بیماری های قلبی سیانوتیک به گروهی از نقص های قلبی مختلفی که در هنگام تولد در بدن وجود دارند اشاره می کند. در واقع بیماری های قلبی سیانوتیک نوعی بیماری مادرزادی هستند. این بیماری ها باعث می شوند که سطح اکسیژن خون کم شود. سیانوزیس به آبی شدن رنگ پوست و غشاهای مخاطی اشاره دارد. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت قصد داریم که شما را با علل، نشانه ها، روش های درمان و پیشگیری از بیماری های قلبی سیانوتیک آشنا کنیم.
علل بیماری های قلبی سیانوتیک
به طور معمول، خون از طریق قلب و ریه ها در بدن جریان می یابد. این روند به شکل زیر است:
- خون دارای اکسیژن کم (خون آبی) از بدن به سمت راست قلب باز می گردد.
- سمت راست قلب این خون را به ریه ها می رساند. در آن جا خون اکسیژن بیشتری را جذب می کند و قرمز می شود.
- خون غنی از اکسیژن از ریه ها به طرف چپ قلب باز می گردد و از آنجا به بقیه بدن پمپ می شود.
نقص های قلبی که کودکان با آن متولد می شوند، می توانند جریان خون را در قلب و ریه ها تغییر دهند. این نقایص می توانند خون کمتری را به ریه ها وارد کند. آنها همچنین می توانند خون آبی و قرمز را با هم مخلوط کنند. این اختلال باعث می شود خون اکسید شده به بدن منتقل شود. در نتیجه:
- خونی که به بدن تزریق می شود، اکسیژن کمی دارد.
- اکسیژن کمتری به بدن می رسد و پوست به رنگ آبی در می آید.
بعضی از این نقایص قلبی شامل دریچه های قلب هستند. این نقص ها سبب می شوند که خون آبی با خون قرمز در کانال های قلب ترکیب شود. دریچه های قلب، دریچه هایی هستند که بین قلب و عروق خونی بزرگ که خون را در قلب جریان می دهند، وجود دارند. این دریچه ها هنگام نیاز باز شده و پس از ورود خون به قلب بسته می شوند.
نقص دریچه های قلب می تواند شامل موارد زیر باشد:
- دریچه سه لتی (دریچه بین ۲ محفظه سمت راست قلب است) ممکن است وجود نداشته باشد یا قادر به باز شدن نباشد.
- دریچه ریوی (دریچه بین قلب و ریه ها است) ممکن است وجود نداشته باشد یا قادر به باز شدن نباشد.
- دریچه آئورت (دریچه بین قلب و رگ خونی که خون را به بقیه بدن می رساند، می باشد) ممکن است وجود نداشته باشد یا قادر به باز شدن نباشد.
سایر علل
دیگر نقص های قلب که ممکن است شامل اختلالات در باز شدن دریچه یا در محل و ارتباط بین عروق خونی باشد عبارتند از:
- کوآرکتاسیون یا وقفه کامل آئورت
- ناهنجاری Ebstein
- سندرم هیپوپلاستی چپ قلب
- تترالوژی فالوت
- جریان غیر طبیعی برگشتی ورید ریوی
- جا به جایی شریان های بزرگ
- Truncus شریانی
وجود برخی شرایط در بدن مادر می تواند خطر بیماری های قلبی سیانوتیک را در نوزاد افزایش دهد. بعضی از این شرایط عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
- سندرم های ژنتیکی و کروموزومی مانند سندرم داون، تریزومی ۱۳، سندرم ترنر، سندرم مارفان و سندرم نونان
- عفونت هایی مانند سرخجه در دوران بارداری
- افزایش غلظت قند خون در زنان مبتلا به دیابت بارداری
- داروهایی که توسط پزشک تجویز شده یا به صورت خود سر مصرف می کنید
- استفاده از مواد مخدر در دوران بارداری
علائم بیماری های قلبی سیانوتیک
بعضی از نقایص قلبی، مشکلات بزرگی را برای جنین ایجاد می کنند. علامت اصلی بیماری های قلبی سیانوتیک آبی شدن رنگ لب، انگشتان دست و انگشتان پا است که به علت کم بودن مقدار اکسیژن در خون رخ می دهد. این عارضه ممکن است در حالی که کودک در حالت استراحت کردن است و یا در زمانی که کودک فعال است، رخ دهد.
بعضی از کودکان مشکلات تنفسی دارند (تنگی نفس). آنها ممکن است بعد از فعالیت بدنی نفس کشیدنشان دچار مشکل شود.
دیگر علائم بیماری های قلبی سیانوتیک عبارتند از:
- اضطراب
- تنفس با سرعت زیاد (هیپنروفیسیون)
- افزایش ناگهانی رنگ آبی پوست
- نوزادان ممکن است هنگام شیر خوردن خسته شده و یا عرق کنند و ممکن است وزنشان به صورت طبیعی بالا نرود.
- غش کردن و درد قفسه سینه نیز ممکن است رخ دهد
علائم دیگر بستگی به نوع بیماری قلبی سیانوتیک دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات تغذیه ای یا کاهش اشتها که منجر به کاهش رشد می شود
- خاکستری شدن پوست
- پف کردن چشم ها و صورت
- خستگی مداوم
تست ها و آزمایشات مورد استفاده برای تشخیص بیماری های قلبی سیانوتیک
معاینه فیزیکی می توان این بیماری ها را تایید کند. در این معاینه دکتر با استتوسکوپ به صدای قلب و ریه ها گوش می دهد. در این شرایط ممکن است صدای غیرطبیعی از قلب شنیده شود. آزمایشات تجویزی بسته به علت بیماری، متفاوت هستند اما ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- اشعه ایکس قفسه سینه
- بررسی میزان اکسیژن در خون با استفاده از آزمایش گاز خون شریانی یا بررسی آن از طریق پوست با کمک اکسیمتر پالس
- آزمایش شمارش کامل خون (CBC)
- ECG (الکتروکاردیوگرام)
- نگاه کردن به ساختار قلب و عروق خونی با استفاده از اکوکاردیوگرام یا MRI قلب
- وارد کردن یک لوله انعطاف پذیر (کاتتر) به سمت راست یا چپ قلب (این کار معمولا از طریق رگ موجود در کشاله ران انجام شده و به آن کاتتریزاسیون قلب گفته می شود)
- اکو داپلر
روش های درمان بیماری های قلبی سیانوتیک
بعضی از نوزادان ممکن است بعد از زایمان در بیمارستان بمانند تا بتوانند اکسیژن کافی را دریافت کنند یا در دستگاه تنفسی قرار بگیرند. آنها ممکن است نیاز باشد به دلایل زیر دارو مصرف کنند:
- از تجمع مایعات اضافی در بدن خلاص شوند.
- قلبشان راحت تر خون را پمپ کند.
- رگ های خونی خاصی باز شوند.
- ضربان یا ریتم غیر طبیعی قلب درمان شود.
درمان انتخابی برای اکثر بیماری های قلبی مادرزادی، جراحی برای ترمیم نقص است. انواع مختلفی از جراحی، بسته به نوع نقص قلب وجود دارد. جراحی ممکن است پس از تولد انجام شود یا ممکن است ماه ها یا حتی سال ها به تأخیر بیافتد. بعضی از جراحی ها ممکن است پس از بزرگ شدن کودک انجام شود.
کودک ممکن است قبل یا بعد از جراحی نیاز به مصرف قرص های آب (دیورتیک) و سایر داروهای قلبی داشته باشد. بسیاری از کودکانی که تحت جراحی قلب قرار گرفته اند باید قبل و بعد از انجام کار دندانپزشکی یا سایر روش های پزشکی، آنتی بیوتیک مصرف کنند.
قبل از تزریق هر گونه واکسنی نیز باید با پزشک مشورت کنید. اکثر کودکان می توانند دستورالعمل های توصیه شده برای واکسیناسیون کودکان را دنبال کنند.
چشم انداز کودکان مبتلا به بیماری های قلبی سیانوتیک
چشم انداز بیمار به اختلال خاص ایجاد شده در قلب بستگی دارد.
عوارض احتمالی ناشی از بیماری های قلبی سیانوتیک
عوارض بیماری های قلبی سیانوتیک عبارتند از:
- غیرطبیعی شدن ریتم قلب و مرگ ناگهانی
- فشار خون بالا مزمن در رگ های خونی ریه
- نارسایی قلبی
- عفونت در قلب
- سکته مغزی
- مرگ
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک دارای علائم زیر بود حتما با پزشک تماس بگیرید:
- پوستش آبی یا خاکستری شد.
- مشکل تنفسی داشت.
- درد قفسه سینه یا دیگر دردها را تجربه کرد.
- سرگیجه یا تپش قلب داشت.
- با مشکلات تغذیه ای یا کاهش اشتها مواجه بود.
- تب، حالت تهوع یا استفراغ داشت.
- صورت و چشم هایش پف کرده بود.
- از خستگی دائمی شکایت داشت.
روش های جلوگیری از بیماری های قلبی سیانوتیک
- زنان باردار باید مراقبت های قبل از زایمان را دریافت کنند.
- از مصرف الکل و مواد مخدر در حین بارداری اجتناب کنند.
- قبل از مصرف داروهای تجویزی، به پزشک اطلاع دهند که باردار هستند یا قصد باردار شدن را دارند.
- برای بررسی اینکه آیا به سرخجه ایمن هستند، آزمایش خون را در اوایل بارداری انجام دهند. اگر ایمنی ندارید، باید از ابتلا به سرخجه جلوگیری کنید و بعد از زایمان واکسن بزنید.
- زنان باردار مبتلا به دیابت باید تلاش کنند تا سطح قند خون خود را کنترل کنند.
- برخی از عوامل ارثی ممکن است نقش مهمی در ایجاد بیماری قلبی داشته باشند. بنابراین اگر قصد دارید باردار شوید، با پزشک خود در مورد غربالگری بیماری های ژنتیکی صحبت کنید.