ناباروری زنان یک مشکل نسبتا شایع است. حدود ۱ زن از هر ۱۰ زن در سن باروری یا نمی تواند باردار شود یا قادر نیست بارداری را مدت زمان زیادی حفظ کند. علل مختلف برای ناباروری در زنان و مردان وجود دارد. یکی از علل اصلی ناباروری در زنان بیماری التهابی لگن (PID) است.

بیماری التهابی لگن چیست؟

بیماری التهابی لگن (PID) یک بیماری است که در آن اندام های تناسلی زن (رحم، لوله های فالوپ، تخمدان و ساختار های مجاور آن ها) ملتهب می شوند. این بیماری معمولا به علت عفونت ایجاد می شود. بیماری التهابی لگن یک عارضه جدی ناشی از بیماری های مقاربتی مشترک (STDs) مانند کلامیدیا و سوزاک است. بیماری التهابی لگن یکی از علل اصلی ناباروری در زنان می باشد.

به طور کلی بیماری التهابی لگن (PID) در حدود ۱ میلیون زن را در ایالات متحده مبتلا کرده است. زنانی که زیر ۲۵ سال سن دارند، به ویژه کسانی که شرکای جنسی متعدد داشته و از روش های امن پیشگیری از بارداری استفاده نمی کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. همچنین عفونت هایی مانند عفونت کلامیدیا، و به طبع آن بیماری التهابی لگن (PID)، در میان زنان جوان شایع تر است.

علت بیماری التهابی لگن (PID)

تعدادی از باکتری های مختلف می توانند بیماری التهابی لگن را ایجاد کنند. اما باکتری هایی به نام های N.gonorrhoeae و C.trachomatis، که عامل سوزاک و کلامیدیا هستند به ترتیب شایع ترین علل ابتلا به این بیماری می باشند. دیگر باکتری های بیماری زا که ممکن است به علت بیماری های التهابی لگن مرتبط باشند عبارتند از:

  • سیتومگالوویروس (CMV)
  • اشریشیا کلی
  • گاردنرلا واژینالیس
  • هموفیلوس آنفولانزا
  • ویروس هرپس سیمپلکس ۲ (HSV-2)
  • مایکوپلاسما هومینیس و مایکوپلاسما ژنیتالیوم
  • گونه Peptococcus
  • استرپتوکوک آگالاکتیه
  • تریکوموناس واژینالیس
  • اوره آپلاسما

عفونت از دو طریق به بدن وارد می شود:

  1. ورود پاتوژن به داخل واژن باعث عفونت واژن شده که ممکن است به دهانه رحم گسترش یابد. معمولا پاتوژن توسط مخاط دهانه رحم به رحم وارد می شود. پاتوژن ممکن است تنها عفونت واژن یا دهانه رحم ایجاد کرده و بدون پیشرفت بیشتر، باعث ابتلا به بیماری التهابی لگن نشود.
  2. عوامل بیماری زا می توانند به داخل رحم وارد شده و احتمالا به لوله های فالوپ و حتی تخمدان ها گسترش یابند. التهاب واژن و دهانه رحم ممکن است مانع ایجاد مخاط دهانه رحم شده و در این شرایط مقاربت جنسی ممکن است پاتوژن را فراتر از دهانه رحم برده و به خود رحم وراد کند.

التهاب این ساختارهای آلوده می تواند به تشکیل بافت اسکار منجر شود. این بافت اضافه نیز می تواند موجب انسداد در لوله فالوپ شود و از رسیدن اسپرم به سلول های تخمک جلوگیری کند. این عارضه موجب ناباروری می شود. از طرفی وقتی اسپرم خارج از محدوده خود با تخمک لقاح کند، ممکن است بارداری خارج از رحم اتفاق بیفتد.

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد افرادی خاصی ممکن است استعداد ژنتیکی برای ابتلا به کلامیدیا داشته باشند. این ژن ها قادرند پاسخ های ایمنی ذاتی بدن به باکتری را تغییر دهند. در نتیجه ممکن است بیماری التهابی لگن (PID) رخ دهد. با این حال، قرار گرفتن در معرض باکتری کلامیدیا، به طور عمده از راه تماس جنسی است و برای ایجاد یک عفونت، با وجود آن ژن خاص در بدن، باز هم نیاز به رابطه جنسی است تا فرد مبتلا شود.

بیماری التهابی لگن (PID) علل، علائم و درمان ها
بیماری التهابی لگن (PID) علل، علائم و درمان ها

گسترش بیماری التهابی لگن

بیماری التهابی لگن از عوارض یک بیماری منتقله از راه جنسی (STD) ناشی می شود. عفونت معمولا در مهبل (واژن) شروع می شود و به سمت بالا به رحم، لوله های رحم و در نهایت تخمدان ها گسترش می یابد. تماس جنسی به احتمال زیاد قادر است این بیماری را گسترش دهد. اما راه های دیگری نیز وجود دارند که می توانند این بیماری را گسترش دهند. این راه ها عبارتند از:

  • استفاده از دستگاه آی یو دی (دستگاه داخل رحمی)
  • زایمان
  • سقط جنین

عوامل خطر برای بیماری التهابی لگن

بعضی از افراد در معرض خطر بیشتری از ابتلا به میکروارگانیسم هستند که این موضوع می تواند آن ها را مستعد ابتلا به بیماری التهابی لگن کند. این افراد عبارتند از:

  • زنان با سنی کمتر از ۲۵ سال
  • داشتن شرکای جنسی متعدد یا داشتن یک شریک با شرکای جنسی متعدد.
  • عدم استفاده از محافظ در رابطه جنسی مانند کاندوم.
  • سابقه یک بیماری منتقله از راه جنسی (STD) یا بیماریهای التهابی لگن (PID).
  • عدم رعایت بهداشت واژن.

علائم و نشانه های بیماری التهابی لگن

اختلال التهابی در لگن ممکن است گاهی بدون نشانه باشد. کلامیدیا یک پاتوژن شایع است که با علایم خفیفی در بیماری التهابی لگن (PID) در ارتباط است. همانطور که گفته شد گاهی نیز هیچ علائمی از این بیماری وجود ندارد. اما به شرط وجود علائم، شایعترین نشانه ها عبارتند از:

درد

درد یکی از علائم اصلی و برجسته است. این درد در هنگام مقاربت و هنگام دفع ادرار، در ناحیه شکم و لگن احساس می شود. شدت درد می تواند متفاوت باشد. گاهی اوقات می توان درد بسیار شدید بوده در حالی که در زمان های دیگر ممکن است فقط یک درد مبهم وجود داشته باشد.

دیگر علائم

همچنین ممکن است علائم دیگری به غیر از درد به شرح زیر وجود داشته باشد:

درمان بیماری التهابی لگن

آنتی بیوتیک مسیر اصلی برای درمان بیماری التهابی لگن است. این درمان باید در اسرع وقت شروع شده و دوره درمان را تکمیل کند تا بتواند به طور موثر عفونت را از بین ببرد. گاهی اوقات نیز زمانی که پزشک مشکوک است که ممکن است کشت میکروب در آزمایشگاه، وجود ارگانیسمی را در ترشحات واژن نشان دهد، ترکیبی از آنتی بیوتیک تجویز می کند. نسخه آنتی بیوتیک ممکن است پس بررسی دقیق تغییر کند.

عفونت مجدد غیر معمول نیست به خصوص هنگامی که از روش های محافظتی در رابطه جنسی استفاده نمی شود. بنابراین گاهی لازم است همسرتان نیز تحت درمان قرار گیرد. گرچه توصیه می شود تا زمان درمان کامل از نزدیکی خودداری شود. در هر حال اگر بیماری از همسرتان به شما منتقل شده ممکن است حتی بعد از درمانتان نیز مجددا به یک باکتری دیگر مبتلا شوید. به غیر از ناباروری به عنوان یک عارضه در بیماری التهابی لگن، حدود ۱ نفر از هر ۴ مورد مبتلا به بیماری التهابی لگن، درد مزمن لگن را نیز در دراز مدت تجربه می کنند.

پیشگیری از PID

در تعداد زیادی از موارد، ابتلا به بیماری التهابی لگن (PID) را می توان با جلوگیری از مسبب عفونت مقاربتی، به تاخیر انداخت. تشخیص زودهنگام و درمان این عفونت ها نیز راه دیگری برای پیشگیری از ابتلا به بیماری التهابی لگن می باشد. برخی از اقدامات در شیوه زندگی نیز راهی برای پیشگیری هستند. این اقدامات عبارتند از:

  • استفاده از کاندوم در حین مقاربت: این پوشش نه تنها مانع از ورود مایع منی می شود بلکه از ورود باکتری مسبب به مهبل (واژن)، جلوگیری می کند. سایر اشکال جلوگیری مثل قرصهای ضدبارداری نمی توانند از بیماری های مقاربتی جلوگیری کنند. در طول چند هفته اول گذاشتن دستگاه IUD، خطر ابتلا به PID بالاتر است و باید از کاندوم استفاده شود.
  • اجتناب از مقاربت، به خصوص مقاربت محافظت نشده، با شرکای متعدد: خطر ابتلا با داشتن تعداد زیاد شریک جنسی افزایش می یابد. همچنین اگر همسرتان یا شریک زندگی تان شرکای جنسی متعددی داشته باشند نیز، خطر شما را تهدید می کند.
  • پیگیری درمان حتی پس از بهبود نیز نقش مهمی در جلوگیری از بیماری التهابی لگن بازی می کند. زنان جوانی که یک بار به این بیماری مبتلا شده و درمان شده اند، در ۶ ماه اول پس از درمان، خطر بیشتری آن ها را تهدید می کند.