بارداری مولار که به عنوان مول هیداتی فرم نیز شناخته می شود، یک تومور غیر سرطانی (خوش خیم) است که در رحم رشد می کند. حاملگی مولار زمانی شروع می شود که تخمک بارور می شود، اما به جای این که یک حاملگی طبیعی و زنده ایجاد شود، جفت به توده کیست غیر طبیعی تبدیل می شود.
در حاملگی مولار یا هیچ جنینی یافت نمی شود یا جنین کامل نیست و یا بافت طبیعی در جفت وجود ندارد. در یک حاملگی مولار جزئی، جنین غیر طبیعی است و احتمالا بعضی از بافت ها جفت نرمال است. در این حالت جنین شروع به رشد می کند اما ناقص است و نمی تواند زنده بماند.
بارداری مولار می تواند عوارض جدی از جمله یک نوع نادر از سرطان را در پی داشته باشد و نیاز به درمان سریع دارد. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ما را همراهی کنید، زیرا در مورد نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض، روش های تشخیص و درمان بارداری مولار صحبت خواهیم کرد.
علائم بارداری مولار
حاملگی مولار ممکن است در ابتدا به شکل حاملگی طبیعی باشد. اما بیشتر آن ها باعث ایجاد علائم خاصی در بدن می شوند. این علائم عبارتند از:
- خونریزی واژینال از قهوه ای تیره تا قرمز روشن در سه ماهه اول بارداری
- تهوع و استفراغ شدید
- گاهی اوقات خروج کیست انگور مانند از واژن
- به ندرت احساس فشار یا درد در لگن
اگر علائم یا نشانه های حاملگی مولار را تجربه می کنید، با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. او ممکن است علائم دیگری از بارداری مولار را تشخیص دهد. این علائم عبارتند از:
- رشد سریع رحم. در این عارضه رحم برای مرحله بارداری بسیار بزرگ است.
- فشار خون بالا
- پره اکلامپسی. این اختلال باعث فشار خون بالا و پروتئین در ادرار پس از هفته ۲۰ بارداری می شود.
- کیست های تخمدان
- کم خونی
- فعالیت بیش از حد تریروئید (پرکاری تیروئید)
علت ایجاد بارداری مولار
یک بارداری مولار توسط بارور شدن یک تخمک غیر طبیعی ایجاد می شود. سلول های انسانی به طور معمول حاوی ۲۳ جفت کروموزوم هستند. برای جنین، یک کروموزوم در هر جفت از پدر و دیگری از مادر تشکیل شده است. در یک بارداری مولار کامل، تمام کروموزوم های تخمک بارور شده از پدر گرفته می شود. اندکی بعد از لقاح، کروموزوم های تخمک مادر از بین می روند یا غیر فعال می شوند و از کروموزوم های پدر کپی می شود. در این شرایط تخمک ممکن است یک هسته غیر فعال داشته یا بدون هسته باشد.
در بارداری مولار جزئی یا ناقص، کروموزوم مادر در تخمک باقی می ماند اما پدر دو مجموعه از کروموزوم را ایجاد می کند. در نتیجه، جنین به جای ۴۶ کروموزوم ۶۹ کروموزوم دارد. این عارضه می تواند زمانی اتفاق بیافتد که یا کروموزوم های پدر کپی شده و یا دو اسپرم یک تخمک را بارور کرده باشند.
عوامل خطر
از هر ۱۰۰۰ حاملگی، ۱ مورد آن حاملگی مولار است. عوامل مختلفی منجر به این عارضه می شوند. این عوامل عبارتند از:
- سن مادر: بارداری مولار در زنانی که بیش از ۳۵ یا کمتر از ۲۰ سال سن دارند شایع است.
- سابقه ابتلا به حاملگی مولار: اگر قبلا سابقه بروز این عارضه را داشته باشید، بیشتر احتمال دارد که مجددا به آن مبتلا شوید. بارداری مولار تکراری به طور متوسط از هر ۱۰۰ زن، در ۱ یا ۲ نفر اتفاق می افتد.
عوارض جانبی
پس از بارداری مولار، بافت ایجاد شده ممکن است در بدن باقی بماند و همچنان رشد کند. این بیماری، بیماری تروفوبلاستیک بارداری (GTD) نامیده می شود. از هر ۵ زن، حدود ۱ نفر بعد از بارداری مولار، دچار این عارضه می شود. تروفوبلاستیک بارداری معمولا بعد از مولار کامل نه مولاز جزئی رخ می دهد.
یکی از نشانه ها بیماری تروفوبلاستیک بارداری (GTD) بالا بودن سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) که هورمون بارداری قلمداد می شود، بعد از از بین رفتن حاملگی مولار است. در برخی موارد، مولار تهاجمی به لایه میانی دیوار رحم نفوذ می کند. در این شرایط خونریزی واژینال ایجاد می شود. تقریبا همه موارد بیماری تروفوبلاستیک بارداری (GTD) را می توان با شیمی درمانی درمان کرد. یکی دیگر از روش های درمان این بیماری برداشتن رحم یا همان عمل هیسترکتومی است.
به ندرت نیز GTD به نوعی از سرطان به نام کوریوکارسینوما تبدیل شده و به سایر ارگان ها منتقل می شود. کوریوکارسینوما معمولا با مصرف داروهای ضد سرطانی درمان می شود.
روش های تشخیص بارداری مولار
اگر پزشک مشکوک به بارداری مولار باشد، احتمالا آزمایش خون را برای اندازه گیری سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) در خون که یکی از هورمون های دوران بارداری است تجویز می کند. ضمن این که سونوگرافی نیز به احتمال زیاد انجام می شود.
در سونوگرافی استاندارد، امواج صوتی با فرکانس بالا به بافت های منطقه شکمی و لگن هدایت می شوند. در اوایل بارداری، رحم و لوله های فالوپ نسبت به سطح شکم، به واژن نزدیک تر می شوند. بنابراین ممکن است اولتراسوند یا همان سونوگرافی از طریق واژن انجام شود. این آزمایش می تواند حاملگی مولار را در اوایل هفته هشتم یا نهم بارداری تشخیص دهد.
سونوگرافی در این بازه زمانی با وجود حاملگی مولار کامل ممکن است نشان دهنده موارد زیر باشد:
- هیچ جنین یا رویانی وجود ندارد.
- مایع آمنیوتیک وجود ندارد.
- جفت کیستیک ضخیم تقریبا تمام رحم را پر کرده است.
- کیست در تخمدان وجود دارد.
سونوگرافی در حاملگی مولار جزئی ممکن است نشان دهنده موارد زیر باشد:
- رشد جنین محدود است.
- مایع آمنیوتیک کم است.
- جفت کیستیک و ضخیم است.
در صورتی که این اختلال در بدن تشخیص داده شود ممکن است پزشک در پی بررسی سایر مشکلات از جمله موارد زیر نیز باشد:
- پره اکلامپسی
- هیپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید)
- کم خونی
روش های درمان حاملگی مولار
بارداری مولار نمی تواند منجر به ایجاد نوزاد زنده شود. بنابراین برای جلوگیری از عوارض آن، بافت مولار باید برداشته شود. درمان این عارضه معمولا شامل یک یا چند مورد از موارد زیر است:
انحلال و کورتاژ (D&C): برای درمان بارداری مولار، دکتر بافت ایجاد شده را از رحم حذف می کند. این کار با کمک روشی به نام کورتاژ انجام می شود.
برای انجام کورتاژ، از بی حس کننده موضعی یا بی هوشی عمومی استفاده می شود. سپس بیمار به شکلی که شبیه معاینه لگنی است روی تخت قرار می گیرند. بعد از استقرار بیمار پزشک با استفاده از اسپکولوم که به واژن وارده شده است داخل رحم را نگاه می کند. این ابزار دهانه رحم را نیز باز می کند. بعد از باز شدن دهانه رحم با استفاده از یک دستگاه خلاء، بافت دیواره های رحم برداشته می شود. D & C حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد.
هیسترکتومی: اگر بافت مولار بزرگ باشد و بیمار قصد نداشته باشد که در آینده باردار شود، ممکن است جراحی برداشتن رحم یا همان هیسترکتومی توصیه شود.
نظارت بر سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (HCG): بعد از برداشتن بافت مولار، پزشک سطح HCG را تا زمان بازگشت به حالت طبیعی به طور مکرر اندازه گیری می کند. اگر میزان این هورمون در خون بعد از درمان حاملگی مولار همچنان بالا باشد، ممکن است نیاز به درمان های بیشتری داشته باشید. هنگامی که بارداری مولار کامل درمان شده باشد، پزشک ممکن است به مدت شش ماه تا یک سال سطح HCG را اندازه گیری کرده تا مطمئن شود که هیچ بافتی در رحم باقی نمانده است. از آن جا که بارداری مجدد مانع از نظارت بر روی سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) می شود، قطعا پزشک از شما درخواست می کند که تا پایان درمان کامل مجددا اقدام به بارداری نکنید.
پیشگیری از بارداری مولار
اگر سابقه بارداری مولار را دارید، قبلا از این که مجددا اقدام به بارداری کنید، از پزشک متخصص خود مشورت بگیرید. پزشک ممکن است قبل از این که بخواهید مجددا باردار شوید توصیه هایی را به شما ارائه دهد. به عنوان مثال اکثرا از این زنان درخواست می شود که ۶ تا ۱ سال بعد از درمان بارداری مولار قبلی خود صبر کنند. ضمن این که برای افرادی که سابقه چنین عارضه ای را دارند، سونوگرافی هایی بیشتری در طول ماه های اولیه بارداری برای اطمینان از طبیعی بودن بافت داخل رحم انجام می شود.