تومور نخاعی بافتی است که در داخل کانال نخاعی یا درون استخوان ستون فقرات ایجاد می شود. این تومور ممکن است سرطانی یا غیر سرطانی باشد. اما توموری که روی استخوان ها یا مهره های ستون فقرات تاثیر می گذارند، تومور مهره ای نامیده می شوند. تومورهای ستون فقرات که از طناب نخاعی شروع می شوند، تومورهای نخاعی نامیده می شوند.
تومورهایی که بر روی مهره ها اثر می گذارند، اغلب از گسترش سرطان در مناطق دیگر بدن ناشی می شوند (متاستاز می شوند). اما برخی از انواع تومورها نیز از درون استخوان ستون فقرات شروع می شوند. این تومورها عبارتند از:
- کوردوما
- کندروسارکوم
- استئوسارکوم
- سارکوم یوئینگ
تومور مهره و یا رشد بافت از هر نوع می تواند بر روی سیستم عصبی تاثیر بگذارد و سبب اختلال در عملکرد عصبی با فشار آوردن بر روی نخاع و یا ریشه های عصبی ستون فقرات که در نزدیکی تومور وجود دارند، شود. همانطور که این تومورها در داخل استخوان رشد می کنند، ممکن است باعث درد، شکستگی های مهره ای یا بی ثباتی در ستون فقرات شوند.
بسته به این که تومور مهره ای سرطانی باشد یا نه، می تواند کشنده باشد و باعث ناتوانی دائمی شود. درمان تومور مهره ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا استفاده از سایر داروها باشد.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ما را همراهی کنید. زیرا در ادامه در مورد نشانه ها، علل، عوارض، تشخیص و درمان تومور مهره ای صحبت می کنیم.
علائم تومور مهره
بسته به محل و نوع تومور مهره، علائم و نشانه های مختلفی به خصوص زمانی که تومور روی نخاع یا ریشه های عصبی، رگ های خونی یا استخوان های ستون فقرات تاثیر می گذارد می تواند ایجاد شود. علائم و نشانه های تومور مهره های ستون فقرات می توانند شامل موارد زیر باشند:
- درد در محل تومور به علت رشد تومور
- کمر درد که اغلب به قسمت های دیگر بدن شما نیز منتشر می شود
- بی حسی یا ضعف عضلانی، به ویژه در بازوها یا پاها
- سخت راه رفتن که گاهی اوقات منجر به زمین خوردن می شود
- کاهش حساسیت به درد، گرما و سرما
- کاهش عملکرد روده یا مثانه
- فلج که بسته به این که کدام عصب تحت تاثیر است و چه مقدار فشار روی آن است ممکن است در درجه های مختلف و در قسمت های مختلف بدن رخ دهد.
تومورهای ستون فقرات با نرخ های مختلفی پیشرفت می کنند. به طور کلی، تومورهای سرطانی ستون فقرات سریعتر رشد می کنند. ولی تومورهای غیر سرطانی ستون فقرات به آرامی توسعه می یابند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر چه درد کمر یکی از علائم رایج در تومورهای نخاعی و مهره ای است، اما علل دیگر نیز برای این درد وجود دارد. اغلب کمر دردها ناشی از تومور نیستند. اما چون تشخیص زودرس و درمان برای تومورهای مهره ای مهم هستند، در مورد کمر درد و مخصوصا کمر دردی که شرایط زیر را دارد به پزشک مراجعه کنید:
- این درد مداوم بوده و پیشرفت می کند.
- این درد مربوط به فعالیت بدنی نیست.
- در شب بدتر می شود.
- سابقه سرطان دارید و کمر دردتان جدیدا ایجاد شده است.
- دیگر علائم سیستمیک سرطان مانند تهوع، استفراغ یا سرگیجه را دارید.
در صورت تجربه موارد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
- ضعف عضلانی پیشرونده یا بی حسی در پاها یا بازوها
- تغییر در عملکرد روده یا مثانه
علل ایجاد تومور مهره ای
تومورهای مهره ای که در ستون فقرات ایجاد می شوند بسیار نادر هستند و دقیق مشخص نیست که چرا آن ها در بدن ایجاد می شوند. کارشناسان معتقدند که ژن های معیوب نقش مهمی در ایجاد این تومورها دارند. اما معمولا معلوم نیست که آیا چنین نقص های ژنتیکی به ارث برده می شوند یا به طور خود به خود یا به وسیله عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص ایجاد می شوند.
بیشتر تومورهای مهره ای از سایر تومورهای سرطانی که از جاهای دیگر بدن پخش شده اند، ناشی می شوند. هر گونه سرطان در اندام های دیگر بدن می تواند به ستون فقرات سرایت کند. اما سرطان های ارگان های مجاور مانند پستان، ریه و پروستات نسبت به سایر سرطان ها بیشتر احتمال دارد که به ستون فقرات و همچنین سرطان های استخوان مانند مولتیپل میلوما تبدیل شوند.
تومورهای مهره ای همچنین در افراد مبتلا به سابقه انواع سرطان شایع تر است.
عوارض جانبی تومور مهره
هر دو نوع تومور غیر سرطانی و سرطانی مهره می تواند اعصاب ستون فقرات را از بین ببرد و منجر به از دست دادن قدرت حرکتی یا احساسی در زیر سطح تومور شده و گاهی اوقات به تغییر در عملکرد روده و مثانه منجر شود. آسیب عصبی ایجاد شده در این حالت ممکن است دائمی باشد.
تومور مهره ای همچنین ممکن است به ستون فقرات آسیب برساند و آن را ناپایدار کند. این شرایط باعث ایجاد اختلال ناگهانی یا فروپاشی ستون فقرات می شود که می تواند به نخاع آسیب برساند.
با این حال، اگر تومور زود تشخیص داده شده و به شدت درمان شود، ممکن است بازده عملکرد عصبی بهبود یابد. بسته به موقعیت قرار گیری تومور، عوارض دیگری نیز ایجاد می شود. تومورهایی که بر روی طناب نخاعی قرار می گیرند ممکن است حتی کشنده باشند.
تشخیص تومور مهره ای
تومورهای مهره ستون فقرات گاهی اوقات ممکن است نادیده گرفته شوند. زیرا آنها شایع نیستند و علائم آنها شبیه به بیماری های شایع تر است. به همین دلیل، بسیار مهم است که پزشک از سابقه پزشکی کامل بیمار اطلاع داشته و هر دو آزمایش های عمومی فیزیکی و عصبی را انجام دهد.
اگر پزشک به تومور مهره ای مشکوک باشد، یک یا چند آزمایش زیر می تواند تشخیص را تایید کند و موقعیت تومور را دقیقا مشخص کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): تصویر برداری ام آر آی از مغناطیس قوی و امواج رادیویی برای تولید تصاویری از ستون فقرات استفاده می کند. MRI به طور دقیق طناب نخاعی و اعصاب را نشان می دهد و عکس های بهتری نسبت به اسکن های کامپیوتری توموگرافی (CT اسکن) تهیه می کند. یک رنگ کنتراست که برخی از بافت ها و ساختارها را برجسته می کند نیز ممکن است در حین انجام تست به ورید دست و یا ساعد تزریق شود.
توموگرافی کامپیوتری (CT اسکن): این آزمایش با استفاده از اشعه تصاویر دقیق از ستون فقرات تهیه می کند. گاهی اوقات ممکن است با رنگ کنترلی تزریقی نیز ترکیب شود تا تغییرات غیرطبیعی در کانال نخاعی یا نخاع را نشان دهد. سی تی اسکن اغلب بر MRI ترجیح داده می شود یا در ترکیب با MRI در تومورهای ستون فقرات استفاده می شود. زیرا می تواند آناتومی دقیق استخوان های ستون فقرات را بهتر نمایش دهد.
بیوپسی: تنها راه تعیین اینکه آیا تومور سرطانی است یا غیر سرطانی، بررسی یک نمونه کوچک از بافت آن (بیوپسی) زیر میکروسکوپ است. در بسیاری از موارد، بیوپسی ممکن است اولین گام برای تعیین مراحل بعدی درمانی باشد. روش مورد استفاده برای به دست آوردن نمونه بیوپسی می تواند برای موفقیت طرح کلی درمان مهم باشد و باید به طور کامل با پزشک و همچنین گروه جراحی خود برای جلوگیری از عوارض احتمالی آن صحبت کنید. در اغلب موارد رادیولوژیست، بیوپسی را با سوزن، برای استخراج مقدار کمی بافت، تحت هدایت اشعه ایکس یا تصویربرداری سی تی انجام می دهد.
انواع تومورهای مهره ای
ستون فقرات شما از استخوان های کوچک (مهره ها) تشکیل شده است که روی یکدیگر قرار دارند که از نخاع و ریشه های عصبی محافظت می کنند.
تومورهای مهره ای با توجه به موقعیت قرار گیری آن ها در ستون فقرات یا ستون مهره ای طبقه بندی می شوند. ستون فقرات به پنج بخش از بالا به پایین تقسیم می شود
- گردن
- قفسه سینه
- کمر
- ساکروم
- کوکسی
تومورهای مهره ای نیز به عنوان تومورهای فوق العاده شناخته می شوند، زیرا در خارج از نخاع رخ می دهند.
بیشتر تومورهایی که بر روی مهره ها تاثیر می گذارند (متاستاز) از محل دیگری از بدن که اغلب پروستات، پستان، ریه و کلیه است ناشی می شود. اگر چه سرطان اولیه معمولا قبل از شروع مشکلات کمری تشخیص داده می شوند. اما کمر درد ممکن است اولین علامت بیماری در افراد مبتلا به تومورهای متاستاز مهره ای باشد.
تومورهای سرطانی که در استخوان های ستون فقرات شروع می شوند، بسیار کمتر از معمول هستند. این تومورها عبارتند از:
- استئوسارکوم
- کوردومای
- کندروسارکومای
- سارکوما یوئینگ (تومور تهاجمی است که بر بر روی جوانان تاثیر می گذارد)
مولتیپل میلوما یک بیماری سرطانی مغز استخوان است که بر روی قسمت داخلی استخوان که باعث تولید سلول های خونی می شود تاثیر می گذارد. این بیماری ممکن است بر ستون فقرات نیز تاثیر بگذارد. تومورهای غیر سرطانی مانند استئوتوم های استئوئید، استئوبلاستوما و همینگویم ها نیز می توانند در استخوان های ستون فقرات ایجاد شوند.
درمان تومور مهره های ستون فقرات
در حالت ایده آل، هدف از درمان تومور مهره ای از بین بردن کامل تومور است. اما این هدف ممکن است با خطر آسیب دائمی به نخاع یا اعصاب اطراف آن پیچیده شود. پزشکان همچنین باید به سن، سلامت عمومی، نوع تومور و اینکه آیا تومور اولیه است یا از قسمت های دیگر بدن به ستون فقرات گسترش یافته است، توجه داشته باشند.
گزینه های درمان برای بسیاری از تومورهای مهره ای عبارتند از:
نظارت: برخی از تومورها ممکن است قبل از اینکه علائم ایجاد کنند، کشف شوند. اگر تومورها کوچک و غیر سرطانی هستند و در حال رشد نیستند یا بر روی بافت های اطراف فشار نمی آورند، مکن است همه آن چیزی که مورد نیاز است، نظارت دقیق و دوره ای بر روی آن ها باشد.
این کار به خصوص در بزرگسالان مسن تر است که جراحی یا پرتودرمانی ممکن است برایشان خطرات خاصی ایجاد کند، مهم است. در طی دوره های نظارت، پزشک به احتمال زیاد، CT اسکن یا MRI را با فاصله زمانی مناسب برای نظارت بر روی تومور توصیه می کند.
عمل جراحی: این روش برای تومورهایی استفاده می شود که بدون ایجاد خطر قابل توجهی برای اعصاب قابل برداشتن هستند. تکنیک ها و ابزارهای جدید اجازه می دهند تا جراحان عصبی به تومورهایی که در گذشته به نظر غیرقابل دسترس بودند، دسترسی داشته باشد. میکروسکوپ هایی با قدرت بالا که در جراحی استفاده می شوند، تشخیص تومور از بافت سالم را آسان تر می کنند.
با این حال، حتی با پیشرفت تکنیک های جراحی، همه تومورها را نمی توان کاملا برطرف کرد. اگر تومور به طور کامل برداشته نشود، ممکن است جراحی توسط پرتو درمانی یا شیمی درمانی یا هر دو پشتیبانی شود. بسته به روش یا عوارض بعد از عمل مانند خونریزی و آسیب به بافت عصبی، بازگشت عملکرد ستون فقرات ممکن است هفته ها طول بکشد.
پرتو درمانی: تومورهایی که با عمل قابل برداشتن نیستند یا عمل جراحی خطرات زیادی برای آن ها دارد با پرتو درمانی بهبود می یابند. همچنین ممکن است خط اول درمان تومورهای متاستاتیک (تومورهایی که از سرطان های دیگر بدن به منطقه ستون فقرات سرایت کرده اند) نیز باشد.
برای کاهش برخی از عوارض جانبی پرتو درمانی، مانند تهوع و استفراغ از دارو استفاده می شود.
بسته به نوع تومور، تیم پرتودرمانی ممکن است بتواند درمان را تغییر دهد تا از آسیب به بافت اطراف آن جلوگیری کند و اثربخشی درمان را بهبود بخشد. این تغییرات ممکن است شامل تغییر دوز تابش یا تغییر در روش درمان مانند استفاده از تکنیک های پیشرفته مانند پرتو درمان ۳-D conformal باشد.
نوع خاصی از پرتودرمانی به نام پرتو درمانی پروتون نیز ممکن است برای درمان برخی تومورهای مهره ای مانند کوردوماها، کندروسارکوم ها و برخی از سرطان های دوران کودکی مورد استفاده قرار گیرد. پرتو درمانی پروتون می تواند پروتون های رادیواکتیو را در محل تومور، بدون آسیب رساندن به بافت های اطراف آن وارد کند.
جراحی تشعشعی استریوتاکتیک (SRS): در این روش پزشکان از رایانه استفاده می کنند تا پرتوهای تابش در تومورها را با دقت دقیق و از زوایای مختلف متمرکز کنند. SRS دارای محدودیت های خاصی در اندازه و نوع خاصی از تومور است. اما در صورت استفاده از آن، کاملا موثر است.
شیمی درمانی: درمان استاندارد برای بسیاری از انواع سرطان، شیمی درمانی است که در آن برای از بین بردن سلول های سرطانی یا جلوگیری از رشد آنها از داروها استفاده می کنند. عوارض جانبی آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- تهوع
- استفراغ
- افزایش خطر ابتلا به عفونت
- ریزش مو
سایر داروها: از آنجا که جراحی و پرتودرمانی و همچنین خود تومورها می توانند باعث التهاب درون نخاعی شوند، پزشکان بعضی اوقات از کورتیکواستروئیدها در طی عمل، یا در طی پرتو درمانی استفاده می کنند تا تورم را کاهش دهند. اگر چه کورتیکواستروئیدها التهاب را کاهش می دهند، اما معمولا باید مدت کوتاهی از آن ها استفاده کرد. عوارض جانبی جدی ناشی از مصرف بلند مدت آن ها عبارتند از:
- ضعف عضلانی
- پوکی استخوان
- فشار خون بالا
- دیابت
- افزایش حساسیت به عفونت