علل بالا بودن فشار خون دیاستولیک

بر اساس تخمین های سال ۲۰۱۶ که توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، در ایالات متحده منتشر شده است از هر سه بزرگسال یک نفر فشار خون بالا دارد. فشار خون شامل ۲ عدد است. یک عدد زیاد و یک عدد کمتر. سه نوع فشار خون بالا وجود دارد. فشار بالا دیاستولیک که به نام فشار خون دیاستولیک شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که عدد کوچک تر بالا می رود. این فشار معمولا به عنوان فشار دیاستولیک ۹۰ میلی متر و یا بالاتر تعریف شده است. پرفشاری خون سیستولیک زمانی اتفاق می افتد که عدد بزرگ تر بالا باشد و فشار خون مخلوط هنگامی رخ می دهد که هر دو عدد بالا باشند. بالا بودن فشار خون دیاستولیک به صورت مجزا معمولا در جوانان مشاهده می شود.

در اکثر افراد مبتلا به بالا بودن فشار خون دیاستولیک هیچ علت مشخصی برای ابتلا به این بیماری مشخص نشده است. به این حالت پرفشاری اولیه یا ضروری گفته می شود. در یک سری از مواردی که کمتر دیده می شود بالا بودن فشار خون دیاستولیک یک علامت ثانویه مربوط به اختلال دیگری مانند بیماری های تیروئید، بیماری کلیوی یا سندرم آپنه انسداد خواب می باشد.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت به مهمترین علل بالا بودن فشار خون دیاستولیک اشاره خواهیم کرد.

بالا بودن فشار خون دیاستولیک

فشار خون اولیه

فشار خون دیاستولیک به‌ معنی فشاری است که خون در هنگام عبور از رگ‌ های خونی به دیواره آن وارد می‌کند. در بالا بودن فشار خون دیاستولیک فشار خون به دلیل تنگی عروق عموما بالاست. به این حالت آرترئولی می گویند. این امر جریان خون را از طریق آرترول ها فشرده می کند و در نتیجه فشار را افزایش می دهد. در بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا ناشی از فشار خون اولیه، علت زمینه ای تنگی آرترولول ها هنوز تشخیص داده نشده است. معمولا سطوح بالا از مواد خاصی که فشار خون را افزایش می دهند، مانند آنژیوتانسین، یا انقباض نامناسب عضلات کوچک در دیواره های آئروه دو علت ممکن برای این شرایط هستند. عوامل ژنتیکی نیز ممکن است در این امر دخیل باشند.

غدد درون ریز و کلیه ها

کم کاری تیرویید یا هیپوتیروئیدی یکی از عوارض جانبی ثانویه بالا بودن فشار خون دیاستولیک می باشد. مشابه فشار خون اولیه، در این حالت نیز فشار دیاستولیک بالا نتیجه تنگی آرترولول ها می باشد. هیپوتیروئیدی ممکن است در افرادی با نشانه های افزایش وزن، دارای خستگی مزمن و عدم تحمل سرمای دیده شود. اما برای تایید تشخیص باید آزمایش خون انجام شود. بیماری های غدد درون ریز که سطح بالایی از آلدوسترون، هورمون پاراتیروئید یا کورتیکواستروئیدها را تولید می کنند نیز می تواند باعث ایجاد بالا بودن فشار خون دیاستولیک شوند. اکثر بیماری هایی که به کلیه آسیب می رسانند نیز می توانند با کاهش توانایی کلیه ها برای حذف مایعات از بدن و افزایش تولید آنژیوتانسین باعث بالا رفتن فشار خون دیاستولیک شوند. تنگی شریان کلیه به دلیل تنگی عروق اصلی منتهی به کلیه یکی دیگر از علل احتمالی بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا می باشد.

آپنه خواب و سایر علل

سندرم آپنه خواب (توقف های اپیزودیک در تنفس در هنگام خواب) ممکن است با کاهش شدید آرتریولار و کاهش دفع مایعات از کلیه باعث ایجاد بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا شود. افزایش ضربان قلب که اغلب در افراد مبتلا به این سندرم دیده می شود نیز ممکن است به ایجاد این بیماری کمک کند. آپنه باعث کاهش زمان بین ضربان قلب می شود، بنابراین رگ های خونی در هر بار ضربان قلب بیشتر در معرض جریان خون اضافی هستند. خواب بیش از حد در طول روز، نشانگر سندرم آپنه خواب است. اما برای تشخیص این اختلال لازم است که مطالعه ی خواب بر روی بیمار انجام شود. مصرف الکل نیز می تواند منجر به بالا بودن فشار خون دیاستولیک شود. از آن جایی که آنژیوتانسین معمولا در کبد تجزیه می شود، شانس وقوع این اختلال به خصوص اگر آسیب کبدی رخ داده باشد، بیشتر می شود. بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا همچنین ممکن است از طریق مصرف داروهایی مانند داروهای ضد بارداری خوراکی، کورتیکواستروئیدها یا داروهای ضد التهابی غیر استروییدی مانند ایبوپروفن ایجاد شود.

عوامل خطر

فاکتورهای خطر زا خاصی برای بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا شناسایی شده اند. این فاکتورها جزو علل اولیه و مستقیم بیماری نیستند. اما وجود آن ها احتمال پیشرفت این نوع فشار خون را افزایش می دهد. عوامل خطر شناسایی شده که در مارس سال ۲۰۰۵ در مجله “گردش” منتشر شده بودند شامل سن، داشتن جنسیت مرد و داشتن اضافه وزن یا چاقی بودند. در واقع، این تحقیق و دیگر تحقیقات نشان می دهد که احتمال ابتلا به بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا از فشار خون سیستولیک و فشار خون مخلوط در بزرگسالان با سن کمتر از چهل سال شایع تر است. عوامل خطر اضافی برای بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا در مطالعات منتشر شده در شماره ژوئیه سال ۲۰۱۲ “نشریه قلب هند” و شماره دسامبر سال ۲۰۱۵ نشریه پلاس وان عبارت بودند از:

  • شیوه زندگی بی تحرک
  • سیگار کشیدن
  • سطح کلسترول بالا
  • مصرف قهوه یا چای زیاد

چند نکته مهم

صرف نظر از علت، بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا نباید نادیده گرفته شود. در بسیاری از افراد، فشار سیستولیک به مرور زمان افزایش می یابد. در مطالعه ای که جددیا انجام شد مشخص گردید که در ۸۳ درصد از افراد مبتلا به بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا در طی ده سال آینده فشار مختلط نیز افزایش می یابد. حتی اگر این بیماری پیشرفتی نداشته باشد، بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا خودش احتمال عوارض جدی قلبی عروقی را افزایش می دهد.

مطالعه ای که در شماره سال ۲۰۱۴ ژورنال فشارخون منتشر شد، اشاره کرده است که بزرگسالان مبتلا به بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا دو برابر خطر عوارض قلبی عروقی، از جمله حملات قلبی، سکته مغزی و یا مرگ مرتبط با قلب را در مقایسه با افراد بزرگسال با فشار نرمال تجربه می کنند. دستورالعمل های انجمن آمریکایی فشار خون بالا و انجمن بین المللی فشار خون که در ژورنال ” فشار خون بالینی” در ژانویه سال ۲۰۱۴ منتشر شده توصیه می کند، که همه افراد مبتلا به فشار دیاستولیک بیشتر از ۹۰ میلی متر جیوه، صرف نظر از این که آیا فرد با بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا فشار خون بالا مخلوط شده نیز دارد یا خیر بایستی تحت درمان قرار بگیرند. استراتژی های موثر برای کاهش فشار خون ممکن است شامل کاهش وزن، تغذیه، ورزش و دارو باشد. هم چنین کاهش خطر سایر عوامل خطرزای بیماری های قلبی عروقی با کنترل قند خون و میزان کلسترول نیز اهمیت دارد.

اخطارها

بالا بودن فشار خون سیستولی مجزا به طور کلی نشانه ای ندارد. سردرد، خونریزی بینی و سایر علائم گاهی اوقات به فشار خون بالا نسبت داده می شود. اما این علائم ممکن است به همان اندازه در افرادی که فشار عادی دارند نیز رخ دهد. اگر دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس یا سرگیجه شدید، یا شروع ناگهانی ضعف، تغییر در گفتار یا کاهش سطح آگاهی را شاهد هستید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. این علایم ممکن است نشان دهنده وجود یک عارضه کشنده مانند حمله قلبی و سکته مغزی در بالا بودن فشار خون دیاستولیک باشند.