آن چه به طور معمول به عنوان عفونت مخمر شناخته می شود، توسط گونه ای شبه مخمر به نام کاندیدا ایجاد می شود. ارگانیسم مخمر، بخشی از میکروب ها (از جمله باکتری ها) هستند که به طور معمول در نقاط مختلف بدن بدون این که هیچ علامتی ایجاد کنند یافت می شوند. در این مقاله مجله پیام سلامت به بررسی برفک دهان در نوزادان پرداخته ایم و علل، علائم و درمان آن را بازگو کرده ایم.
برفک یک عفونت رایج در دهان نوزادان، در بثورات (به خصوص بثورات پوشک و جوش هایی که در مکان های مرطوب مانند زیر چانه کودک مشاهده می شود)، نوک سینه مادران و در واژن زنان می باشد. این عارضه می تواند بسیار تحریک کننده باشد اما خوشبختانه قابل درمان است.
برفک دهان در نوزادان
کاندیدا می تواند در هنگام تولد و یا در زمان نوزادی وارد بدن شود. به همین دلیل بسیاری از کودکان برفک دهان را در چند هفته اول زندگی خود تجربه می کنند. هیچ دلیل روشنی برای ایجاد برفک دهان در نوزادان وجود ندارد. بسیاری از کودکان، به طور معمول و بدون این که مشکلی داشته باشند دچار این عارضه می شوند.
برفک دهان یک عفونت قارچی در دهان است که توسط یک میکروارگانیسم قارچی به نام کاندیدا آلبیکانس ایجاد می شود. برفک دهان بیشتر در شیرخواران شایع است و به طور کلی یک بیماری جدی محسوب نمی شود. با این حال، اگر عارضه ایجاد شده توسط آن در دهان درمان نشود، می تواند ناراحت کننده باشد و در تغذیه کودک اشکلاتی را به وجود آورد.
۵۰ درصد از افراد کاندیدا را در دهان خود دارند. تحت شرایط عادی، کاندیدا آلبیکانس توسط باکتری های مفید بدن تحت کنترل است. با این حال، برخی از عوامل یا شرایط ممکن است در رشد بیش از حد کاندیدا آلبیکنس نقش داشته باشند. کاندیدا آلبیکنس عامل ایجاد مخمر یا عفونت منجر به برفک در واژن نیز می باشد. بنابراین اگر مادر برفک واژن داشته باشد، می تواند در طول فرایند زایمان طبیعی عفونت را به نوزاد نیز منتقل کند. گاهی این عفونت در نوک سینه مادر است و به همین دلیل در طول شیردهی، عفونت از پستان مادر به دهان نوزاد منتقل می شود.
کسانی که آنتی بیوتیک قوی، به ویژه برای یک دوره زمانی طولانی استفاده می کنند، در معرض خطر برفک دهان هستند. آنتی بیوتیک می تواند تعادل میکروارگانیسم ها در دهان را تغییر دهد و در نتیجه مخمر را تکثیر کند.
علل برفک دهان در نوزادان
همان طور که در بالا اشاره کردیم، برفک توسط فرمی از یکی قارچ به نام کاندیدا ایجاد می شود. مقدار کمی از این قارچ در دهان به طور طبیعی زندگی می کند. تعداد این قارچ ها معمولا در کنترل سیستم ایمنی بدن و دیگر انواع میکروب هایی است که به طور معمول در دهان زندگی می کنند.
بنابراین زمانی که سیستم ایمنی بدن ضعیف تر می شود، تعداد قارچ ها از کنترل بدن خارج شده و رشد آن ها بیش از حد می شود. رشد بیش از حد قارج در دهان علتی برای ایجاد زخم ها و برفک در دهان و روی زبان است.
برفک دهان نوزادان معمولا به دلیل عدم بلوغ سیستم ایمنی بدن آن ها ایجاد می شود. بالغ نبودن این سیستم موجب می شود که بدن در برابر عفونت مقاومت نداشته باشد. عفونت برفک دهان گاهی پس از درمان با آنتی بیوتیک رخ می دهد. استفاده از آنتی بیوتیک موجب می شود که باکتری های سطح دهان، دچار تغییر شوند. بنابراین با تغییر در باکتری ها کنترل تولید قارچ ها از دست بدن خارج شده و ممکن است برفک ایجاد شود.
علائم برفک دهان در نوزادان
برفک در دهان ضایعات سفید رنگ و مخملی ایجاد می کند. این ضایعات ممکن است در هر جایی از دهان ظاهر شوند. اما بیشتر روی زبان مشاهده می شوند. در کنارهای این بافت سفید، ممکن است بافت قرمزی ایجاد شده و خونریزی داشته باشد. تعداد و اندازه این ضایعات نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
اولین نشانه برفک دهان در نوزادان بی قراری است. این بی قراری در زمانی که کودک در حال تغذیه است به دلیل ایجاد درد بیشتر می شود. برخی از کودکان نیز با وجود داشتن برفک دردی ندارند.
روی سقف دهان، داخل گونه ها و روی زبان مکان هایی هستند که این برفک ها بیشتر در آن جا مشاهده می شوند. ممکن است قرمزی در اطراف تکه ها وجود داشته باشند و ضایعات شبیه زخم به نظر برسند. بر خلاف لکه های ایجاد شده بر اثر مصرف شیر، لکه های ناشی از برفک با مالش برطرف نمی شوند.
علائم برفک به طور ناگهانی رخ می دهند. گاهی نیز ممکن است با باز کردن دهان، گوشه های دهان نوزاد ترک بخورد. یکی دیگر نشانه های برفک در دهان کاهش حس چشایی است. اکثر افرادی که چنین ضایعه ای را دارند، با خوردن هر نوع ماده ای احساس می کنند که یک تکه پنبه را قورت داده اند. در مواد شدید، برفک می تواند مشکل در بلع غذا ایجاد کند.
تشخیص برفک دهان
برای تشخیص این ضایعات، پزشک با استفاده از یک گوش پاک کن مقداری از نمونه بافت آلوده را برداشته و زیر میکروسکوپ نگاه می کند. اگر شواهدی از عفونت کاندیدا وجود داشته باشد، نمونه برای تایید تشخیص کشت خواهد شد.
درمان برفک دهان در نوزادان
اگر به لکه های موجود در دهان نوزادتان مشکوک هستید، حتما برای درمان و مشاوره او را نزد پزشک ببرید. هرگز برای نوزادان از درمان های خانگی استفاده نکنید. برای درمان معمولا پزشک استفاده از ژل و یا قطره را تجویز می کند. اگر عفونت از طریق نوک پستان مادر منتقل شده باشد، همزمان که برفک دهان نوزاد درمان می شود، برای جلوگیری از عود مجددا بیماری، باید نوک سینه مادر نیز از این عفونت پاک شود.
در بسیاری از موارد، برفک دهان در نوزادان در عرض دو هفته ناپدید می شود و ممکن است به درمانی بجز تماشای پیشرفت ضایعات دهان، نیاز نداشته باشد. از آنجا که برفک دهان ممکن است تغذیه را تحت تاثیر قرار دهد، پزشک متخصص اطفال باید از علائم ظاهری دیگر نوزاد نیز مطلع باشد.
برای درمان برفک دهان در کودکان و بزرگسالان، باید هر بیماری زمینه ای که ممکن است خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد، شناسایی و درمان شود. این بیماری های شامل HIV، ایدز و دیابت می باشد. درمان سطح قند خون بالا می تواند عفونت هایی که در حال حاضر در دهان وجود دارند را درمان کند و خطر ابتلا به عفونت های مکرر برفک دهان را کاهش دهد.
برای درمان این برفک از داروهای ضد قارچ موضعی یا خوراکی، مانند فلوکونازول استفاده می شود.
گاهی نیز پزشک مصرف ماست و یا مصرف مکمل های اسیدوفیلوس را توصیه می کند. این مواد می توانند به اصلاح تعادل غیر طبیعی میکروارگانیسم ها در دهان، که منجر به برفک دهان شده اند کمک کنند. با استفاده از محلول های شستشو دهندها و ضد عفونی کننده های دهان نیز می توان برفک دهان را از بین برد.
جلوگیری از برفک دهان
برای جلوگیری از انتقال عفونت مخمر به یک نوزاد تازه متولد شده، زنان باردار که نشانه های عفونت قارچی واژن، مانند خارش واژن و ترشحات سفید رنگ را دارند، حتما باید تحت درمان قرار بگیرند. زنان شیرده نیز باید هر گونه درد و یا ترشحات غیر طبیعی از نوک سینه را جدی گرفته و برای درمان عفونت برفک در نوک سینه ها، که می تواند به برفک دهان در نوزادان منجر شود اقدامات لازم را انجام دهند.