشد سرطان را آهسته، متوقف یا معکوس می کند. عملکرد این ماده در بدن با پیشرفت سرطان سینه، روده بزرگ و پروستات در ارتباط است.

یک نکته جالب

با این حال، یکی از نکات جالبی که در اینجا باید به آن اشاره کنیم این است که اسید فیتیک (IP6) زمانی که به طور منظم مصرف می شود، یک ماده ضد مواد مغذی محسوب می شود، زیرا باعث تداخل در جذب مواد مغذی می شود.

مواد مغذی باعث رشد بدن می شوند، اما مواد ضد مواد مغذی باعث مرگ می شوند. در رابطه با سرطان، ممکن است اسید فیتیک یا IP6 همراه با میوآنزیتول (که یک قند الکلی است)  همبستگی بیشتری با شیمی درمانی داشته باشند. برخی از دانشمندان پیشنهاد کرده اند که مصرف گلوکز همراه با شیمی درمانی ممکن است به رسیدن به هدف شیمی درمانی که همان جلوگیری از عدم جذب مواد مغذی است کمک کند. این بدان معنا نیست که در صورت وجود سرطان، باید مقدار زیادی مواد غذایی حاوی اسید فیتیک بخورید. جذب مواد مغذی برای بدن جهت مبارزه با بیماری بسیار مهم است. استفاده از IP6 در سرطان باید تحت نظر پزشک باشد.

بهبود حساسیت به انسولین در افراد دیابتی

به نظر می رسد اینوزیتول به کاهش مقاومت به انسولین در بیماران مبتلا به PCOS کمک می کند، اما آیا این ماده برای افراد دیابتی هم همین کار را می کند؟

محققان رابطه بین مقاومت به انسولین و اینوزیتول را این چنین بیان می کنند:

در تقریبا تمام مواردی که مقاومت به انسولین وجود دارد، دفع ادراری اینوزیتول افزایش می یابد. با توجه به این اطلاعات، تصور می شود افرادی که دارای مقاومت به انسولین هستند، به علت افزایش میزان دفع ادرار، با کمبود اینوزیتول مواجه می شوند.

اساسا این جمله بدان معنی است که کمبود اینوزیتول در بدن به مقاومت به انسولین ارتباط دارد. این شامل مقاومت به انسولین ناشی از دیابت، PCOS و حتی پره اکلامپسی نیز می شود.

مطالعات بالینی محدودی انجام شده است تا مشخص شود که اینوزیتول چگونه می تواند دیابت را معکوس کند. با این حال، شواهد اولیه ای وجود دارد که نشان می دهد مصرف مکمل D-پدیکور اینوزیتول ممکن است به بهبود حساسیت به انسولین در دیابت ها کمک کند.

کاهش احتمال ابتلا به دیابت بارداری

در حالی که شواهد قطعی در مورد ارتباط بین اینوزیتول و دیابت نوع ۲ وجود ندارد، اما بررسی های بالینی نشان می دهد که:

مصرف مکمل میو اینوزیتول باعث کاهش شانس ابتلا به دیابت بارداری می شود. اگر چه این نتیجه گیری مستلزم ارزیابی بیشتر در آزمایشات تصادفی در مقیاس بزرگ می باشد.

مبارزه با سندرم متابولیک

مصرف اینوزیتول برای بعضی از زنان (حتی کسانی که PCOS ندارند) ممکن است در درمان سندرم متابولیک سودمند باشد. طبق نتایج یک مطالعه که در سال ۲۰۱۱ بر روی ۸۰ زن یائسه که در معرض این بیماری بوده و یا در معرض خطر ابتلا به آن قرار داشتند، استفاده از این مکمل سودمند بود. اگرچه این ماده بر روی بسیاری از عوامل مرتبط با چاقی و وزن تاثیر مثبت دارد اما هنوز مشخص نیست که آیا استفاده از این ماده به صورت مستقیم روی کاهش وزن تاثیر دارد یا خیر؟

درمان احتمالی اختلالات خوردن

اگر چه تحقیقاتی که در مورد تاثیر این ماده بر روی اختلالات خوردن انجام شده است در حال حاضر محدود است، اما یک مطالعه آزمایشی در سال ۲۰۰۱ نتایج مثبتی را در هنگام مصرف مکمل اینوزیتول با ویتیلیوم در افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی نشان داد. نویسندگان این مطالعه معتقدند که این نتیجه ممکن است به دلیل اثرات تغییر دهنده این ماده بر روی خلق و خو به وجود آمده باشد. زیرا این اختلالات معمولا همراه با علائم عاطفی ایجاد می شوند.

بهبود علائم سندرم تنفسی در نوزادان

نوزادان نارس اغلب با بیماری به نام سندرم دیسترس تنفسی نوزادان (RDS)  متولد می شوند. نوزادان مبتلا به این بیماری ریه هایشان رشد کاملی نداشته است. چند دلیل شناخته شده برای این بیماری وجود دارد، اما وقوع آن در نوزادانی که قبل از هفته ۳۷ الی ۳۹ متولد می شوند شایع تر است. زمانی که مادران مبتلا به دیابت هستند نیز خطر ابتلا به این بیماری بیشتر است. زایمان از طریق سزارین یا القا درد زایمان و داشتن خواهر و برادر مبتلا به RDS نیز می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.

در مطالعه ای که ۲۲۱ نوزاد به دو گروه تقسیم شدند و یک گروه از دوز ۸۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن از این مکمل استفاده کرده و گروه دوم دارونما استفاده کردند مشخص شد که مصرف اینوزیتول نیاز به اکسیژن و فشار هوا را در مقایسه با گروه دارونما کاهش داد. شانس زنده ماندن کودکان مصرف کننده از اینوزیتول نیز ۷۱ درصد بود. این عدد در گروه مصرف کننده دارونما ۵۵ درصد بود.

نتیجه گیری

تجویز اینوزیتول برای نوزادان نارس مبتلا به RDS می تواند به افزایش شانس زنده ماندن، کاهش دیسپلازی برونکوپولمونری (یک بیماری ریوی مزمن که بعضی اوقات در نتیجه RDS رخ می دهد) و کاهش رتینوپاتی نوزادان نارس (ROP) کمک کند.

کاهش علائم سندرم قبل از قاعدگی PMS

نتایج یک مطالعه نشان داد که مصرف ۱۲ گرم پودر اینوزیتول یا ۳٫۶ گرم ژل موضعی این ماده، اختلال افسردگی و افسردگی مرتبط با PMS را کاهش می دهد. همانطور که در متاآنالیز نشان داده شده است این ماده در کاهش علائم افسردگی PMDD (فرم شدید PMS) مؤثر است، این نتایج نشان می دهد که مصرف این ماده ممکن است گزینه خوبی برای افراد مبتلا به عوارض عاطفی مستمر PMS باشد.

با این حال، اینوزیتول دیگر علائم PMS مانند گرفتگی و مشکلات گوارشی را کاهش نمی دهد.

غذاهایی که حاوی اینوزیتول هستند

بسته به نوع اینوزیتولی که می خواهید مصرف کنید، غذاهای مختلفی برای تامین آن وجود دارد. میو اینوزیتول بیشتر در میوه های تازه و سبزیجات یافت می شود. اما میوه ها و سبزیجات منجمد و کنسرو شده مقدار کمی اینوزیتول دارند.

این غذاها شامل موارد زیر می شوند:

  • میوه ها
  • لوبیا (ترجیحا جوانه)
  • دانه های کامل (ترجیحا جوانه)
  • جو و سبوس
  • آجیل
  • فلفل دلمه ای
  • گوجه فرنگی
  • سیب زمینی
  • مارچوبه
  • دیگر سبزیجات برگ دار و سبز (کلم، اسفناج، و غیره)
  • پرتقال
  • هلو
  • گلابی
  • طالبی
  • مرکباتی مانند لیمو
  • موز و سایر غذاهای غنی از پتاسیم
  • گوشت گاو و سایر گوشت های ارگانیک
  • تخم مرغ
  • محصولات نارگیل مانند روغن نارگیل

عوارض جانبی

بر اساس تحقیقات موجود، اینوزیتول یک مکمل نسبتا سالم است، به خصوص در دوزهای کم که برای PCOS و حساسیت به انسولین استفاده می شود. به طور معمول، عوارض جانبی مصرف آن عبارتند از:

  • مشکلات خفیف گوارشی
  • حالت تهوع
  • خستگی
  • سردرد
  • سرگیجه

هیچ شواهدی در مورد ایمنی مصرف مکلمل اینوزیتول در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد. بنابراین در زمان حاملگی و شیردهی با احتیاط از این مکمل استفاده کنید. اگر رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات خاص دارید توصیه می شود از قندهای الکلی از جمله اینوزیتول استفاده نکنید.