بیماری دست، پا و دهان یک بیماری ویروسی است؛ که اغلب کودکان زیر ۵ سال را تحت تاثیر قرار می دهد. هرچند ممکن است گاهی اوقات کودکان و بزرگسالان نیز دچار این بیماری شوند. این بیماری ناشی از ویروس های خانواده انترو ویروس، اغلب ویروس A16 است. از آنجا که بیماری دست، پا و دهان بسیار مسری است، به راحتی در مراکز مراقبت از کودکان گسترش می یابد. هرچند علت شیوع دقیقا شناخته شده نیست، زیرا بیماری بسیار رایج است و بهبودی تقریبا همیشه غیرمنتظره است. در ایالات متحده، اوج بیماری دست و پا و دهان در ماه های تابستان و پاییز است.

برای آشنایی بیشتر با این بیماری با این مطلب پیام سلامت همراه باشید.

بیماری دست، پا و دهان
بیماری دست، پا و دهان

علل انتقال بیماری دست، پا و دهان

افراد ممکن است از طریق تماس نزدیک با یک فرد آلوده به بیماری دست، پا و دهان مبتلا شوند. این ویروس به طور خاص از طریق تماس با ترشحات تنفسی یا مدفوع فرد مبتلا گسترش می یابد و هم چنین می تواند با تماس با سطوح آلوده گسترش یابد.

دوره عادی بیماری دست، پا و دهان

دوره انکوباسیون (زمان مواجهه تا شروع بیماری) معمولا ۳ تا ۶ روز است. اولین علائم ممکن است تب خفیف و خستگی باشد، اگرچه برخی افراد این علائم را ندارند. زخم دهان و بثورات مشخص معمولا یک یا دو روز پس از شروع تب ایجاد می شود. در اکثر افراد، بیماری محدود است و زخم های دهان و بثورات در عرض یک هفته از بین می روند.

علایم و مدت زمان بیماری دست، پا و دهان

بیماری دست، پا و دهان بر اساس علایم و بثورات مشخص تشخیص داده می شود و انجام تست آزمایشگاهی لازم نیست. علایم بیماری دست، پا و دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • تب

تب می تواند بالا باشد، اما معمولا خفیف است و ۲ تا ۳ روز طول می کشد.

  • راش

بثورات حاوی لکه های کوچک قرمز یا پلاکت ها بر روی دست ها و پاها، به خصوص در کف دست ها و پاها است. ممکن است بر روی باسن یا اعضای خارجی دستگاه تناسلی نیز دیده شود. بثورات معمولا باعث ناراحتی نمی شود.

  • زخم های دهان

زخم ها بر روی کام سخت در داخل دهان رشد می کنند. این زخم ها می توانند کاملا دردناک باشند و ممکن است ۷ روز طول بکشد.

  • خستگی یا ناراحتی
  • کاهش اشتها

کنده شدن پوست پس از بیماری دست، پا و دهان

هنگامی که بیماری دست، پا و دهان برطرف می شود، پوست روی نوک انگشت و شصت ممکن است شروع به کنده شدن کند. کنده شدن پوست به طور کلی بدون درد است و نیاز به هیچ مداخله خاصی ندارد و بدون زخم برطرف می شود.

درمان بیماری دست، پا و دهان

از آنجا که بیماری دست، پا و دهان به علت ویروس ایجاد می شود، آنتی بیوتیک ها برای درمان مفید نیستند. بیماری باید دوره خود را طی کند. مراقبت ها ممکن است شامل مصرف کاهش دهنده های تب و یا داروهای ضد درد مانند استامینوفن یا ایبوپروفن باشد. توجه داشته باشید که از مصرف آسپرین در کودکان باید اجتناب شود. همچنین بثورات نیاز به درمان خاصی ندارند زیرا به صورت خود به خود برطرف خواهند شد. ناراحتی ناشی از زخم دهانی شایع ترین شکایت از بیماری دست، پا و دهان است. غذاهایی که تند، اسیدی (آبمیوه مرکبات) یا نمکی هستند، باعث افزایش درد می شوند. مایعات خنک و یا غذاها و نوشیدنی هایی که به جای اسیدی بودن قلیایی هستند (مثل شیر) ممکن است باعث تسکین درد شوند. داروهای ضد درد خوراکی بدون نیاز به نسخه ممکن است برای کاهش درد کافی باشند، اما اگر آنها بی اثر باشند، پزشک متخصص اطفال می تواند راهکار های دیگری برای کمک ارائه دهد. در حالی که زخم دهان وجود دارد، مهم است که هیدراتاسیون خوبی داشته باشید. کودکان باید به طور مرتب مایعات بنوشند. کاهش اشتهای کودک در روزهای اولیه بیماری دست، پا و دهان، طبیعی است. در یک کودک سالم که مرتب مایعات می نوشد، این موضوع به طور کلی باعث نگرانی نیست زیرا اشتها زمانی که بیماری شروع به برطرف شدن می کند، بهبود می یابد.

بیماری دست، پا و دهان تا چه مدت مسری است؟

بیماری دست، پا و دهان در طی هفته اول بیماری بیشتر مسری است. هنگامی که تب بیشتر از ۲۴ ساعت است که از بین رفته است، بیماری کودک دیگر خیلی مسری نیست. با این حال، بعضی از افراد می توانند ویروس را حتی پس از برطرف شدن علایم انتشار دهند. معمولا وقتی که تب از بین رفته و اشتهای کودک به حالت عادی بازگشته، بازگشت به مهد کودک بلامانع است. در حالی که زخم های دهان یا بثورات هنوز هم ممکن است وجود داشته باشد، بیماری در این زمان کمتر به دیگران گسترش می یابد.

عوارض و پیش آگهی این بیماری

بیماری دست، پا و دهان به طور کلی خفیف است و بدون اثرات پایدار برطرف می شود. شایع ترین عارضه آن کمبود آب بدن است؛ زیرا زخم های دهان می توانند نوشیدن مایعات را دردناک کنند. نوزادان تازه متولد شده، افرادی که دارای بیماری های بهداشتی هستند که باعث ایمنی پایین در آنها می شود و یا افرادی که داروهایی مصرف می کنند که باعث سرکوب سیستم ایمنی می شوند، در معرض خطر بیشتری برای دوره های طولانی تر یا شدیدتر بیماری هستند. به ندرت، بیماری ممکن است مننژیت ویروسی یا آنسفالیت (عفونت مغز یا بافت اطراف آن) تولید کند. زنان باردار که دچار این بیماری می شوند در معرض خطر بیشتری برای اثرات جانبی خاص نیستند.

جلوگیری از بیماری دست، پا و دهان

هیچ واکسنی برای بیماری دست، پا و دهان وجود ندارد. انتشار و گسترش بیماری ممکن است توسط روش های شستشو خوب دست، به ویژه قبل و بعد از غذا، و بعد از استفاده از دستشویی یا تغییر پوشک، محدود شود. همچنین سطوح آلوده باید برای از بین بردن هر گونه ویروس ضد عفونی شوند.

زمان مناسب برای تماس با پزشک

به علت زخم دهان، بعضی از کودکان قادر نخواهند بود به اندازه کافی مایع بنوشند تا بدن هیدراته نگه داشته شود. در صورتی که نوزاد یک دوره ۲۴ ساعته کمتر از حد معمول پوشک خود را خیس می کند، یا اگر کودک نمی تواند حداقل سه بار در ۲۴ ساعت ادرار کند، با متخصص اطفال تماس بگیرید زیرا این موارد ممکن است نشانه هایی از کمبود آب بدن باشد. هم چنین اگر کودک دارای دردی است که کنترل آن دشوار است، تب بیشتر از سه روز طول بکشد یا اگر والدین از تشخیص دقیق مطمئن نیستند، تماس با پزشک مناسب است.