درد ناگهانی و شدید در قسمت فوقانی سمت راست شکم که به تدریج بدتر می شود، گاهی اوقات به حملات کیسه صفرا یا حملات صفراوی مربوط است. هنگامی که سنگ های صفراوی مجرای صفرا را مسدود می کنند، نتیجه آن می تواند یک حمله صفراوی باشد، که موجب درد شدید زیر دنده های راست می شود و می تواند تا چند ساعت طول بکشد. بسیاری از افراد می گویند که حمله صفراوی جزء بدترین درد هایی است که تاکنون تجربه کرده اند.
کیسه صفرا حدود ۱۰ سانتیمتر است و درست در زیر کبد در سمت راست شکم قرار دارد. کیسه صفرا حاوی حدود ۵۰ میلی لیتر (۱٫۷ اونس) صفرا است که به هضم چربی ها کمک می کند. تولید کلسترول در کیسه صفرا معمولا عامل تشکیل سنگ های صفراوی می باشد.
در این مقاله مجله پیام سلامت خواهید دید که حمله کیسه صفرا چه علائم و عللی دارد و چگونه تشخیص داده می شود. در پایان مقاله، در مورد روش هایی که برای درمان حملات کیسه صفرا به طور طبیعی وجود دارد، اطلاعاتی را کسب می کنید.
حملات کیسه صفرا چیست و چگونه احساس می شود؟
حمله کیسه صفرا معمولا “کوله سیستیت” نامیده می شود که التهاب کیسه صفرا است و باعث درد شدید در سمت راست فوقانی شکم می شود.
دکتر Ali A. Siddiqui، متخصص گوارش می گوید که حمله کیسه صفرا، به عنوان درد مبهم و ناگهانی شکم شروع می شود. درد کیسه صفرا به تدریج تشدید می شود و در حدود ۱۵ تا ۶۰ دقیقه پس از احساس درد اولیه ادامه می یابد. بعد از آن، درد شدید شکم می تواند تا ۶ ساعت یا بیشتر ثابت باشد. اگر روی ناحیه زیر دنده های راست خود فشار وارد کنید درد معمولا بدتر می شود.
درد ناشی از حمله کیسه صفرا فقط به ناحیه زیر دنده ها راست محدود نمی شود. درد شدید می تواند به سمت راست شانه نیر بزند و باعث درد تیغه شانه و کتف شود. معمولا درد ناخوشایند شکم چند روز پس از حمله اولیه ادامه دارد و در عرض یک هفته باید کاملا از بین برود.
در بعضی موارد، حمله کوله سیستیت ممکن است باعث شود احساس کنید که به حمله قلبی مبتلا شده اید. مجله Military Medicine گزارش می دهد که کوله سیستیت حاد می تواند علائم ایست قلبی را تقلید کند. درد قفسه سینه ناشی از حمله کیسه صفرا حتی می تواند بر روی آزمایش الکتروکاردیوگرام (ECG) به عنوان یک مشکل قلبی خود را نشان دهد.
سایر علائم حملات کیسه صفرا عبارتند از:
- تهوع و استفراغ
- تب
- لرز
- اسهال
مدفوع شما ممکن است رنگ سفید خاکستری پیدا کرده و ادرار زرد تیره یا حتی قهوه ای رنگ شود.
کیسه صفرا چیست و محل قرار گیری آن کجاست؟
کیسه صفرا یک اندام توخالی کوچکی است که در زیر کبد در ناحیه بالای شکم قرار دارد. نقش اصلی آن ذخیره سازی صفرا تولید شده توسط کبد برای کمک به تجزیه چربی ها در مواد غذایی است.
PubMed Health گزارش می کند که کیسه صفرا یک کیسه کوچک گلابی شکل است و حاوی صفرای تولید شده توسط کبد است. صفرا از کلسترول، نمک ها و رنگدانه های صفراوی مانند بیلیروبین تشکیل شده است. این ماده ترکیباتی هستند که مسئول ایجاد رنگ ادرار و مدفوع شما می باشند.
هنگامی که غذایی را مصرف می کنید، صفرا از کیسه صفرا به روده کوچک جریان می یابد تا به تجزیه چربی در روند هضم کمک کند. ارتباط بین حملات کیسه صفرا و غذاهای چرب باعث می شود که رعایت رژیم غذایی برای کمک به مدیریت مشکلات کیسه صفرا مهم باشد.
علائم و نشانه های حملات کیسه صفرا
در ادامه به علائم اصلی کوله سیستیت حاد اشاره می کنیم.
درد شکمی (قسمت میانی یا بالا سمت راست)
علامت اصلی التهاب کیسه صفرا یا انسداد در مجرای صفراوی درد شکم در مرکز یا سمت راست است.
دکتر والری هالپین گزارش می دهد که دلیل اصلی حمله کوله سیستیت، سنگ های صفراوی است. این سنگ ها ممکن است باعث ایجاد یک عفونت در سیستم صفراوی شوند. با این حال، در اکثر موارد، درد مکرر سمت راست و بالا شکم (RUQ) رایج است. حملات درد می توانند به طور ناگهانی اتفاق بیفتند و باعث ایجاد درد سمت راست شکم شوند. این درد می تواند چندین ساعت ادامه یابد. پس از حمله اولیه کیسه صفرا، چند روز طول می کشد تا درد تسکین یابد.
طبق نظر دکتر چارلز پاتریک دیویس در MedicineNet، درد شکمی ناشی از کیسه صفرا، یا بر اثر انسداد مجاری صفراوی یا بر اثر التهاب ناشی از عفونت کیسه صفرا رخ می دهد. درد کیسه صفرا اغلب به عنوان کولیک صفراوی نیز شناخته می شود.
درد کمر و شانه
نشانه های سنگ صفراوی که موجب حملات صفراوی می شوند نیز شامل درد هایی است که از سمت راست شکم به تیغه شانه منتقل می شود.
دکتر آلن A. بلوم از دانشکده پزشکی آلبرت انیشتین می گوید که درد سنگ صفراوی اغلب به سمت شانه راست می زند. این درد می تواند پایدار باشد و ممکن است بین تیغه شانه احساس شود.
درد قفسه سینه
علامت دیگری حملات کیسه صفرا درد در وسط سینه پس از خوردن غذا است.
درد قفسه سینه می تواند نشانه ای از بسیاری از بیماری های دیگر از جمله درد قلبی، سوء هاضمه، یا گرفتگی عضله گردن باشد. در مجله Gut، محققان گزارش دادند که حملات کیسه صفرا دلیلی برای درد قفسه سینه غیرقلبی است. در واقع، التهاب کیسه صفرا می تواند بی نظمی در آزمایش ECG ایجاد کند که ممکن است پزشکان را دچار اشتباه کند.
مهم است که به یاد داشته باشید که همیشه باید هر نوع درد قفسه سینه ناشناخته را به پزشک اطلاع دهید. هر دوی این بیماری ها یعنی حمله قلبی و عفونت کیسه صفرا می تواند عواقب جدی داشته باشد.
تهوع و استفراغ
تهوع و استفراغ که همراه با درد شدید RUQ (ربع بالا سمت راست شکم) است اغلب علامت یک حمله سنگ صفراوی است. مجله Gastroenterology Purdue می گوید که کوله سیستیت حاد که بیش از ۱۲ ساعت طول می کشد اغلب با ناراحتی های گوارشی همراه است. این ناراحتی ها می توانند شامل تهوع، استفراغ و احساس ناخوشایند باشند.
تب و لرز
اگر چه تب و لرز می تواند نشانه ای از بسیاری از بیماری ها باشد، اما معمولا در صورت حمله کیسه صفرا به علت عفونت رخ می دهد.
مجله Annals of Emergency Medicine در یک مطالعه نشان داد که حدود ۳۰٪ موارد کوله سیستیت حاد با تب همراه است. حمله ی کیسه صفرا ممکن است پس از خوردن یک وعده غذای چرب رخ دهد و انسداد مجاری صفراوی ممکن است منجر به تب و لرز شود.
با این حال، همه افراد مبتلا به مشکلات کیسه صفرا نشانه تب را ندارند. پزشکان می گویند که تب فقط یکی از علائم احتمالی بیماری های کیسه صفرا است.
سوء هاضمه و ریفلاکس اسید
حمله ناگهانی کیسه صفرا همچنین می تواند احساس سوزش در قفسه سینه بعد از خوردن غذا به دلیل سوء هاضمه ایجاد کند.
مطالعه ای که در مجله Scandinavian Journal of Gastroenterology منتشر شده نشان داد که اکثر بیماران مبتلا به نوعی از سنگ های کیسه صفرا نشانه هایی از سوء هاضمه دارند. در این مطالعه کشف شد که حدود ۹۰٪ از افرادی که از حملات سنگ صفراوی رنج می برند درد قفسه سینه مرتبط با ریفلاکس اسید را دارند. حملات درد معمولا در شب اتفاق می افتد و اغلب بعد از مصرف غذاهای چرب پیش می آید.
ترکیب جوش شیرین و آب یک نوشیدنی موثر طبیعی است که می تواند به سرعت علائم سوزش سر دل و ریفلاکس اسید را کاهش دهد.
اسهال
مسائل مربوط به کیسه صفرا می تواند سیستم گوارش را ناراحت کرده و باعث اسهال شود.
پزشکان National Health Service می گویند که غذاهای چرب و یا تند ممکن است علائم اسهال را در افراد مبتلا به سنگ های صفراوی ایجاد کند. اگر متوجه شده اید که اغلب پس از مصرف غذاهای خاص اسهال می گیرد، سعی کنید برای جلوگیری از حملات کیسه صفرا از مصرف آن غذای خاص خودداری کنید.
برای کمک به حل مشکلات گوارشی که باعث اسهال می شوند، می توانید از پروبیوتیک ها برای بهبود سلامت دستگاه گوارش خود استفاده کنید و سیستم ایمنی بدن را تقویت کنید.
تغییر در رنگ مدفوع
اگر مدفوع شما خاکستری مایل به سفید شده است، احتمالا مسئله ای جدی در کیسه صفرا دارید.
تغییر در رنگ مدفوع می تواند نشانگر این باشد که کیسه صفرا شما به درستی کار نمی کند. محققان کلینیک مایو می گویند که دفع مدفوع خاکستری پس از یک حمله صفراوی به دلیل عدم وجود صفرا در سیستم گوارش اتفاق می افتد. مدفوع سفید یا کمرنگ می تواند نشان دهنده سنگ صفراوی باشد که مجرای صفراوی را مسدود کرده است. همراه با مدفوع سفید، احتمالا نشانه های دیگر مشکلات کیسه صفرا را دارید.
ادرار تیره
التهابی که موجب حملات صفراوی می شود، ممکن است بر سیستم صفراوی شما تأثیر بگذارد و رنگ ادرار را به رنگ قهوه ای تیره تبدیل کند.
محققان National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Disease گزارش می دهند که سنگ های صفراوی که مجاری صفراوی را می بندند می توانند موجب حمله صفراوی شوند. به این ترتیب رنگدانه از صفرا خارج نمی شود. بنابراین ادرار تیره رنگ می تواند نشان دهنده این باشد که سیستم صفراوی شما مسدود شده است.
ادرار تیره می تواند نشانه این باشد که بدن شما فاقد آب است. اگر مایعات کافی بنوشید، ادرار باید رنگ زرد کمرنگ داشته باشد. ادرار کدر نیز می تواند علامت عفونت مجاری ادراری باشد، به خصوص اگر احساس سوزش در هنگام دفع دارید.
زردی
افراد مبتلا به حمله شدید کیسه صفرا ممکن است نشانه هایی از زردی داشته باشند.
مجله Acta Chirugica Scandinavica گزارش می دهد که تورم و التهاب کیسه صفرا می تواند موجب کاهش صفرا شود. حملات حاد کیسه صفرا می توانند منجر به زردی شوند که پوست را به رنگ زرد در می آورد. در بسیاری از موارد، جراحی برای برداشتن کیسه صفرا و بازگرداندن عملکرد طبیعی به دستگاه گوارش ضروری است.
نفخ کردن
یکی از علائم حملات کیسه صفرا نفخ شکم می باشد.
محققان موسسه جان هاپکینز می گویند که حمله کوله سیستیت می تواند موجب نفخ همراه با درد در ربع بالایی سمت راست شکم شود. حمله کیسه صفرا می تواند ۲ تا ۳ روز طول بکشد و اکثر مواقع همراه با نفخ است. البته، نفخ و گاز می تواند علائم و نشانه های دیگر انواع اختلالات گوارشی باشد.
عدم تحمل غذایی
مشکلات کیسه صفرا می توانند باعث افزایش عدم تحمل غذایی شوند. یکی از علائم مرتبط با بیماری سنگ کیسه صفرا، عدم تحمل برخی از غذاهای خاص در دستگاه گوارش می باشد.
کاهش وزن بدون علت
در برخی موارد، حملات تکراری کیسه صفرا ممکن است منجر به کاهش وزن ناخواسته و حتی اختلالات مزمن در غذا خوردن شود.
مجله Southern Medical گزارش می دهد که در برخی موارد سنگ های صفراوی که مجرای صفراوی را مسدود می کنند می توانند به کاهش وزن غیر قابل توضیح منجر شوند. اغلب پزشکان تست های تشخیصی سنگ های صفراوی را برای یافتن علت اختلالات خوردن و کاهش وزن ناخواسته تجویز می کنند. با این وجود، انسداد مجاری صفراوی می تواند باعث بی اشتهایی بدون علائم کلاسیک مشکل کیسه صفرا شود.
علل درد کیسه صفرا
برخی از افراد بدون سنگ های سنگ صفراوی، دچار حمله صفراوی می شوند. برخی از علل ایجاد حملات کیسه صفرا عبارتند از:
- کولیک صفراوی. حمله ی کیسه صفرا می تواند باعث درد ناگهانی کولیکی شود که به تدریج شدتش افزایش می یابد. حمله درد می تواند تا ۵ ساعت طول بکشد و سپس به درد شکمی خفیف تبدیل شود.
- کوله سیستیت بدون سنگ کیسه صفرا. آسیب دیدن کیسه صفرا می تواند نشانه های کوله سیستیت بدون سنگ کیسه صفرا را ایجاد کند. این بیماری می تواند علایم حمله شدید کیسه صفرا را ایجاد کند.
- پانکراتیت. مجرای صفراوی مسدود شده می تواند منجر به التهاب لوزالمعده شود و باعث ایجاد درد در قسمت بالای شکمی، حساسیت در ناحیه شکم و درد بعد از خوردن غذا شود.
- عفونت سیستم صفراوی. حمله کیسه صفرا ممکن است باعث کلانژیت شود و التهاب در سیستم صفراوی به وجود آورد. این عارضه ممکن است با علائمی مانند زردی، فشار خون پایین و سرگیجه همراه باشد.
چگونه می توان حملات کیسه صفرا را درمان کرد؟
سرکه سیب
برخی شواهد حاکی از آن است که سرکه سیب می تواند به تسکین درد ناشی از حملات کیسه صفرا کمک کند. در واقع، دکتر چارلز پاتریک دیویس می گوید که بسیاری از افراد از سرکه سیب رقیق شده در طول حمله صفراوی استفاده می کنند. بسیاری از افراد به این واقعیت اشاره می کنند که طبیعت اسیدی این سرکه کمک می کند تا سنگهای صفراوی سریع تر حل شوند.
دلیل دیگری که باعث می شود سرکه سیب یک درمان موثر برای توقف حملات کیسه صفرا باشد، این است که این ماده حاوی پکتین است. محققان بالینی نشان داده اند که پکتین می تواند به کاهش میزان سنگ های صفراوی کمک کرده و بیماری سنگ کیسه صفرا را درمان کند.
نعناع
برای کمک به از بین بردن علائم دردناک سنگ های صفراوی، می توانید از چای نعناع استفاده کنید و یا کپسول های این گیاه را برای کاهش التهاب در کیسه صفرا امتحان کنید.
یک مطالعه کوچک منتشر شده در مجله Pharmacology & Therapeutics Alimentary گزارش داد که ترکیبی از روغن نعناع و روغن زیره سبز می تواند به مسائل مربوط به دستگاه گوارش کمک کند. مشخص شد که مصرف ۹۰ میلی گرم عصاره نعناع با ۵۰ میلی گرم عصاره زیره سبز دارای اثر آرامش بخش روی کیسه صفرا هستند.
زردچوبه و عسل
یکی دیگر از داروهای خانگی برای متوقف کردن یا جلوگیری از حملات کیسه صفرا ترکیبی از زردچوبه و عسل است. مجله Lipids in Health and Disease اعلام کرد که مصرف منظم مکمل زردچوبه به جلوگیری از تشکیل سنگ های صفراوی کمک می کند. زردچوبه تاثیر مثبت بر سلامت کبد داشته و دارای اثر ضد التهابی در سیستم گوارش است.
اگر چه مطالعاتی وجود ندارد که به طور مستقیم ارتباط مصرف عسل را با تسکین حملات کیسه صفرا تایید کند، اما تحقیقات نشان داده اند که عسل اثر کلی بر سیستم گوارش دارد. به عنوان مثال، عسل دارای خواص آنتی بیوتیک طبیعی است و می تواند به بهبود تعادل میکروبی روده کمک کند.
ارتباط حملات کیسه صفرا و رژیم غذایی
غذاهای خاصی وجود دارد که حملات کیسه صفرا را ایجاد می کنند. بنابراین اگر مشکل صفراوی دارید، باید مراقبت رژیم غذایی خود باشید.
بر اساس تحقیقات منتشر شده در مجله Health, Population and Nutrition، مصرف غذاهای خاص به حملات کیسه صفرا مرتبط است. به عنوان مثال، پس از خوردن گوشت قرمز و فرآوری شده و مواد غذایی حاوی چربی زیاد، درد سنگ صفراوی شایع است. محققان به این نکته اشاره دارند که کلسترول موجود در غذاهای چرب باعث افزایش کلسترول در کیسه صفرا می شود.
پزشکان خدمات بهداشت ملی می گویند که رعایت رژیم سالم و متعادل با مقدار متوسطی چربی می تواند به کنترل درد سنگ صفرا کمک کند.
مجله Alternative Medicine Review گزارش داد که مواد غذایی دیگری که می توانند حملات کیسه صفرا را ایجاد کنند عبارتند از:
- غذاهایی که کلسترول زیادی دارند
- غذاهای سرخ شده
- غذاها حاوی قند های تصفیه شده
- حبوبات
- غذاهایی که فیبر ندارند
چه غذاهایی برای حملات کیسه صفرا مفیدند؟
دکتر Venkat Mohan، متخصص بیماری های گوارشی، توصیه می کند اگر به حملات کیسه صفرا مبتلا هستید از غذاهای زیر بیشتر استفاده کنید:
- غذاهای حاوی غلات کامل مانند جو، برنج قهوه ای یا نان سبوس دار
- غذاهای حاوی مقدار زیادی فیبر
- میوه های تازه و سبزیجات
- گوشت بدون چربی، ماهی و مرغ
- رعایت رژیم غذایی گیاهی
- مصرف مقدار متوسط قهوه برای تحریک جریان صفراوی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
حملات مکرر کیسه صفرا به مشاور با متخصص گوارش نیاز دارد. اگر کوله سیستیت بدون درمان باقی بماند، می تواند منجر به عوارض جدی مانند پارگی کیسه صفرا شود.
پزشکان کلینیک کلیولند می گویند اگر به طور مداوم یا مکررا حملات کیسه صفرا را دارید و علائم زیر را تجربه می کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- درد شکم در ناحیه فوقانی سمت راست
- درد حملات کیسه صفرا که به سمت تیغه شانه راست گسترش می یابد
- تهوع و استفراغ با درد شکمی
- تب و لرز
- نفخ کردن
- زردی پوست و چشم
- ادامه داشتن درد بعد از دفع گاز