بیلی روبین توسط تجزیه گلبول های قرمز در بدن تشکیل می شود. کبد به دفع این ماده کمک می کند. بنابراین سطح بیلی روبین در خون می تواند سلامت کبد را نشان دهد. بالا بودن سطح بیلی روبین خون می تواند منجر به بیماری به نام زردی شود. این اختلال به علت زرد شدن پوست یا چشم، به راحتی قابل تشخیص است. اصطلاح پزشکی یرقان (زردی) از کلمه فرانسوی “ژونه” یعنی به رنگ زرد می آید.
بالا بودن سطح بیلی روبین خون می تواند در بزرگسالان نیز ایجاد شود. اما این اختلال در نوزادان بیشتر مشاهده می شود. این به این دلیل است که کودک باکتری کمتری در روده دارد تا به کاهش و دفع بیلی روبین کمک کند.
محدوده طبیعی تقریبی بیلی روبین در سرم خون به شرح زیر است:
- برای بزرگسالان، ۱٫۲ میلی گرم در دسی لیتر (mg / dL)
- برای کودکان زیر ۱۸ سال، معمولا ۱ میلی گرم در دسی لیتر (mg / dL)
پوست به طور معمول هنگامی که سطح بیلی روبین در خون بیشتر از ۳ میلی گرم در دسی لیتر می شود به رنگ زرد در می آید.
بنابراین پیشنهاد می شود که هر کسی رنگ پوست و سفیدی چشمش زرد می شود به پزشک مراجعه کند. این علائم ممکن است نشانه یک وضعیت جدی باشد.
مطالب این مقاله مجله پیام سلامت در مورد موضوعات زیر است:
- بیلی روبین چیست؟
- آزمایشات بیلی روبین
- سندرم گیلبرت چیست؟
- بالا بودن سطح بیلی روبین خون در نوزادان تازه متولد شده
بالا بودن سطح بیلی روبین خون
بیلی روبین چیست؟
بیلی روبین توسط تجزیه سلول های قرمز خون (RBCs) در بدن ایجاد می شود. پس از تولید بیلی روبین، این ماده به سمت کبد جایی که از مجرای صفراوی ترشح می شود، حرکت کرده و در نهایت از بدن توسط مدفوع دفع می شود. بیلی روبین قهوه ای و زرد رنگ است و این رنگدانه ای است که رنگ مدفوع را قهوه ای می کند.
طول عمر RBC ها حدود ۱۲۰ روز است و به طور مداوم تمدید می شود. گلبول های قرمز حاوی هموگلوبین هستند. دقیقا همین عنصر است که می تواند به بیلی روبین و سایر مواد تجزیه شود. بیلی روبین توسط آلبومین به کبد منتقل می شود.
هنگامی که بیلی روبین به کبد، می رسد، در هم آمیخته می شود. این به این معنی است که محلول در آب می شود و بدن می تواند آن را دفع کند.
بیلی روبینی که در هم آمیخته نشده است سمی است. این به این دلیل است که بدون انجام این عمل بیلی روبین قابل دفع نمی باشد.
بالا بودن سطح بیلی روبین
بالا بودن سطح بیلی روبین در خون به عنوان هیپربیلیوبینمی یا همان زردی شناخته می شود.
اول از همه بالا بودن سطح بیلی روبین می تواند باعث ایجاد زردی شود. در یک فرد مبتلا به زردی، پوست و سفیدی چشم به دلیل تجمع بیلی روبین در خون قهوه ای مایل به زرد می شود.
سه دلیل اصلی وجود دارد که چرا میزان بیلی روبین در خون افزایش می یابد و منجر به زردی می شود. این مشکلات می تواند:
- قبل از رسیدن به کبد
- در کبد
- بعد از خروج بیلی روبین از کبد
اتفاق بیفتد.
قبل از رسیدن به کبد
برخی از بیماری ها می توانند سطح بیلی روبین را قبل از اینکه به کبد برسد، بالا ببرند. این مرحله، مرحله قبل از کبد یا قبل از کبدی نامیده می شود و می تواند ناشی از کم خونی همولیتیک و باز جذب سطح داخلی خون باشد. کم خونی همولیتیک زمانی اتفاق می افتد که گلبول های قرمز بیش از حد تجزیه می شوند.
در کبد
اگر کبد به درستی کار نکند، ممکن است نتواند بیلی روبین ها را به هم متصل کند تا بتوانند در آب حل شوند. این موضوع ممکن است باعث شود که بیلی روبین بیش از حد در کبد باقی بماند.
علل این اتفاق عبارتند از:
- وجود ویروس ها در کبد مانند هپاتیت A
- مصرف الکل
- مصرف داروهایی از جمله استامینوفن
- بیماری خود ایمنی. جایی که یک اختلال در سیستم ایمنی باعث می شود که این سیستم به سلول های خودش حمله کند.
پس از خروج از کبد
هنگامی که بیلی روبین کبد را ترک می کند، ممکن است سطح آن بالا باشد. زیرا بیلی روبین قادر به ترک بدن نیست. این عارضه ممکن است به علت انسداد یکی از اندام های دیگر که به دفع کمک می کنند از جمله وجود سنگ های صفراوی در کیسه صفرا رخ دهد. این مرحله فاز پس از کبدی نامیده می شود.
علل دیگر آن نیز عبارتند از:
- التهاب یا سرطان کیسه صفرا، که موجب می شود این اندام صفرا تولید نکند.
- پانکراتیت
آزمایشات بیلی روبین
آزمایش خون و ادرار می تواند سطح بیلی روبین را اندازه گیری کند.
اگر آزمایش ادرار بیلی روبین را تشخیص دهد، پزشک به بررسی سرم خون نگاه می کند تا نتایج را تایید کرده و ببیند آیا آسیب کبدی وجود دارد؟ اگر بیلی روبین در ادرار وجود نداشته باشد، پزشکان بررسی می کنند که آیا تخریب سلول های قرمز باعث افزایش این مشکل می شود یا نه؟
سایر آزمایش ها برای تشخیص بالا بودن سطح بیلی روبین عبارتند از:
- آزمایش خون بیشتر برای ارزیابی عملکرد کبد
- معاینه فیزیکی. جایی که پزشک با لمس ناحیه شکم، بزرگی یا نقص در کبد را تشخیص می دهد.
- آزمایش های تصویربرداری برای به تصویر کشیدن کبد. این آزمایشات ممکن است شامل سونوگرافی، اشعه ایکس کامپیوتری با CT اسکن، و یا تصاویر برداری با قدرت بالا با یک اسکن MRI، باشد.
- گاهی اوقات اندوسکوپی انجام می شود تا به کانال هایی که صفرا را به روده منتقل می کنند نگاه کنند.
- بیوپسی کبدی گاهی لازم است. اگرچه این آزمایش بسیار نادر است اما در آن یک نمونه کوچک از بافت کبدی برداشته شده و برای ارزیابی به آزمایشگاه ارسال می شود.
درمان بالا بودن سطح بیلی روبین خون
پزشک باید علت بالا بودن سطح بیلی روبین خون را شناسایی کند. درمان بستگی به علت اصلی بالا بودن سطح بیلی روبین خون دارد. اگر علت شناخته شده باشد، مشکل را می توان از طریق درمان یا تغییر در شیوه زندگی، مانند جلوگیری از مصرف الکل، درمان کرد.
سندرم گیلبرت چیست؟
سندرم گیلبرت یک فرم ملایم بالا بودن سطح بیلی روبین خون است. در این سندرم سطح بیلی روبین به دلیل آهسته شدن روند حذف این ماده، بالا و پایین می رود.
این نوسانات به ندرت به اندازه ای هستند که باعث زرد شدن پوست شود. اما برخی افراد ممکن است نشانه هایی مانند درد شکم یا خستگی را تجربه کنند. سندرم گیلبرت اغلب هنگامی که آزمایش خون به دلایل دیگری انجام می شود، کشف می شود.
یک ژن مرتبط با سندرم گیلبرت وجود دارد که نشان می دهد این سندرم الگوهای خانوادگی وراثتی دارد. این ژن آنزیمی دارد که کبد را قادر می سازد بیلی روبین را به فرم در هم آمیخته تبدیل کند. عدم وجود این ژن در سندرم گیلبرت به این معنی است که این آنزیم در بدن عمل نمی کند.
بالا بودن سطح بیلی روبین خون در نوزادان
نوزادانی که سطح بالایی از بیلی روبین را در خون دارند، باید تحت نظر پزشک باشند. این بیماری به نام هیپربیلیوبینمی نوزاد یا زردی در نوزادان شناخته می شود. راهنمای Merck توضیح می دهد که تقریبا نیمی از نوزادان در هفته اول پس از تولد، زردی قابل مشاهده دارند.
در بزرگسالان، باکتری در روده، بیلی روبین در هم آمیخته را به منظور ایجاد یوروبیلین تجزیه می کند و این ماده در مدفوع دفع می شود. در نوزادان، کمبود باکتری های روده به این معنی است که این روند به نحو موثری اتفاق نمی افتد. نوزادان همچنین آنزیمی دارند که ممکن است بیلی روبین غیر متصل به آن را دوباره تحریک کند و سطح بالای از آن در بدن ایجاد شود.
سطحی از بیلی روبین در بدن نوزادان که باعث نگرانی می شود به علت ایجاد آن بستگی دارد. سن کودک و همچنین اینکه زود متولد شده است یا خیر، عوامل دیگری هستند که در سطح بیلی روبین خون در کودکان نقش دارند. در یک نوزاد سالم که به موقع به دنیا آمده است، اگر میزان بیلی روبین بیش از ۱۸ میلی گرم در دسی لیتر باشد، نگران کننده است.
برای نوزادان نارس، سطح این ماده بالاتر می رود. بیلی روبین بالا می تواند برای اعصاب سمی باشد و منجر به آسیب مغزی شود.
برای درمان بالا بودن سطح بیلی روبین خون در نوزادان نیز باید علت اصلی آن درمان شود.
اغلب موارد زردی در نوزادان جدی نیستند و نشانه ها به طور طبیعی از بین می روند. با این حال، زردی در نوزادان شیرخوار بیشتر شایع است و پزشک ممکن است توصیه کند که مادر شیر دادن را متوقف کند.
بعضی از نوزادان فتوتراپی را دریافت می کنند. در این درمان کودک در معرض نوع خاصی از نور سفید فلورسنت قرار می گیرد. این یک درمان استاندارد است که در آن نور بیلی روبین را به فرمی تبدیل می کند که می تواند از طریق کبد و کلیه ها از بدن خارج شود.