برخی از تغییرات در قلب و رگ های خونی به طور معمول با بالا رفتن سن رخ می دهد. با این وجود برخی از تاثیرات بالا رفتن سن بر قلب و رگ های خونی که رایج است، به علت عوامل قابل اصلاح رخ می دهد. اما اگر همین تغییرات درمان و کنترل نشود می تواند به یکی از انواع بیماری های قلبی منتهی شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت تاثیر بالا رفتن سن بر قلب و رگ های خونی و تغییرات سن بر روی آن ها را بررسی می کنیم.
قلب دارای دو طرف است. در سمت راست خون برای دریافت اکسیژن و خلاص شدن از شر دی اکسید کربن به ریه های پمپ می شود. در سمت چپ خون غنی از اکسیژن در بدن پخش می شود. جریان خون به خارج از قلب از طریق شریان ها، که به مرور شاخه شاخه و کوچکتر می شوند، به بافت های بدن می رسد. این رگ های در بافت ها به مویرگ های کوچک تبدیل می شود. وظیفه این مویرگ ها رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بافت ها، و دریافت دی اکسید کربن و ضایعات از آن ها می باشد. پس از آن، عروق با هم جمع شده و به رگ های بزرگتر و بزرگتر، که خون را به قلب باز می گردانند، تبدیل می شوند.
تاثیر بالا رفتن سن بر قلب
روند پیری
قلب:
- قلب دارای یک سیستم ضربان ساز طبیعی است که ضربان قلب را کنترل می کند. با افزایش سن، در برخی از مسیرهای این سیستم ممکن است بافت فیبری و ذخیره چربی ایجاد شود. به این ترتیب ضربان ساز طبیعی (گره SA) برخی از سلول های این مسیر را از دست می دهد. این تغییرات ممکن است ضربان قلب را کمی کندتر کند.
- افزایش اندک در اندازه قلب، به ویژه بطن چپ، به عنوان تاثیر بالا رفتن سن بر قلب غیر معمول نیست. با افزایش سن، دیواره قلب ضخیم شده، به طوری که مقدار خونی که در محفظه های آن نگهداری می شود، با وجود افزایش اندازه کلی قلب، کاهش می یابد. به این ترتیب قلب آهسته تر پر می شود.
- تغییرات قلب باعث می شود که ECG افراد مسن تر سالم، کمی متفاوت تر از ECG یک فرد بالغ جوان سالم شود. ریتم غیر طبیعی (آریتمی)، مانند فیبریلاسیون دهلیزی، در افراد مسن شایع تر است. آنها در مقایسه با جوان تر ها بیشتر به بیماری های قلبی مبتلا می شوند.
- تغییرات عادی در قلب شامل ذخیره لیپوفوشین می باشد. سلول های عضله قلب با پیری کمی رو به انحطاط می روند. دریچه های داخلی قلب، که جهت جریان خون را کنترل می کنند، ضخیم و سخت می شود. سوفل قلبی ناشی از سفتی سوپاپ در افراد مسن نسبتا شایع است.
رگ های خونی:
- گیرنده هایی به نام بارورسپتورها، فشار خون را کنترل کرده و تغییرات لازم برای کمک به ثبات فشار خون، در زمانی که فرد تغییر موقعیت می دهد یا در حال انجام فعالیت های دیگر است، را ایجاد می کند. بارورسپتورها با افزایش سن حساسیتشان کمتر می شود. شاید به همین دلیل است که بسیاری از افراد مسن، افت فشارخون وضعیتی، وضعیتی که در آن فشار خون در حالت دراز کش، نشسته و ایستاده افت می کند، را تجربه می کنند. این باعث سرگیجه می شود. زیرا جریان خون کمتری به مغز می رسد.
- ضخیم شدن دیوارهای مویرگی نیز از تاثیر بالا رفتن سن بر قلب و رگ های خونی می باشد. این عارضه سرعت تبادل مواد مغذی و ضایعات را کاهش می دهد.
- شریان اصلی قلب (آئورت) ضخیم تر و سفت تر شده و انعطاف پذیری اش کمتر می شود. این عارضه احتمالا به دلیل تغییر در بافت همبند دیواره رگ های خونی رخ می دهد. سفت شدن شریان اصلی قلب باعث می شود فشار خون بالاتر رفته و قلب سخت تر کار کند. در نهایت پدیده ای به نام ضخیم شدن عضله قلب (هایپرتروفی) ایجاد می شود. شریان های دیگر نیز ضخیم و سفت می شود. به همین دلیل به طور کلی، بسیاری از افراد مسن با افزایش متوسط در فشار خون مواجه می شوند.
خون:
- خون نیز با افزایش سن کمی دچار تغییر می شود. پیری طبیعی باعث کاهش آب کل بدن می شود. به همین دلیل مایع کمتری در جریان خون وجود دارد، بنابراین حجم خون کاهش می یابد.
- سرعت تولید سلول های قرمز خون در پاسخ به استرس و بیماری کاهش می یابد. این عارضه باعث ایجاد پاسخ کندتر نسبت به کاهش خون و کم خونی می شود.
- بسیاری از سلول های سفید خون در همان سطح باقی می ماند. اگر چه برخی از سلول های سفید خون مهم در سیستم ایمنی (نوتروفیل ها) در تعداد و توانایی مبارزه با باکتری ها با کاهش مواجه می شوند. این موضوع توانایی مقاومت در برابر عفونت را کاهش می دهد.
اثر تغییرات
به طور معمول، قلب برای تامین همه بخش های بدن، باید خون را به اندازه کافی پمپ کند. با این وجود قلب های مسن، قادر نیستند که خون را پمپ کرده و به همین دلیل نیز مجبورند که بیشتر کار کنند. برخی از مواردی که باعث می شوند کار قلب بیشتر شود عبارتند از:
- داروهای خاص
- استرس عاطفی
- فعالیت بدنی
- بیماری
- عفونت
- صدمات
مشکلات رایج که با تاثیر بالا رفتن سن بر قلب و رگ های خونی ایجاد می شوند
- آنژین صدری (درد قفسه سینه ناشی از کاهش جریان موقت خون در عضله قلب)، تنگی نفس با فعالیت و حمله قلبی در نتیجه بیماری عروق کرونر رخ می دهد.
- تپش قلب (آریتمی) که انواع مختلفی دارد رخ می دهد.
- کم خونی که احتمالا مربوط به سوء تغذیه، عفونت های مزمن، کاهش خون بر اثر خونریزی از دستگاه گوارش، و یا به عنوان عارضه ای از بیماری های دیگر و یا داروها است، ایجاد می شود.
- تصلب شرایین (سخت شدن سرخرگ ها) بسیار رایج است. رسوب پلاک چربی در داخل عروق خونی باعث می شود که عروق خونی محدود و یا کاملا مسدود شود.
- نارسایی احتقانی قلب نیز در افراد مسن بسیار رایج است. در افراد مسن تر از ۷۵ سال، نارسایی احتقانی قلب، نسبت به میانسالان ۱۰ برابر بیشتر است.
- بیماری عروق کرونر نسبتا شایع است. این عارضه اغلب در نتیجه تصلب شرایین رخ می دهد.
- فشار خون بالا و فشار خون وضعیتی با بالا رفتن سن ایجاد می شود. افراد مسن تر که داروهای فشار خون استفاده می کنند، باید برای پیدا کردن بهترین راه برای مدیریت فشار خون، با پزشک مشورت کنند. استفاده خود سرانه از داروهای فشار خون می تواند به افت فشار منجر شده و خطر زمین خوردگی را به همراه داشته باشد.
- بیماری های دریچه قلب نسبتا شایع است. تنگی آئورت یا تنگی دریچه آئورت، شایع ترین بیماری دریچه در افراد مسن است.
- اگر جریان خون به مغز مختل شود، حملات گذرا ایسکمیک (TIA) و یا سکته مغزی می تواند رخ دهد.
سایر مشکلات مربوط به تاثیر بالا رفتن سن بر قلب و رگ های خونی شامل موارد زیر است:
- لخته شدن خون
- ترومبوز ورید عمقی
- ترومبوفلبیت
- بیماری عروق محیطی و در نتیجه درد متناوب در پاها هنگام راه رفتن (لنگش)
- ایجاد رگ های واریسی
- آنوریسم که ممکن است در یکی از شریان های اصلی قلب یا مغز ایجاد شود. آنوریسم به رشد غیر طبیعی و یا بالونی بخشی از یک شریان به دلیل ضعف شدن دیواره رگ خونی گفته می شود. اگر آنوریسم پاره شود ممکن است خونریزی و مرگ رخ دهد.
جلوگیری از تاثیر بالا رفتن سن بر قلب و رگ های خونی
با وجود تاثیر بالا رفتن سن بر قلب و رگ های خونی، شما می توانید به سیستم گردش خون که شامل قلب و عروق خونی است به شیوه های زیر کمک کنید.
- عوامل خطر بیماری های قلبی، با کنترل فشار خون بالا، کلسترول، دیابت، چاقی و سیگار کشیدن کاهش پیدا می کنند.
- رعایت رژیم غذایی که در آن مقدار چربی اشباع و کلسترول کاهش یافته و کنترل وزن برای سلامت قلب بسیار مفید است. درمان فشار خون بالا، کلسترول بالا یا دیابت و کاهش یا قطع سیگار نیز می تواند از تاثیر بالا رفتن سن بر قلب و رگ های خونی جلوگیری کند.
- مردان بین سنین ۶۵ تا ۷۵ سال که سیگاری هستند باید به طور منظم برای بررسی آنوریسم آئورت شکمی به پزشک مراجعه کنند.
فعالیت بدنی
- ورزش از چاقی جلوگیری می کند و برای افراد مبتلا به دیابت موجب کنترل قند خون می شود.
- ورزش توانایی های بدن را برای کاهش استرس افزایش می دهد.
- ورزش یکی از بهترین کارهایی است که می توانید برای سلامت قلب و سایر قسمت های بدن انجام دهید.
- افرادی که اغلب ورزش می کنند چربی بدنشان کمتر از افرادی است که سیگار می کشند و ورزش نمی کنند. این افراد کمتر با مشکلات فشار خون و بیماری های قلبی مواجه می شوند.
چک آپ قلب
- با بالا رفتن سن، فشار خون باید هر ساله بررسی شود. اگر دیابت، بیماری های قلبی، مشکلات کلیوی، و یا برخی از بیماری های دیگر را نیز دارید باید با وسواس بیشتر فشار خون خود را کنترل کنید.
- اگر سطح کلسترول بدنتان طبیعی است، باید هر ۵ سال مجددا آن را چک کنید. اگر دیابت، بیماری قلبی، مشکلات کلیوی یا بیماری های دیگر را نیز دارید، دوره های کنترل کلسترول باید به هم نزدیک تر باشد.
- اگر ۶۵ تا ۷۵ ساله هستید و سابقه مصرف سیگار دارید، باید برای جلوگیری از آنوریسم در یکی از رگ های اصلی قلب، به طور منظم به پزشک مراجعه کنید.