پلیدیپسیا اصطلاح پزشکی است که برای توصیف احساس تشنگی بیش از حد و شدید استفاده می شود.
پلیدیپسیا اغلب به بیماری های موثر بر روی ادرار و بیماری هایی که موجب اسهال شدید می شوند مربوط است. در این حالت بدن نیاز ثابت برای جایگزینی مایعاتی که از طریق ادرار یا اسهال از دست داده است، دارد. این حس می تواند از طریق فرایندهای فیزیکی ایجاد شود که باعث می شوند مایعات زیادی را از دست بدهید. این فعالیت ها عبارتند از:
- تعریق زیاد در طول ورزش کردن
- رعایت رژیم غذایی حاوی نمک زیاد
- مصرف داروهایی مانند دیورتیک ها که باعث می شوند مایعات زیادی از بدن خارج شود
احساس تشنگی بیش از حد یکی از اولین نشانه های دیابت است و در دیابت نوع یک بیشتر رخ می دهد. این نوع دیابت پردازش و استفاده از گلوکز که قند خون نیز نامیده می شود را نیز برای بدن سخت می کند. وقتی بدن نتواند فرایند هضم قند را به درستی انجام دهد، سطح قند خون به صورت غیر طبیعی بالا می رود. افزایش سطح قند خون می تواند نتیجه ای مانند احساس تشنگی بیش از حد ایجاد کند.
چه چیزی باعث تشنگی بیش از حد می شود؟
اگر بدن به هر علتی مایعات زیادی را از دست بدهد، نیازمند جایگزین کردن آن ها می شود. گاهی نیز مصرف بیش از حد نوشیدنی های خاص مانند چای یا قهوه یا چای سبز و سیاه، احساس تشنگی ایجاد می کند چون بدن شما پس از مصرف این نوشیدنی های ادرار آور، به دنبال جایگزینی مایعاتی است که از دست داده است. کاهش آب بدن به دلیل امتناع از نوشیدن آب نیز یکی دیگر از علل تشنگی بیش از حد است. گاهی عرق کردن یا دفع بیش از حد ادرار نیز چنین حالتی را ایجاد می کند. پرادراری، وضعیتی است که در آن میزان دفع ادرار غیرطبیعی است. این عارضه نیز می تواند باعث ایجاد تشنگی بیش از حد شود.
همان طور که گفتیم، این حس یکی از علائم اولیه دیابت و دیابت بیمزه است. دیابت نوع یک، بدون توجه به میزان آبی که مصرف می کنید، به دلیل افزایش میزان قند خون، عطش به وجود می آورد. دیابت بیمزه نیز هنگامی اتفاق می افتد که سطح مایعات بدن از تعادل خارج می شود. در این شرایط حتی اگر آب زیادی بخورید، ممکن است احساس نیاز فوری به مصرف مایعات بیشتر داشته باشید. با وجود ابتلا به این بیماری، حتی با مصرف زیاد آب، حجم ادرار دفع شده کم می شود.
سایر علل ایجاد کننده تشنگی بیش از حد عبارتند از:
- مصرف داروهای خاص نظیر کورتیکواستروئیدها یا دیورتیک ها در فرم قرص، مانند قرص های آب
- مصرف زیاد نمک یا مواد غذایی و نوشیدنی های حاوی ویتامین D
- خستگی یا احساس اضطراب که باعث می شود آب زیادی مصرف کنید.
علائمی که همراه با عطش بیش از حد رخ می دهند
واضح ترین علامت پلیدیپسیا احساس تشنگی شدید است. این علامت به ویژه زمانی شدید است که احساس می کنید حتی بعد از این که آب زیادی مصرف کرده اید، هنوز هم تشنه هستید.
سایر علائمی که همراه با عطش بیش از حد رخ می دهند عبارتند از:
- دفع بیش از حد ادرار (بیش از ۵ لیتر در روز)
- احساس خشکی دهان
در صورت ابتلا به بیماری های زمینه ای مانند دیابت؛ ممکن است علائم دیگری نیز رخ دهد. به عنوان مثال برخی از علائم دیابت نوع یک عبارتند از:
- احساس گرسنگی غیر عادی
- تاری دید
- خستگی
- کاهش غیر طبیعی وزن بدن
- ایجاد زخم های غیر عادی یا ابتلا به عفونت های تکراری
- دیر خوب شدن جای زخم و عفونت
مصرف بیش از حد آب نیز می تواند منجر به مسمومیت با آب شود. این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که مقدار زیادی آب مصرف می کنید. انجام این کار می تواند مقدار سدیم در خون را رقیق کند و سدیم خون را به میزان زیادی پایین بیاورد. به این عارضه هیپوناترمی نیز گفته می شود. علائم هیپوناترمی عبارتند از:
- سردرد
- احساس سرگیجه یا سردرگمی
- گرفتگی عضلات یا اسپاسم عضلانی
- تشنج غیر قابل توضیح
روش های درمان پلیدیپسیا
در بعضی موارد، ممکن است احساس موقت تشنگی شدید با پلیدیپسیا اشتباه گرفته شود. بنابراین قبل از مراجعه به پزشک، به موارد زیر توجه کنید.
- چند بار در طول روز احساس تشنگی می کنید؟
- احساس تشنگی شما چقدر طول می کشد؟
- هنگامی که احساس تشنگی می کنید، آیا علائم دیگری نیز دارید؟
- آیا بعد از انجام فعالیت های خاص احساس تشنگی می کنید؟
- آیا بعد از نوشیدن ۸ لیوان آب در طول روز نیز این احساس را دارید؟
اگر احساس تشنگی شدیدی دارید که چند روز است ادامه دارد، به پزشک مراجعه کنید و میزان فعالیت یا مقدار آبی که می نوشید را زیاد تغییر ندهید.
درمان پلیدیپسیا ممکن است به شرایطی که باعث ایجاد آن شده است بستگی داشته باشد. پزشک برای تشخیص پلیدیپسیا از روش های زیر استفاده می کند.
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
گاهی نیز از شما خواسته می شود که در مدت زمان مشخصی مایعات کمتری مصرف کنید. اگر دیابت عامل ایجاد این حس در شما باشد، پزشک برای کنترل قند خون دارو تجویز می کند. در این شرایط ممکن است نیاز به تزریق منظم انسولین نیز داشته باشید. علاوه بر مصرف دارو، رعایت رژیم غذایی و رژیم ورزشی نیز برای بیماران مبتلا به دیابت بسیار مفید است.
اگر دچار دیابت هستید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که مقدار مشخصی آب بنوشید. پزشکان برای کنترل علائم این بیماری، از دارو نیز استفاده می کنند. این داروها می توانند شامل دسموپرسین به صورت قرص یا تزریق باشند.
سایر روش های درمان
اگر پلیدیپسیا علت روانی داشته باشد، مراجعه به مشاور یا درمانگر می تواند کمک زیادی به شما کند. اگر بیماری روانی عامل ایجاد احساس تشنگی بیش از حد باشد، معمولا درمان شناختی رفتاری (CBT) تجویز می شود. این درمان می تواند به شما کمک کند آگاهی بیشتری نسبت به عوامل محیطی یا شخصی داشته باشید و احساس نیازتان به مصرف بیش از حد آب کم شود. این روش می تواند به شما آموزش دهد که چگونه با این احساس خود مقابله کنید.
انواع پلیدیپسیا
احساس تشنگی بیش از حد انواع مختلی دارد که بر اساس علل ایجاد کننده آن ها، طبقه بندی می شوند. برخی علل فیزیکی هستند و برخی مربوط به علل روانی می باشند. اما به طور کلی انواع پلیدیپسیا عبارتند از:
- پلیدیپسیا روانی (اولیه): این نوع پلیدیپسیا ناشی از اضطراب، خستگی، استرس یا مسائل مربوط به سلامت روان است، نه عامل بیولوژیکی.
- پلیدیپسیا ناشی از مصرف دارو: این پلیدیپسیا نیز ناشی از مصرف داروهای خاص و یا ویتامین هایی نظیر دیورتیک، ویتامین K، مصرف نمک و کورتیکواستروئیدها است که احساس تشنگی ایجاد می کنند.
- پلیدیپسیا جبران کننده: پلیدیپسیا جبران کننده از طریق کاهش سطح هورمون های ضد دیورتیک در بدن ایجاد می شود. این نوع پلیدیپسیا می تواند منجر به دفع بیش از حد ادرار شود.
[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]
پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:
معرفی استراتژی هایی مهم و مفید برای مبارزه با تشنگی در ماه رمضان
علل ایجاد دیابت در بدن چیست و این بیماری چه نشانه هایی دارد؟
[/quote]
روش های پیشگیری از احساس تشنگی بیش از حد
بر اساس علت ایجاد کننده این حس و میزان موفقیت روش های درمان، احتمالا قادر به کنترل این حس خواهید بود.
تغییر در سبک زندگی، مانند ورزش کردن یا تغییر رژیم غذایی، ممکن است برای کنترل علائمی بیماری هایی مانند دیابت و احساس تشنگی ایجاد شده پس از آن مفید باشد. در این موارد، دریافت یک برنامه درمانی از پزشک متخصص؛ ضمن کاهش احساس تشنگی، از عوارض دیگر دیابت نیز جلوگیری می کند. یادتان نرود که مصرف بیش از حد و خارج از کنترل آب نیز می تواند عوارض مسمومیت با آب مانند هیپوناترمی را ایجاد کند.
پس بهتر است در مورد بهترین راه حل ها جهت مدیریت علائم و درمان بیماری های زمینه ای که ممکن است تشنگی شدید ایجاد کنند، با پزشک متخصص مشورت کنید.