تانسموس مقعد به احساس عدم توانایی تخلیه کامل روده بزرگ از مدفوع، حتی در حالتی که چیزی در روده وجود ندارد اشاره دارد. این احساس معمولا به چندین بیماری ارتباط دارد و از آن ها ناشی می شود. این بیماری ها معمولا ناشی از بیماری التهابی روده (IBD) و اختلالاتی می باشند که بر ماهیچه هایی که در روده حرکت می کنند، تاثیر می گذارد.
تانسموس می تواند دردناک باشد، به خصوص اگر همراه با زور زدن غیر ارادی، گرفتگی یا سایر علائم گوارشی باشد. این علائم ممکن است در لحظه به وجود آید و یا به مدت طولانی ادامه یابد.
یک بیماری جداگانه به نام تانسمون وزیکال وجود دارد که مربوط به مثانه می باشد. در این بیماری فرد احساس می کند که قادر نیست مثانه را به طور کامل خالی کند. این احتمال وجود دارد که حتی در مثانه ادراری نیز وجود نداشته باشد.
مطالب این مقاله مجله پیام سلامت در مورد موضوعات زیر است:
- علل و عوامل خطر
- تشخیص
- زمانی که باید به دلیل این بیماری به پزشک مراجعه کرد
- درمان
- مدیریت بیماری
علل و عوامل خطر ابتلا به تانسموس رکتوم
چند دلیل بالقوه وجود دارد که باعث می شود افراد این بیماری را تجربه کنند. شایع ترین علت تانسموس، التهاب کولون ناشی از عوامل غیر عفونی یا عفونی است. یک نمونه از التهاب کولون، بیماری التهابی روده (IBD) است. IBD اصطلاحی است که برای توصیف بیماری هایی که شامل التهاب مزمن روده می شوند کاربرد دارد.
با توجه به گزارش بنیاد Crohn’s and Colitis Foundation، این بیماری حدود ۱٫۶ میلیون آمریکایی را مبتلا به کولیت اولسراتیو و بیماری کرون که یکی از رایج ترین انواع IBD است، کرده است.
علت IBD هنوز ناشناخته است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که عوامل متعددی از جمله سیستم ایمنی بدن که به طور غیرمعمول به دستگاه گوارشی (GI) حمله می کند و وجود یک مولفه ژنتیکی وجود دارند که می توانند نقشی در ایجاد این بیماری ایفا کنند.
التهاب و زخم دستگاه گوارش در ارتباط با IBD ممکن است منجر به تنگ شدن، مسدود شدن، سوراخ شدن یا زخم شدن دیواره روده شود. این تغییرات باعث می شود تا دفع مدفوع سخت شده و بیماری تانسموس ایجاد شود.
سایر شرایط مرتبط با تانسموس عبارتند از:
- عفونت کولون
- سرطان روده بزرگ
- بیماری دیورتیکیک
- التهاب کولون به علت قرار گرفتن در معرض اشعه
- حرکت غیر طبیعی مواد غذایی یا ضایعات در دستگاه گوارش
- سندرم روده تحریک پذیر
- هموروئید پرولاپس
- آبسه رکتوم
- گونوره رکتال
تشخیص تانسموس رکتوم
ارزیابی کامل پزشکی و معاینه فیزیکی برای تشخیص این بیماری و شناسایی علت آن ضروری می باشد. علل اساسی جدی، مانند سرطان یا IBD، باید بلافاصله تشخیص داده شود. زیرا مداخلات اولیه و زودهنگام، کلید بهبودی و مدیریت بیماری است.
بررسی کامل سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی و طرح پرسش های مختلفی در مورد موارد زیر نیز می تواند در تشخیص موثر باشد:
- فاکتورهای علائم، مانند مدت زمان، تعداد، شدت و زمان شروع
- اجابت مزاج
- رژیم غذایی و شیوه زندگی
- بیماری های دیگر
علاوه بر این معاینه شکم و معاینه رکتوم نیز انجام خواهد شد.
سایر آزمون هایی که ممکن است انجام شود عبارتند از:
- آزمایش خون
- کشت میکروب مدفوع
- انجام اشعه ایکس یا سی تی اسکن از ناحیه شکم
- کولونوسکوپی برای بررسی کلی کولون
- سیگموئیدوسکوپی، برای بررسی بخش های آخر روده بزرگ
- غربالگری برای تشخیص بیماری های منتقله از راه جنسی
چه زمانی باید برای تشخیص این بیماری به پزشک مراجعه کرد؟
هنگامی که دفع مدفوع دشوار یا دردناک باشد باید به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید. این امر به ویژه زمانی که علائم بیش از چند روز در بدن وجود دارد یا به صورت مکرر ایجاد می شود اهمیت زیادی پیدا خواهد کرد.
اگر سایر علائم مرتبط با IBD یا سایر بیماری های روده ای بالقوه شدید از جمله موارد زیر را دارید بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- وجود خون در مدفوع
- لرز
- تب
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد شکم
درمان تانسموس رکتوم
درمان بستگی به شدت تانسموس و علت اصلی آن دارد. طبق بررسی های انجام شده در تحقیقی در زمینه تانسموس در افراد مبتلا به سرطان در سال ۲۰۱۷، با استفاده از ترکیبی از درمان ها، ممکن است علائم این بیماری کمتر شود.
بیماری التهابی روده
هدف از درمان IBD از بین بردن ناراحتی، رهایی از علائم و حفظ و اجتناب از هر گونه عوارض جانبی است. داروها و جراحی رایج ترین گزینه های درمانی برای این بیماری هستند.
داروهای موجود برای از بین بردن علائم IBD، از جمله تانسموس، عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی: این داروها به صورت خوراکی یا رکتال برای کاهش التهاب و کمک به حفظ شرایط مطلوب تجویز می شوند.
- سرکوب کننده های سیستم ایمنی: برای مهار پاسخ سیستم ایمنی بدن که موجب التهاب می شود از این داروها استفاده می شود.
- کورتیکواستروئید درمانی: استروئیدهای سیستمیک، برای مدیریت علائم IBD و بازگشت عملکرد طبیعی روده با کمک سرکوب سیستم ایمنی و کاهش التهاب کاربرد دارند.
- درمان بیولوژیک: یکی دیگر از زیر مجموعه های داروهای سرکوب کننده ایمنی بدن است. در این روش ها موادی که منجر به التهاب می شوند هدف قرار می گیرند. آنتی بادی مونوکلونال یکی از این روش ها است.
- آنتی بیوتیک ها: اگر باکتری ها باعث ایجاد علائم یا بدتر شدن آن ها شوند از این داروها استفاده می شود.
- ملین: برای کسانی که مبتلا به یبوست هستند، توصیه می شود.
- تسکین درد: علائمی که باعث درد شدید می شوند ممکن است با مصرف داروهای ضد درد درمان شوند. این داروها را می توان در کنار سایر داروها، برای کاهش درد استفاده کرد.
روش های جراحی نیز می توانند برای باز کردن قسمت باریک روده یا برای برداشتن انسداد هایی که سبب ایجاد تانسموس و سایر علائم IBD شده اند، استفاده شود.
درمان اختلالات حرکتی
هر گونه حرکت غیر طبیعی غذا یا ضایعات در دستگاه گوارش ممکن است به عنوان یک اختلال حرکتی روده در نظر گرفته شود. اسهال و یبوست دو علامت واضح ناشی از حرکت غیرطبیعی روده می باشند.
تانسموسی که با اسهال عفونی ارتباط دارد را می توان با آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضد اسهال درمان کرد. اگر غذاها یا داروهای خاص باعث اسهال شوند، پزشک ممکن است توصیه کند که فرد از مصرف این داروها اجتناب کند.
یبوست که سبب ایجاد این بیماری می شود ممکن است با ملین برطرف شود. با مصرف این داروها مدفوع می تواند به راحتی از کولون دفع شود. تراکم مدفوع، از گیر کردن مواد زائد در روده ایجاد می شود. اگر این حالت شدید باشد پزشک می تواند آن را با کمک دست با شستشوی رکتال از بین ببرد.
درمان علل دیگر
تانسموس که به علت سایر بیماری ها مانند سرطان یا عفونت های منتقله از راه جنسی ایجاد می شود، ممکن است پس از آن که بیماری زمینه ای به طور موثر درمان شد، حل شود. پزشکان برنامه های درمانی این بیماری ها را براساس نیازهای فردی بیمار طراحی می کنند.
روش های مدیریت بیماری
در موارد تانسموس، مدیریت اختلال یا علت زمینه ای، کلید حل این مشکل است. برخی از درمان های خانگی و تغییر در شیوه زندگی می توانند به افراد مبتلا به تانسموس، به دلیل وجود بیماری التهابی روده و مسائل حرکتی، بسیار کمک کنند.
این تکنیک های مدیریتی همچنین در جلوگیری از تانسموس نیز موثر هستند. روش های مدیریت این بیماری عبارتند از:
رژیم غذایی حاوی فیبر زیاد و متعادل
بسیاری از افراد می دانند که رعایت رژیم غذایی حاوی فیبر زیاد، یک روش آسان و موثر برای کاهش تانسموس رکتال است، به خصوص اگر این بیماری به یبوست مرتبط باشد.
اداره ایمنی مواد غذایی اروپا (European Food Safety Authority) اعلام کرده که حداقل ۲۵ گرم فیبر غذایی در روز برای عملکرد نرمال روده در بزرگسالان مورد نیاز است. مواد غذایی غنی از فیبر عبارتند از:
- لوبیا و عدس
- سبزیجات
- میوه ها
- غلات کامل
- آجیل و دانه ها
برعکس، برخی از افراد مبتلا به IBD شاهد این هستند که علائم آنها با مصرف فیبر زیاد به وسیله رژیم غذایی بدتر می شود. این واکنش مخصوصا در مواردی که آنها در معرض تنگی حاد یا شدید درون روده قرار دارند بیشتر می شود. بنابراین قبل از هر تغییر در رژیم غذایی، باید با پزشک مشورت کنید.
آب
آب آشامیدنی و مصرف مایعات دیگر، می تواند کم آبی بدن که یکی از عوامل خطر برای یبوست است را درمان کند. اگر رطوبت بدن کافی باشد مدفوع نیز نرم تر شده و دفع آن ساده تر می شود.
فعالیت بدنی
فعالیت می تواند به تنظیم حرکات روده کمک کرده و باعث شود بدن برای دفع مدفوع برنامه منظمی داشته باشد.
مدیریت استرس
IBD و علائم آن در دوره هایی که استرس زیاد است تشدید می شوند. مدیریت استرس ممکن است به کاهش نشانه های این بیماری در خلال نشانه های دیگر کمک کند. یا حتی ممکن است به بهبود IBD منجر شود. تکنیک هایی مانند موارد زیر از ابزارهای موثر مدیریت استرس می باشند:
- مدیتیشن
- تمرینات تنفس عمیق
- آرام سازی پیش رونده عضلات