چرا گاهی اوقات از خواب بیدار می شویم اما نمی توانیم حرکت کنیم؟ این اتفاق بختک یا فلج خواب نامیده می شود. برای بسیاری از ما، خواب یک اتفاق خوشایند، در پایان یک روز سخت است. اتاق خواب ما یک مکان مقدس است که در آن می توانیم استراحت کنیم. با این حال برخی از مردم از یک پدیده شناخته شده به عنوان فلج خواب یا همان بختک رنج می برند که آرامش را در خواب از آن ها می گیرد. چرا بختک به وقوع می پیوندد؟ چگونه می توانیم آن را کنترل کنیم؟ آیا این واقعه خطرناک است؟ پاسخ این سوالات را در ادامه مطلب خواهید خواند.
بختک یا فلج خواب چیست؟
افراد مبتلا به فلج خواب زمانی که از خواب خود بیدار می شوند کاملا فلج هستند و برای چند دقیقه بی حرکت در آن حال باقی می مانند. در حالی که این اتفاق در یک زمان کوتاه به وقوع می پیوندند، اما فرد احساس می کند تا ابد در این حالت خواهد ماند. در قسمتی از این واقعه، احساس فلج چنان کامل است که فرد حتی احساس می کند که قادر به تنفس نیست. (این احساس تنها برای افراد مبتلا به تنگی نفس در حمله بختک ایجاد می شود.) برای بسیاری از افراد مبتلا، بختک مثل یک سایه در گوشه چشم است و یا مانند یک سنگینی است که بر روی قفسه سینه آن ها نشسته است.
خواب فلج در فرهنگ های مختلف تعابیر متفاوتی دارد. اما معمول ترین تعبیری که از این اتفاق می شود وجود شیاطین و دست داشتن آن ها در این عمل است. در این باورهای تصور می شود فردی که مبتلا به بختک می شود با شیاطین ملاقات می کند. سال ها مردم تصور می کردند بختک در زنان نشان دهنده این است که یک دیو جنسی بر روی سینه آن ها نشسته و آن ها را اغوا می کند در حالی که مردانی هم وجود داشتند که قربانی این اتفاق بودند. پس ابن باور کاملا غلط است و فلج خواب یا بختک دلیل کاملا علمی دارد.
آیا بختک خطرناک است؟
حملات خواب فلج، در حالی که ناخوشایند است اما خطرناک نیست. بسیاری از افراد مبتلا شاید تنها یک یا دو حمله در طول زندگی خود داشته باشند اما برای برخی از آن ها می تواند یک رویداد بسیار ناخوشایند و منظم باشد.
علل وقوع فلج خواب یا بختک
خواب فلج در محدوده زمانی معین در افرادی که از حمله خواب رنج می برند شایع تر است ( این یک اختلال است که در طول ساعت بیداری باعث خواب آلودگی بیش از حد افراد مبتلا شده و می تواند بدون آگاهی در هر زمان از خواب رخ دهد). افرادی که از آپنه خواب رنج می برند نیز باید از ۳ علائم هشدار دهنده آپنه خواب آگاه باشند. با این حال، تنها علل وقوع بختک حملاتی ست که پس از یک واقعه آسیب زا در زندگی رخ می دهد و یا وقتی کسی از افسردگی یا اضطراب رنج می برند. همچنین به نظر می رسد برخی از افراد استعداد ژنتیکی دارند بنابراین اگر یک فرد از فلج خواب رنج می برد، به احتمال زیاد دیگران نیز در خانواده به این اختلال مبتلا هستند. حدود ۷/۸ درصد از مردم از بیماری فلج خواب رنج می برند (اگر چه این آمار می تواند با در نظر گرفتن افرادی که با اضطراب، حمله خواب یا سایر اختلالات تشخیص داده شده اند، تا ۳۰ درصد افزایش یابد.)
در حالی که ما می دانیم چیزهای خاصی مانند حمله خواب می تواند افراد را بیشتر دچار حمله فلج خواب کند اما هنوز نمی دانیم چرا این واقعه به وقوع می پیوندد؟ زمانی که ما خوابمان می گیرد یک اتفاق شناخته شده به نام حرکت سریع چشم اتفاق می افتد. در طول این زمان، اکثریت قریب به اتفاق از عضلات در بدن ما به منظور جلوگیری از صدمه زدن به خودمان فلج می شوند. بختک زمانی اتفاق می افتد که پس از خواب، ذهنمان بیدار می شود اما عضلاتی که در طول خواب فلج شده بودند از خواب بیدار نمی شوند. در واقع در حوادث فلج خواب ذهن بیدار اما بدن در خواب باقی مانده است. این دلیل علمی بختک است اما هنوز مشخص نیست چرا برخی از افراد حضور شخصی را در کنار خود احساس می کنند.
شاید دلیل این تصور این باشد که در طول حملات بختک ، مغز بیش از حد آگاه است و به احتمال زیاد هر عامل خارجی را به عنوان یک تهدید در نظر می گیرد. برخی از محققان فکر می کنند مغز ممکن است راه تفسیر و معنا، از سیگنال آن جسم خارجی را اشتباه دریافت کند. کسانی که گرایش های مذهبی دارند ممکن است این تفسیر اشتباه را اوهام و خیالات شیطانی بدانند، و دیگران ممکن است از نظر فرهنگی به هذیان گفتن بیگانگان از آن تعبیر کنند.
چگونه از بختک جلوگیری کنیم
اگر شما تنها یک بار در طول عمر خود از بختک یا فلج خواب رنج برده اید نیاز به انجام هیچ درمانی ندارید اما اگر دوباره اتفاق افتاد می توانید برخی اقدامات را برای کاهش احتمال آن انجام دهید.
- شما باید مطمئن شوید که خواب شما یک خواب خوب و روتین است. رفتن به رختخواب هر شب در یک زمان مشابه و اطمینان از داشتن خواب کافی و استراحت لازم از ویژگی های یک خواب روتین و خوب است. این کار می تواند به درمان اختلالات دیگر خواب مانند کم خوابی به شما کمک کند.
- زمانی که می خواهید بخوابید نباید با بازی های الکترونیکی و چک کردن ایمیل در رختخواب خود را به بیداری تحریک کنید.
- شما همچنین باید از خوردن هر گونه مواد غذایی تحریک کننده و یا نوشیدنی هایی مانند الکل، نیکوتین یا کافئین در هنگام خواب اجتناب کنید. این مواد باید حداقل ۲ الی ۳ ساعت قبل از خواب مصرف شوند.
اگر بعد از این همه اقدامات احتیاطی، شما هنوز هم دچار حملات فلج خواب هستید، باید به پزشک مراجعه کنید زیرا آنها می توانند با تست، آپنه خواب و یا علت دیگری مانند افسردگی را بررسی کنند.
در طول وقوع بختک چه کار باید کرد؟
اولین حمله بختک می تواند بسیار ترسناک و، البته، ناراحت کننده باشد. اگر با این حال، شما از تکرار حملات رنج می برید استراتژی وجود دارد که می تواند به شما کمک کرده و ترستان را مدیریت کند.
- در مرحله اول یک شعر را در ذهنتان مرور کنید. تکرار شعر می تواند به مدیریت ترس “این واقعی نیست، این یک رویا است” کمک کند.
- در مرحله دوم، برای حرکت دادن بخشی از بدن خود تمرکز کنید. هدف تان این باشد که بخش کوچکی از بدن مانند انگشتان را تکان دهید. حرکت دادن بخش حتی کوچکی از بدن موجب می شود تمرکزتان بر بخش های دیگر بیشتر شود و کنترل اوضاع را به دست بگیرید. به یاد داشته باشید که پس از بختک دنیا به شکل قبل خود باز خواهد گشت. در طول حملات هرگز این را فراموش نکنید.