همه چیز درباره بیماری تیروئیدیت

تیروئیدیت اصطلاح پزشکی است که برای التهاب (تورم) غده تیروئید استفاده می شود. این التهاب می تواند باعث شود که سطح هورمون تیروئید در خون به صورت غیر طبیعی بالا یا پایین بیاید. غده تیروئید غده پروانه ای شکل است که در گردن قرار دارد. این غده هورمون هایی را تولید می کند که پس از ورود به جریان خون، رشد و متابولیسم بدن را کنترل می کنند.

این هورمون ها بر روی فرآیندهای مانند ضربان قلب و دمای بدن تاثیر می گذارند و به تبدیل غذا به انرژی برای سالم نگه داشتن بدن کمک می کنند.

چندین نوع مختلف از تیروئیدیت وجود دارد. انواع معمول این اختلال عبارتند از:

  • هاشیموتو (رایج ترین نوع این بیماری است)
  • حاد
  • پس از زایمان (پس از زایمان ایجاد می شود)
  • خاموش و یا بدون درد
  • ناشی از دارو
  • ناشی از تشعشع
  • تیروئیدیت حاد یا عفونی

علائم و درمان انواع این اختلال را در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت شرح داده ایم.

تیروئیدیت

هاشیموتو

هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی است. این به این معنی است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله کرده و باعث می شود که این غده به تدریج متورم شده و آسیب ببیند. با وجود این بیماری، غده تیروئید کم کم و در طول زمان کارایی خود را از دست می دهد و دیگر قادر به تولید هورمون تیروئید نیست. اصطلاح پزشکی کم شدن سطح هورمون تیروئید در خون، کم کاری تیروئید می باشد.

علائم کم کاری غده تیروئید، که بسیار کلی است عبارتند از:

  • خستگی
  • افزایش وزن
  • یبوست
  • خشکی پوست
  • افسردگی

تورم غده تیروئید همچنین ممکن است باعث ایجاد یک توده در گلو شده که در پزشکی به آن گواتر گفته می شود. این بیماری به دلیل آن که سرعت پیشرفتش بسیار کم است، ممکن است سال ها یا حتی ماه ها در بدن باشد و فرد متوجه حضور آن نشود.

علت ابتلا به این بیماری خود ایمنی هنوز مشخص نیست. اما به نظر می رسد که این بیماری ارثی است. یعنی داشتن ژن آن موجب می شود فرد شانس بیشتری برای ابتلا داشته باشد. گاهی نیز تیروئیدیت هاشیموتو با دیگر بیماری های خود ایمنی مانند بیماری آدیسون و دیابت نوع ۱ همراه است. وقوع این عوارض به صورت همزمان معمولا در زنان بین سنین ۳۰ تا ۵۰ ساله دیده می شود.

هاشیموتو قابل درمان نیست. این به این معنی است که سطح هورمون تیروئید به صورت دائمی پایین است. اما علائم آن به سادگی با مصرف قرص های جایگزین هورمون تیروئید مانند لووتیروکسین، قابل کنترل است و فرد با مصرف این دارو می تواند به زندگی شخصی خود بازگردد.

برای درمان این اختلال به ندرت از جراحی استفاده می شود. به عنوان مثال اگر پزشک مشکوک به سرطان باشد یا ایجاد گواتر برای بیمار ناراحت کننده باشد از عمل جراحی برای درمان استفاده می شود.

حاد

تیروئیدیت De Quervain’s که گاهی اوقات به تیروئیدیت حاد نیز شناخته می شود،با وجود یک عفونت ویروسی، موجب ایجاد تورم و درد در این غده خواهد شد. اوریون و آنفولانزا از جمله عفونت هایی هستند که مسئول این بیماری می باشند.

آن ها معمولا در زنان ۲۰ تا ۵۰ ساله دیده می شود. De Quervain’s معمولا باعث تب و درد در گردن، فک یا گوش می شود. این عفونت ها غالبا باعث می شوند که میزان ترشح هورمون های تیروئید به داخل خون بیش از حد شود. انتشار بیش از حد هورمون تیروئید به داخل خون، اصطلاحی به نام تیروتوکسیکوز دارد که منجر به ایجاد علائم پرکاری غده تیروئید (پرکاری تیروئید)، از جمله موارد زیر می شود:

  • اضطراب
  • بیخوابی
  • تپش قلب
  • کاهش وزن
  • کج خلقی

تپش قلب و لرز مرتبط با پرکاری تیروئید با مصرفی یکی از داروهای بتا بلاکر درمان می شود.

درد ناشی از التهاب تیروئید بر اثر De Quervain’s اغلب با مسکن هایی مانند آسپیرین، یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، کاهش پیدا می کند. در مواردی که این داروها مؤثر نباشند، کورتون ممکن است تجویز شود. این بیماری معمولا در عرض چند روز درمان می شود. اما فعالیت غده تیروئید ممکن است ظرف چند ماه به حالت عادی خود باز گردد. گاهی اوقات ممکن است بیماری مجدد عود کند و سطح هورمون های غده تیروئید به صورت دائمی دچار تغییر شود. در این شرایط ممکن است برای درمان، نیاز به استفاده از داروهای جایگزین هورمون برای طولانی مدت باشد.

پس از زایمان

مانند تیروئیدیت هاشیموتو، تیروئیدیت پس از زایمان یک بیماری خود ایمنی است. اما تنها در زنانی که زایمان داشته اند اتفاق می افتد. در تیروئیدیت پس از زایمان، سیستم ایمنی بدن، حدود شش ماه بعد از زایمان به غده تیروئید حمله می کند و باعث افزایش موقت سطح هورمون تیروئید (تیروتوکسیکوز) و نشانه های پرکاری غده تیروئید می شود. سپس، بعد از چند هفته، غده تیروئید از هورمون تیروئید تخلیه می شود، بنابراین سطح هورمون تیروئید در خون کم شده و علائم کم کاری تیروئید ایجاد می شود.

با این حال تمام زنان مبتلا به تیروئیدیت پس از زایمان، هر دو مرحله را تجربه می کنند.

اگر سطح هورمون تیروئید کم باشد و باعث علائم شدید شود، ممکن است نیاز به استفاده از هورمون های جایگزین تیروئید داشته باشد تا شرایط به حالت عادی بازگردد. در اغلب زنان مبتلا به این بیماری، عملکرد تیروئید ظرف ۱۲ ماه پس از تولد نوزاد به حالت عادی باز مر گردد. اگر چه گاهی اوقات پایین بودن سطح هورمون تیروئید می تواند دائمی باشد.

خاموش (تیروئیدیت بدون درد)

تیروئیدیت خاموش بسیار شبیه به تیروئیدیت پس از زایمان است. این اختلال نیز یک اختلال در سیستم ایمنی است، اما مربوط به زایمان نمی باشد و می تواند هم در زنان و هم در مردان ایجاد شود. مانند تیروئیدیت پس از زایمان، در این اختلال نیز یک مرحله سطح هورمون تیروئید بالا (تیروتوکسیکوز) است و باعث بروز علائم پرکاری غده تیروئید می شود. پس از آن یک مرحله علائم کم کاری غده تیروئید ایجاد می شود. این اختلال در نهایت ظرف ۱۲ تا ۱۸ ماه از بین می رود.

اگر سطح هورمون تیروئید کم باشد و باعث علائم شدید شود، تا زمانی که شرایط بهبود پیدا کند، باید از داروهای جایگزین هورمون تیروئید استفاده شود. در چند مورد مشاهده شده است که سطح هورمون های غده تیروئید به صورت دائمی کاهش یافته است.

ناشی از دارو

تیروئیدیت گاهی با مصرف داروهایی از جمله اینترفرون، آمیودارون، لیتیوم و یک گروه از داروها که برای درمان برخی سرطان ها استفاده می شود، ایجاد خواهد شد.  این داروها با ایجاد آسیب در غده تیروئید باعث بروز علائم می شوند. این اختلال می تواند علائم کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید را ایجاد کند. تیروئیدیت ناشی از مصرف دارو معمولا کوتاه مدت است و ممکن است پس از متوقف کردن مصرف دارو که باعث این بیماری شده است، از بین برود. اگر از داروی خاصی استفاده می کنید که مشکوک به آن می باشید، هرگز بدون اجازه پزشک مصرف آن را متوقف نکنید.

تیروئیدیت ناشی از دارو می تواند گاهی اوقات گلو درد در ناحیه اطراف غده تیروئید ایجاد کند. این درد با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و گاهی اوقات کورتون کم می شود.

ناشی از تشعشع

درمان با ید رادیو اکتیو برای پرکاری غدد تیروئید یا پرتو درمانی برای سرطان های خاص نیز می تواند به غده تیروئید آسیب رسانده و منجر به ایجاد علائم پرکاری غدد تیروئید یا نشانه ای از کم کاری غده تیروئید شود. سطح پایین هورمون تیروئید پس از درمان ید رادیواکتیو، معمولا دائمی است و ممکن است علائم کم کاری غده تیروئید نیاز به استفاده از درمان جایگزینی هورمون به صورت مادام العمر داشته باشد.

تیروئیدیت حاد عفونی

تیروئیدیت حاد یا عفونی معمولا توسط یک عفونت باکتریایی ایجاد می شود. این شکل تیروئیدیت نادر است و با تضعیف سیستم ایمنی بدن در ارتباط می باشد. کودکان نیز از گروه هایی می باشند که ممکن است به این اختلال مبتلا شوند.

علائم آن نیز شامل گلو درد، احساس ناخوشی، تورم غده تیروئید و گاهی اوقات علائم کم کاری یا پرکاری غده تیروئید می باشد.

این علائم معمولا زمانی که عفونت با آنتی بیوتیک درمان شود، بهتر خواهد شد. در این میان، درد تیروئید اغلب با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی اداره می شود. کودکان معمولا نیاز به جراحی برای برداشتن بخش غیر طبیعی تیروئید دارند.

غده تیروئید غده پروانه ای شکل است که در گردن واقع شده است.