تست های عملکرد کبد که به عنوان شیمی کبد نیز شناخته می شوند، با اندازه گیری سطح پروتئین، آنزیم های کبدی و بیلی روبین در خون می توانند سطح سلامت کبد را مشخص کنند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ضمن معرفی انواع و کاربرد تست های عملکرد کبد در مورد علائم اختلالات کبدی نیز صحبت خواهیم کرد.
تست های عملکرد کبد چه کاربردهایی دارند؟
تست های عملکرد کبد در موارد زیر تجویز می شوند:
- برای بررسی آسیب های ناشی از عفونت های کبدی، مانند هپاتیت B و هپاتیت C
- برای نظارت بر عوارض جانبی برخی از داروهایی که بر روی کبد تاثیر می گذارند.
- برای نظارت بر روی بیماری و نحوه کارکرد درمان خاصی که برای بیمار مبتلا به بیماری کبدی به کار برده می شود.
- برای بیماری که در معرض علائم اختلال کبدی است.
- برای بیماری که شرایط خاصی از قبیل تری گلیسیرید بالا، دیابت، فشار خون بالا یا کم خونی دارد
- برای افرادی که به شدت الکل مصرف می کنند.
- برای بیماری که بیماری صفراوی دارد.
انواع تست های عملکرد کبد
این تست ها انواع بسیاری دارند. تست های خاص می توانند جنبه های مختلفی از عملکرد کبد را بازتاب دهند.
تست های معمولی که برای بررسی ناهنجاری های کبدی انجام می شوند، موارد زیر را اندازه گیری می کنند:
- آلانین ترانس آمیناز (ALT)
- آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
- آلکالن فسفاتاز (ALP)
- آلبومین
- بیلی روبین
آزمایش ALT و AST آنزیم هایی را که کبد شما در اثر آسیب دیدگی یا بیماری منتشر می کند، اندازه گیری می کند. آزمایش آلبومین میزان آلبومین کبد را اندازه گیری می کند، در حالی که آزمایش بیلی روبین چگونگی دفع بیلی روبین را در بدن اندازه گیری می کند. ALP می تواند برای ارزیابی سیستم مجرای صفراوی کبد مورد استفاده قرار گیرد.
نتایج غیر طبیعی در هر یک از این آزمایشات کبدی به طور معمول نیاز به پیگیری جهت تعیین علت ناهنجاری موجود در بدن دارد. حتی کمی تفاوت در نتایج می تواند بیماری کبد جدی را نشان دهد. با این حال، این آنزیم ها در مکان های دیگری از بدن علاوه بر کبد یافت می شوند.
در مورد نتایج تست های عملکرد کبد و اینکه چه چیزی ممکن است در این تست ها مهم باشد، با پزشک مشورت کنید.
شایع ترین تست های عملکرد کبدی
تست های عملکرد کبد برای اندازه گیری آنزیم ها و پروتئین های خاصی در خون انجام می شوند. بسته به نوع آزمایش، سطوح بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی این آنزیم ها یا پروتئین ها می تواند مشکلی را در کبد نشان دهد.
برخی از آزمایش های معمول کبدی عبارتند از:
آزمایش آلانین ترانس آمیناز (ALT)
آلانین ترانس آمیناز (ALT) برای اندازه گیری متابولیسم پروتئین توسط بدن استفاده می شود. اگر کبد آسیب دیده یا نتواند به درستی عمل کند، ALT به خون منتقل می شود. این روند باعث می شود سطح ALT افزایش یابد.
افزایش بیش از حد این فاکتور در این آزمایش می تواند نشانه ای از آسیب کبدی باشد.
به گفته متخصصان کالج آمریکایی گوارش، ALT بالای ۲۵ IU / L (واحد بین المللی در هر لیتر) در زنان و ۳۳ IU / L در مردان به طور معمول نیاز به انجام آزمایشات بیشتر و ارزیابی دارد.
آزمایش آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) آنزیمی است که در قسمت های مختلف بدن، از جمله قلب، کبد و ماهیچه ها یافت می شود. از آنجائی که سطح AST مانند ALT نمی تواندآسیب کبدی را نشان دهد، معمولا این آزمایش با ALT برای بررسی مشکلات کبدی تجویز می شود.
هنگامی که کبد آسیب ببیند، AST می تواند به جریان خون آزاد شود. افزایش سطح تست AST ممکن است نشان دهنده وجود مشکل در کبد یا عضلات باشد. محدوده طبیعی AST به طور متوسط تا ۴۰ IU / L در بزرگسالان است و ممکن است در نوزادان و کودکان کمی بالاتر باشد.
آزمایش آلکالین فسفاتاز (ALP)
آلکالین فسفاتاز (ALP) آنزیمی است که در استخوان ها، مجرای صفراوی و کبد یافت می شود. آزمون ALP معمولا در ترکیب با چندین آزمون دیگر تجویز می شود. افزایش سطح ALP ممکن است التهاب کبدی، انسداد مجاری صفراوی یا بیماری استخوانی را نشان دهد.
در کودکان و نوجوانان ممکن است سطح ALP بسیار بالا برود. زیرا استخوان های آن ها در حال رشد است. حاملگی نیز می تواند سطح ALP را افزایش دهد. محدوده طبیعی ALP به طور معمول تا ۱۲۰ U / L در بزرگسالان است.
آزمایش آلبومین
آلبومین پروتئین اصلی تولید شده توسط کبد است. این پروتئین بسیاری از عملکردهای مهم را انجام می دهد. به عنوان مثال، آلبومین:
- نشت مایع از عروق خونی را متوقف می کند
- بافت های بدن را تغذیه می کند
- حمل هورمون ها، ویتامین ها، و مواد دیگر در سراسر بدن را به عهده دارد
آزمایش آلبومین نشان می دهد که آیا کبد این پروتئین خاص را تولید می کند. کاهش این فاکتور در این آزمون می تواند نشان دهد که کبد به درستی کار نمی کند. محدوده طبیعی آلبومین بین ۳٫۵ الی ۵٫۰ گرم در دسی لیتر (g / dL) است. با این حال، کمبود آلبومین نیز می تواند منجر به فقر تغذیه ای، بیماری کلیوی، عفونت و التهاب شود.
آزمایش بیلی روبین
بیلی روبین یک فراورده تولید شده توسط بدن پس از تخریب گلبول های قرمز است. این ماده معمولا توسط کبد پردازش می شود و از طریق مدفوع فع می شود. کبد آسیب دیده نمی تواند بیلی روبین را به درستی پردازش کند. این کاهش عملکرد کبد منجر به افزایش سطح بیلی روبین در خون می شود. افزایش سطح این ماده در آزمایش بیلی روبین ممکن است نشان دهد که کبد به درستی کار نمی کند.
محدوده طبیعی برای بیلی روبین کل به طور معمول بین ۰٫۱ الی ۱٫۲ میلی گرم در دسی لیتر (mg / dL) است. برخی بیماری های ارثی نیز وجود دارند که سطح بیلی روبین را افزایش داده اما عملکرد کبد را دچار تغییر نمی کنند.
چرا به تست های عملکرد کبد نیاز پیدا می کنیم؟
تست های عملکرد کبدی می توانند به تعیین این که آیا کبد شما به درستی کار می کند یا خیر؟ کمک کنند. کبد برخی از عملکردهای مهم و حیاتی بدن را انجام می دهد. این عملکردها عبارتند از:
- از بین بردن آلاینده ها از خون
- تبدیل مواد مغذی از غذاهایی که می خوریم
- ذخیره سازی مواد معدنی و ویتامین ها
- تنظیم لخته شدن خون
- تولید کلسترول، پروتئین، آنزیم ها و صفرا
- ساخت عواملی که با عفونت مبارزه می کنند
- از بین بردن باکتری ها از خون
- دفع مواد شیمیایی که می توانند به بدن شما آسیب برسانند
- حفظ تعادل هورمون ها
- تنظیم میزان قند خون
مشکلات کبدی که می توانند فرد را بسیار بیمار کنند، حتی می تواند کشنده باشند.
علائم اختلالات کبدی چیست؟
نشانه های اختلال کبدی عبارتند از:
- ضعف
- خستگی یا کمبود انرژی
- کاهش وزن
- زردی (زرد شدن رنگ پوست و چشم)
- جمع شدن مایع در شکم که به عنوان آسیت شناخته می شود
- تغییر رنگ مواد تخلیه شده از بدن (تیره شدن ادرار یا کمرنگ شدن مدفوع)
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- درد شکم
- کبودی یا خونریزی غیر طبیعی
اگر علائم اختلال کبدی را تجربه می کنید، ممکن است پزشک تست های عملکرد کبد را برایتان تجویز کند. همان طور که گفتیم تست های مختلف می توانند عملکردهای مختلف کبد و همچنین پیشرفت بیماری یا نحوه تاثیر گذاری درمان را کنترل و عوارض جانبی برخی از داروها را آزمایش کنند.
نحوه آماده شدن برای انجام تست های عملکرد کبد
دکتر احتمالا دستورالعمل های کامل را در مورد نحوه آماده شدن برای نمونه گیری خون ارائه می دهد.
برخی از داروها و مواد غذایی ممکن است سطح این آنزیم ها و پروتئین ها را در خون تحت تاثیر قرار دهند. پزشک ممکن است از شما بخواهد که از مصرف بعضی از انواع داروها اجتناب کنند یا ممکن است از شما بخواهند قبل از تست، ناشتا باشید. اطمینان حاصل کنید که قبل از آزمایش، آب کافی نوشیده اید. ضمن این که در روز آزمایش سعی کنید لباسی بپوشید که آستینش به راحتی بالا می رود.
خطرات تست های عملکرد کبد
نمونه برداری از خون روش معمولی است و به ندرت باعث عوارض جانبی جدی می شود. با این حال، این نمونه گیری می تواند شامل عوارض زیر باشد:
- خونریزی زیر پوستی یا هماتوم
- خونریزی بیش از حد
- غش کردن
- عفونت
پس از تست های عملکرد کبد
پس از آزمایش، معمولا می توانید به فعالیت های عادی خود ادامه دهید. با این حال، اگر در خلال نمونه گیری یا بعد از آن احساس خستگی یا سرگیجه کردید، قبل از ترک محل آزمایش، باید چند دقیقه در آن جا بمانید. نتایج این آزمایش ها ممکن است نتواند دقیقا تعیین کند که کدام بیماری را دارید و یا میزان آسیب کبدی چقدر است، اما ممکن است مرحله بعدی تشخیص را تعیین کند.
به طور کلی، اگر نتایج این تست ها نشان دهنده وجود یک مشکل در عملکرد کبد شما باشد، پزشک داروها و سابقه پزشکی شما را برای کمک به تعیین علت، بررسی خواهد کرد.
اگر مشروبات الکلی زیادی مصرف می کنید، باید این عادت را ترک کنید. اگر پزشک تشخیص دهد که دارو باعث افزایش آنزیم های کبدی شده است، به شما توصیه می کند که مصرف دارو را متوقف کنید.
پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که آزمایش هپاتیت، سایر عفونت ها یا سایر بیماری هایی که می توانند بر روی کبد تاثیر گذار باشند را تجویز کند. او همچنین می تواند تصویربرداری هایی مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن را انجام دهد. گاهی بیوپسی کبدی برای ارزیابی کبد جهت تشخیص فیبروز، بیماری کبد چرب یا سایر بیماری های کبدی توصیه می شود.