بیماری لژیونر شکل شدید پنومونی است. پنومونی، به معنی التهاب ریه به دلیل ایجاد عفونت می باشد. بیماری لژیونر، به دلیل وجود یک باکتری شناخته شده به عنوان لژیونلا ایجاد می شود. این بیماری از طریق تماس مستقیم شخص به شخص منتقل نمی شود. در عوض استنشاق باکتری عامل آن، می تواند فرد سالم را بیمار کند. افراد مسن، افراد سیگاری و افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است بیشتر به این بیماری حساس هستند و شانس ابتلا آن ها نیز بالاتر است.
باکتری لژیونلا همچنین باعث تب پونتیاک نیز می شود. تب پونتیاک یک بیماری خفیف تر و شبیه به آنفولانزا است. دو بیماری گاهی اوقات با هم و یا به صورت جداگانه به نام لژیونلوز نیز شناخته می شوند. تب پونتیاک معمولا خود به خود از بین می رود. اما اگر بیماری لژیونر درمان نشود می تواند کشنده باشد. این بیماری با مصرف آنتی بیوتیک، فورا از بین می رود. اما گاهی نیز مشاهده شده است که فرد بعد از درمان هم علائم بیماری را در بدن دارد.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت، علائم، علل، عوامل خطر، عوارض، روش های تشخیص و روش های درمان بیماری لژیونر را بازگو می کنیم.
علائم بیماری لژیونر
بیماری لژیونر، معمولا ۲ تا ۱۰ روز پس از قرار گرفتن در معرض باکتری لژیونلا ایجاد می شود. یعنی دوره کمون این بیماری ۲ تا ۱۰ روز است. این عارضه غالبا با علائم و نشانه های زیر آغاز می شود:
- سردرد
- درد های عضلانی
- لرز
- تب که ممکن است بالاتر از ۴۰ درجه سانتی گراد باشد.
در روز دوم یا سوم، بیمار علائم و نشانه های دیگری از جمله موارد زیر را دارد:
- سرفه، که ممکن است با مخاط آغشته به خون همراه باشد
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال
- سردرگمی و یا سایر تغییرات ذهنی
اگر چه بیماری لژیونر در درجه اول ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. اما گاهی اوقات می تواند باعث ایجاد عفونت در زخم ها و یا در قسمت های دیگر بدن، از جمله قلب شود.
فرم خفیف بیماری لژیونر، که به نام تب پونتیاک شناخته می شود ممکن است علائم و نشانه هایی از جمله موارد زیر را داشته باشد:
- تب
- لرز
- سردرد
- درد عضلانی
تب پونتیاک ریه ها را آلوده نمی کند و علائم و نشانه های آن معمولا در عرض دو تا پنج روز از بین می رود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر تصور می کنید که معرض باکتری لژیونلا قرار گرفته اید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان بیماری لژیونر در اسرع وقت می تواند به کوتاه شدن دوره بهبود و جلوگیری از عوارض جدی آن کمک کند. برای افرادی که در معرض خطر بالا هستند، درمان سریع بسیار مهم است.
علل ابتلا به این بیماری چیست؟
باکتری لژیونلا پنوموفیلا مسئول بسیاری از موارد ابتلا به این بیماری است. باکتری لژیونلا، در خارج از منزل در خاک و آب زنده می ماند. اما به ندرت باعث ایجاد عفونت می شود. هر چند در داخل خانه، باکتری لژیونلا می توانید در انواع سیستم های تولید آب گرم حمام و سیستم های تهویه مطبوع یافت شود. این بیماری گاهی نیز از طریق سیستم های لوله کشی در خانه به افراد منتقل می شود. البته این روش انتقال بیشتر در ساختمان ها بزرگ و مجتمع ها رخ می دهد. شاید دلیل این موضوع این باشد که در این ساختمان ها، سیستم گرمایشی پیچیده است و این موضوع اجازه می دهد که باکتری بیشتر و بهتر رشد کند.
چگونگی گسترش عفونت
اکثر افراد مبتلا از طریق استنشاق قطرات میکروسکوپی آب حاوی باکتری لژیونلا به این باکتری آلوده می شوند. این باکتری می تواند از طریق قطرات منتشر شده از دوش، شیر آب، جکوزی و یا آب سیستم تهویه در ساختمان های بزرگ پراکنده شود. شیوع بیماری به طیف وسیعی از منابع، از جمله موارد زیر در ارتباط است:
- وان داغ و گرداب های ایجاد شده در کشتی های کروز
- برج های خنک کننده در سیستم های تهویه مطبوع
- چشمه های تزئینی
- استخرهای شنا
- تجهیزات فیزیوتراپی
- سیستم های تصفیه آب در هتل ها، بیمارستان ها و خانه های سالمندان
اگرچه باکتری لژیونلا در درجه اول از طریق قطرات آب پخش می شود، اما این عفونت می تواند از راه های دیگری، از جمله موراد زیر نیز انتقال یابد:
- تنفس: این اتفاق زمانی رخ می دهد که مایعات به طور تصادفی وارد ریه ها شما شوند. معمولا در زمان نوشیدن مایعات، آن ها وارد ریه شده و عکس العمل بدن به این اتفاق سرفه است. اگر آبی که به این شکل وارد ریه می شود شامل باکتری لژیونلا باشد، بدن به عفونت مبتلا می شود.
- خاک: تعداد کمی از افراد پس از کار در باغ و یا تعویض خاک گلدان آلوده شده و به بیماری لژیونر مبتلا می شوند.
عوامل خطر ابتلا به این بیماری
همه کسانی که در معرض باکتری لژیونلا هستند مریض نمی شوند. احتمال ابتلا به عفونت بیشتر می شود اگر یکی از شرایط زیر حاکم باشد:
- دود: سیگار کشیدن باعث آسیب رسیدن به ریه ها شده و شما را بیشتر مستعد ابتلا به انواع عفونت های ریه می کند.
- ضعف سیستم ایمنی: سیستم ایمنی ضعیف شده در نتیجه ابتلا به HIV یا AIDS و یا مصرف برخی از داروها، به خصوص کورتیکواستروئیدها و داروهایی که برای جلوگیری از رد عضو بعد از پیوند استفاده می شوند می تواند زمینه لازم را برای ابتلا به این بیماری فراهم کنند.
- بیماری: بیماری های ریوی مزمن مانند آمفیزم یا بیماری های جدی دیگری مانند دیابت، بیماری کلیه و یا سرطان نیز از عوامل خطر ابتلا محسوب می شوند.
- سن: افراد بالا ۵۰ سال خطر بیشتری تهدیدشان می کند.
بیماری لژیونر یک مشکل تقریبا شایع در بیمارستان ها و خانه های سالمندان است. این محل ها می توانند به راحتی بیماری را بین افراد مختلف در معرض خطر پخش کنند.
عوارض ناشی از بیماری لژیونر
بیماری لژیونر می توانید به عوارض کشنده بسیاری از جمله موارد زیر منجر شود:
- نارسایی تنفسی: این اتفاق زمانی رخ می دهد که ریه ها دیگر قادر به ارائه اکسیژن کافی و یا دفع دی اکسید کربن از خون نیستند.
- شوک سپتیک: این اتفاق زمانی زمانی رخ می دهد که افت ناگهانی و شدید در فشار خون ایجاد شده و عرضه جریان خون به اندام های حیاتی، به ویژه کلیه ها و مغز کاهش می یابد. در این حالت قلب تلاش می کند تا از طریق افزایش حجم خون پمپ شده، این افت را جبران کند. اما حجم کار اضافی در نهایت باعث ضعیف شدن قلب و حتی کاهش بیشتر جریان خون می شود.
- نارسایی حاد کلیه: فیلتر مواد زائد از خون وظیفه اصلی کلیه است. کاهش ناگهانی توانایی کلیه ها برای انجام عملکرد اصلی خود، نارسایی حاد کلیه نام دارد. زمانی که کلیه دچار نارسایی می شود، در مایعات بدن سطوح خطرناک از مواد زائد تجمع می یابد.
اگر بیماری لژیونر به طور موثر و به سرعت درمان نشود، به خصوص اگر سیستم ایمنی بدن با بیماری و یا داروهای تضعیف شده باشد، ممکن است به مرگ منتهی شود.
روش های تشخیص بیماری لژیونر
بیماری لژیونر مشابه انواع دیگر پنومونی (سینه پهلو) است. برای کمک به شناسایی سریع حضور باکتری لژیونلا، پزشک آزمایش ادرار تجویز می کند. در این آزمایش حضور آنتی ژن بررسی می شود. آنتی ژن ماده است که در اثر ورود مواد خارجی به بدن توسط سیستم ایمنی ترشح می شود. ضمن این که ممکن است برای تشخیص از آزمایشات زیر نیز استفاده شود:
- آزمایش خون
- رادیوگرافی قفسه سینه. این آزمایش برای تایید بیماری لژیونر کاربرد ندارد. اما می تواند میزان عفونت ریه ها را نشان دهد.
- انجام آزمایش بر روی نمونه خلط یا بافت ریه
- اگر علائم عصبی مانند گیجی یا مشکل در تمرکز کردن وجود داشته باشد، سی تی اسکن از مغز و یا کشیدن مایع نخاعی نیز انجام می شود.
روش های درمان
بیماری لژیونر با آنتی بیوتیک درمان می شود. هر چه درمان زودتر آغاز شود، احتمال و شانس عوارض جدی و یا مرگ نیز کمتر می شود. در بسیاری از موارد، درمان نیاز به بستری شدن دارد. اما تب پونتیاک به خودی خود، درمان شده و باعث ایجاد عوارض نمی شود.
جلوگیری از بیماری لژیونر
شیوع بیماری لژیونر قابل پیشگیری است. برای پیشگیری باید سیستم های آب، استخر و چشمه های معدنی به دقت تمیز و ضد عفونی شود. اجتناب از کشیدن سیگار که مهمترین عامل خطر ابتلا به بیماری های ریوی است، به کاهش خطر ابتلا به عفونت منجر می شود. سیگار کشیدن شانس بیماری لژیونر و قرار گرفتن در معرض باکتری لژیونلا را افزایش می دهد.