علل، تشخیص و درمان بواسیر (باباسیل یا هموروئید)

هموروئید، که به نام بواسیر نیز شناخته می شود، تورم عروق خونی بزرگ در داخل و یا اطراف راست روده و مقعد می باشد. در بسیاری از موارد، بواسیر ممکن است علائمی ایجاد نکند و برخی از افراد حتی متوجه حضور آن نشوند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد نشانه ها، علل، انواع، روش های تشخیص و درمان بواسیر (باباسیل یا هموروئید) صحبت کنیم.

علائم بواسیر

همان طور که گفتیم ممکن است هموروئید هیچ علائمی ایجاد نکند. اما به طور کلی در صورت بروز علائم، علائم آن عبارتند از:

  • خونریزی بعد از دفع مدفوع. این خونریزی باید به رنگ قرمز روشن باشد.
  • خارش مقعد
  • وجود یک توده حلق آویز در خارج از مقعد، که ممکن است در زمان دفع مدفوع تحت فشار قرار داشته باشد.
  • مشاهده ترشحات مخاطی پس از دفع مدفوع
  • قرمزی و تورم و درد مقعد

هموروئید معمولا دردناک نیست. مگر اینکه فرایند رسیدن منبع خون بدن را به ناحیه مقعد کند یا متوقف کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر دچار علائم شدید و مداوم هموروئید شدید، حتما با متخصص داخلی مراجعه کنید. هر نوع خونریزی از مقعد باید توسط پزشک بررسی شده و علل بالقوه جدی آن توسط او رد شود. علائم بواسیر اغلب به خود به خود، یا با استفاده از درمان های ساده خانگی از بین می رود. اما اگر به این عارضه مبتلا هستید و نشانه هایتان بهتر نشد و تجربه درد و خونریزی دارید، حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.

پزشک با یک معاینه ساده فیزیکی از ناحیه مقعد به سادگی می تواند بیماری را در شما تشخیص دهد. گاهی نیز برای تشخیص و درمان شما را به متخصص کولورکتال ارجاع می دهد.

چه چیزی باعث بواسیر می شود؟

علت دقیق بواسیر نامشخص است. اما اعتقاد بر این است که این عارضه به افزایش فشار در رگ های خونی داخل و اطراف مقعد در ارتباط است. این فشار می تواند باعث شود رگ های خونی اطراف مقعد، متورم و ملتهب شوند.

بسیاری از موارد هموروئید به دلیل زور زدن زیاد در هنگام اجابت مزاج در نتیجه یبوست طولانی مدت ایجاد می شود. این حالت اغلب به دلیل فقدان فیبر در رژیم غذایی فرد رخ می دهد. اسهال مزمن (طولانی مدت) نیز می تواند شما را بیشتر در برابر بواسیر آسیب پذیر کند.

عوامل دیگری که ممکن است خطر ابتلا به بواسیر را افزایش دهند عبارتند از:

  • اضافه وزن یا چاقی
  • سن: با بالا رفتن سن، بافت های حمایتی بدن ضعیف شده و خطر ابتلا به هموروئید بیشتر می شود.
  • باردار شدن: بارداری می تواند  فشار روی عروق خونی لگن را افزایش دهد و رگ ها را بزرگتر کند.
  • داشتن سابقه خانوادگی هموروئید
  • بلند کردن منظم اشیاء سنگین
  • سرفه مداوم یا استفراغ مکرر
  • نشستن برای مدت زمان طولانی

تشخیص بواسیر

پزشک به سادگی و با مشاهده عروق خونی ملتهب در مقعد، می تواند بواسیر را تشخیص دهد. برخی از افراد خجالت می کشد که معاینه فیزیکی را بپذیرند. اما این افراد باید بدانند که برای درمان بیماری خود ابتدا نیاز به تشخیص دارند. ضمن این که پزشک باید در مورد  تمام علائم شما نیز مطلع باشد. به خصوص در مورد مسائل زیر:

  • کاهش وزن
  • تغییر در اجابت مزاج
  • مدفوع تیره و چسبنده

آزمایشات لازم برای تشخیص بواسیر عبارتند از:

معاینه رکتوم

ابتدا پزشک خارج مقعد را برای مشاهده بواسیر بررسی می کند. گاهی نیز ممکن است از یک معاینه به نام معاینه دیجیتال رکتال (DRE) برای این کار استفاده کند. در طول این روش پزشک بعد از استفاده از دستکش و روان کننده، با انگشتان دست، هر نوع ناهنجاری در ناحیه مقعد را بررسی می کند. این آزمایش معمولا درد ندارد. اما ممکن است برای برخی از افراد ناراحت کننده باشد.

پروکتوسکوپی

در برخی موارد، برای بررسی بیشتر داخلی از یک پروکتوسکوپی استفاده می شود. پروکتوسکوپی یک لوله باریک توخالی دارای نور است که به مقعد وارد می شود. این آزمایش اجازه می دهد که پزشک کل کانال مقعد و بخش انتهایی روده بزرگ را مشاهده کند.

انواع بواسیر

بعد از اینکه پزشک به کمک معاینه رکتال و یا پروکتوسکوپی هموروئید را تشخیص داد، قادر به تعیین نوع بواسیر نیز می باشد. هموروئید می تواند داخلی و یا خارجی باشد. بواسیر داخلی در بالای دو سوم از کانال مقعد ایجاد می شود، در حالی که بواسیر خارجی در کمتر از یک سوم پایین این کانال و در نزدیکی مقعد ایجاد می شود.

اعصاب قسمت پایینی این کانال می توانند پیام های درد را انتقال دهند. در حالی که اعصاب قسمت فوقانی قادر به این کار نیستند.

هموروئید بسته به اندازه و شدت آن می تواند به گریدهای زیر تقسیم بندی شود:

  • درجه اول: ورم های کوچک در پوشش داخل مقعد رشد کرده و خارج از مقعد قابل رویت نیستند.
  • درجه دوم: تورم بزرگتر است و ممکن است زمانی که در حال اجابت مزاج هستید از مقعد خارج شده و با تمام شدن این فرایند دوباره ناپدید شود.
  • درجه سوم: یک یا چند توده کوچک و نرم از پایین مقعد آویزان است و می توان آن ها را به عقب راند.
  • درجه چهارم: توده بزرگ از انتهای مقعد آویزان است و نمی توان تحت فشار آن را به داخل مقعد راند.

درجه و اندازه همورئید برای تشخیص نوع درمان از اهمیت زیادی برخوردار است.

درمان بواسیر

هموروئید اغلب به خودی خود پس از چند روز از بین می رود. با این حال، درمان های زیادی برای خارش و کاهش ناراحتی حاصل از آن وجود دارد.

ایجاد تغییرات ساده در رژیم غذایی و اجتناب از زور زدن در هنگام دفع مدفوع اولین توصیه هایی است که پزشک به بیمار خواهد کرد.

کرم، پماد و شیاف های زیادی وجود دارد که بدون نسخه پزشک قابل تهیه هستند. این داروها برای از بین بردن هر گونه تورم و ناراحتی مفید هستند. اگر درمان فشرده تر مورد نیاز باشد، بسته به نوع بواسیر که در یک سوم پایین کانال مقعد است یا در دو سوم بالایی آن، نوع درمان نیز متفاوت است. یک سوم پایینی این کانال شامل اعصاب است که می تواند درد را انتقال دهد. در حالی که دو سوم بالایی قادر به انتقال درد نیست.

درمان های غیر جراحی که برای بواسیری که در بخش پایینی کانال وجود دارند، به احتمال دردناک هستند. اگر درد زیاد باشد و درمان های خانگی قادر به برطرف کردن آن نباشند از روش حراجی استفاده می شود. اما به طور کلی درمان های موجود برای هموروئید به شرح زیر هستند.

تغییر در رژیم غذایی و مراقبت از خود

  • اگر یبوست علت بواسیر باشد، شما باید مدفوع خود را نرم نگه داشته و از زور زدن در هنگام اجابت مزاج خودداری کنید.
  • افزایش میزان فیبر در رژیم غذایی نیز درمان موثر دیگری است. منابع فیبر عبارتند از نان سبوس دار، غلات، میوه و سبزیجات.
  • آب زیاد مصرف کنید و از نوشیدن کافئین اجتناب کنید.
  • از زور زدن برای دفع مدفوع خودداری کرده زیرا این کار بواسیر شما را بدتر می کند.
  • از دستمال مرطوب نوزاد و یا کاغذ توالت مرطوب، به جای دستمال توالت خشک، برای تمیز کردن مقعد استفاده کنید.
  • برای پاک کردن مقعد به جای کشیدن دستمال به پوست این ناحیه، با ضربه منطقه را خشک کنید.

دارو

درمان های موضعی

کرم، پماد و شیاف های مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارد که نیاز به نسخه پزشک نیز ندارند. آن ها را می توان برای از بین بردن هر گونه تورم و ناراحتی استفاده کرد. اما دقت کنید که از این داروها فقط باید ۵ تا ۷ روز استفاده کرد. استفاده بیش از حد از آن ها می تواند پوست حساس اطراف ناحیه مقعد را تحریک کند.

قبل از استفاده از هر دارویی بهتر است با پزشک مشورت کنید. زیرا هیچ مدرکی وجود ندارد که ثابت کند یک روش موثر تر از روش دیگر است. ضمن این که هرگز از دو دارو به طور همزمان برای درمان بواسیر استفاده نکنید.

کرم کورتیکواستروئید

اگر التهاب شدید در داخل و اطراف مقعد وجود داشته باشد، ممکن است پزشک کرم کورتیکواستروئید، که شامل استروئیدها است را تجویز کند. اما دقت کنید که از این کرم ها نیز نباید بیش از یک هفته استفاده کنید. زیرا موجب تحریک شدن بیشتر پوست حساس و نازک اطراف مقعد می شوند.

مسکن

داروهای ضد درد رایج، مانند پاراستامول، می تواند به تسکین درد بواسیر کمک کند. با این حال، اگر خونریزی بیش از حد باشد، استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن، می تواند خونریزی رکتال را بدتر کند. ضمن این که نباید از مسکن های کدئینی استفاده کنید. زیرا خود این داروها موجب بدتر شدن یبوست می شوند.

اگر بواسیر درد زیادی داشته باشد، ممکن است پزشک داروهای بی حسی را تجویز کند. این داروهای به صورت موضعی استعمال می شوند و نباید از آن ها بیش از چند روز استفاده کرد. زیرا پوست اطراف این ناحیه را حساس تر می کنند.

اگر مبتلا به یبوست هستید استفاده از ملین می تواند مفید باشد. ملین داروهایی هستند که به تخلیه روده کمک می کنند.

درمان های غیر جراحی

اگر تغییر در رژیم غذایی و دارو علائم شما را بهبود نمی بخشد، پزشک شما را به متخصص ارجاع می دهد. در این شرایط متخصص می تواند بهترین درمان را برای شما تعیین کند. اگر بواسیر در قسمت فوقانی کانال مقعدی باشد، روش غیر جراحی مانند بستن با نوار و اسکلروتراپی توصیه می شود.

بستن با نوار

در این روش یک باند الاستیک بسیار تنگ در اطراف پایه بواسیر بسته شده تا عرضه خون قطع شود. در این حالت بعد از یک هفته بواسیر می ریزد. این روش معمولا یک روزه انجام می شود و نیاز به بیهوشی ندارد. ضمن این که افرادی که تحت این درمان قرار می گیرند، روز بعد قادر به انجام فعالیت های روزانه خود هستند.

البته ممکن است یک روز بعد از انجام این روش، کمی احساس درد کنید. برای کاهش این درد استفاده از مسکن عادی معمولا کافی است. اگر بعد از یک هفته از انجام این عمل متوجه وجود مقدار کمی مخاط در مدفوع شدید، به این معنی است که بواسیر کاهش یافته است.

تزریق (اسکلروتراپی)

درمانی به نام اسکلروتراپی ممکن است جایگزینی برای بستن با باند باشد. در طول اسکلروتراپی، یک محلول شیمیایی به داخل رگ های خونی مقعد تزریق می شود. این دارو، بیحس کننده عصب انتهایی در محل تزریق است. بعد از حدود چهار تا شش هفته، اندازه بواسیر کوچک شده و یا چروکیده می شود. بعد از این تزریق باید از انجام فعالیت بدنی اجتناب کنید. با این روش ممکن است کمی خونریزی و درد داشته باشید و انجام فعالیت های روزانه برایتان کمی دشوار باشد.

اکترو تراپی (درمان با برق)

الکتروتراپی، که به نام الکتروکواگولاسیون نیز شناخته می شود، جایگزین دیگری برای روش بستن با باند، برای افراد مبتلا به بواسیرهای کوچک، است. در این روش، وسیله ای به نام پروکتوسکوپ، به داخل مقعد وارد شده و به بواسیر می رسد. این وسیله پایه ای فلزی دارد. بعد از وارد شدن و رسیدن به محل ضایعه، جریان برق وارد این ابزار می شود. متخصص می تواند جریان الکتریکی را با استفاده از کنترل های متصل به پروب کنترل کند.

برق می تواند موجب انقباض عروق خونی شود و بواسیر را کوچک کند. این روش برای بواسیرهای کوچک به صورت سرپایی انجام می شود و برای بواسیرهای بزرگ با بیهوشی عمومی یا بی حسی نخاعی انجام می شود.

ممکن است در طول عمل یا بعد از آن کمی احساس درد داشته باشید. خونریزی رکتوم نیز یکی دیگر از عوارض امکان پذیر این روش است. اما این خونریزی معمولا کوتاه مدت می باشد. الکتروتراپی، توسط موسسه (NICE) به عنوان یک روش موثر درمان بواسیرهای کوچک توصیه می شود. همچنین می توان از آن به عنوان یک جایگزین عمل جراحی برای درمان بواسیر بزرگ استفاده کرد. اما شواهد کمی برای اثربخشی آن در درمان بواسیر های بزرگ وجود دارد.

عمل جراحی

اگر چه بیشتر بواسیرها را می توان با روش های بالا درمان کرد. اما از هر ۱۰ نفر مبتلا به این عارضه، ۱ نفر به جراحی نیاز دارد. بر خلاف درمان های غیر جراحی، برای جراحی به بیهوشی نیاز است. انواع مختلفی از عمل جراحی وجود دارد که می توان برای درمان بواسیر استفاده شود. اما همه آنها شامل از بین بردن بواسیر یا کاهش جریان خون به آن که باعث کوچک شدن ضایعه می شوند، می باشند.