همه ما گاهی سوزش و آبریزش بیش از حد چشم را بعد از استفاده طولانی مدت از کامپیوتر تجربه کرده ایم. در اغلب موارد نیز توجه زیادی به این موضوع نمی کنیم. با این حال، برای برخی از افراد، خستکی چشم یک اتفاق روزانه و بخشی از خطرات شغلشان است. درد و خستگی چشم حتی می تواند منجر به سردرد شود و بر توانایی فرد برای تمرکز کردن تاثیر بگذارد.
خستگی چشم چیست؟
خستگی چشم عارضه شایع ناشی از استفاده بیش از حد از چشم ها است. این عارضه معمولا بر اثر نگاه کردن طولانی مدت به اشیاء از فاصله ثابت یا بر اثر کار کردن با مانیتور ایجاد می شود. اکثر موارد خستگی چشم جدی نیستند، اما می توانند بر روی تمرکز و خواب تأثیر بگذارند و نقش مهمی در ایجاد حالت های سردرد داشته باشند.
با توجه به افزایش تحقیقات در سال های اخیر بر روی این موضوع مشخص شده است که آمار مبتلایان به خستگی چشم در طی این سال ها روی به افزایش است. این افزایش آمار عمدتا به استفاده طولانی مدت از تلفن همراه و رایانه ارتباط دارد. در این حالت معمولا کاربران به مدت طولانی با یک فاصله ثابت به صفحه نمایش نگاه می کنند. در اکثر موارد خستگی چشم به هیچ درمان خاصی نیاز ندارد و در مدت کوتاهی با استراحت حل می شود.
علائم و نشانه های خستگی چشم
علائم اصلی این عارضه عبارتند از:
- آسیب دیدن چشم ها مانند سوزش یا درد چشم
- قرمزی چشم
- آبریزش بیش از حد یا خشکی چشم
- تاری دید یا حتی دوبینی در موارد شدید
علائم دیگری که ممکن است ایجاد شوند شامل موارد زیر هستند:
- درد در قسمت جلوی سر یا درد پشت چشم
- حساسیت به نور
- سنگینی پلک ها
- اسپاسم عضلانی ناحیه سر و گردن
مهم است که توجه داشته باشید که این علائم موقتی هستند. در صورتی که علائم حتی پس از استراحت کافی از بین نرفتند، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. زیرا این علائم ممکن است به بیماری دیگری مربوط باشند.
علل خستگی چشم ها
خستگی چشم به دو دلیل اصلی خستگی عضلانی و خشکی چشم ایجاد می شود.
چشم برای واضح و روشن دیدن تصاویر نور را خم کرده و در منطقه حساس به نور در پشت چشم متمرکز می کند. نور اول توسط قرنیه خم می شود، سپس توسط لنز خم می شود. شکل لنز می تواند برای خم کردن نور در درجات مختلف، تغییر کند تا اشعه ها در فواصل مختلف متمرکز شوند.
عضلات کنترل کننده لنز هنگام نگاه کردن به یک شی در فاصله ثابت به مدت طولانی خسته می شوند. عضلاتی که چشم ها را حرکت می دهند نیز ممکن است خسته شوند. به طور مشابه، عضلات باز و بسته کننده عنبیه که برای تغییر اندازه مردمک طراحی شده اند نیز هنگامی که به مدت طولانی با نور درخشان مواجه می شوند، خسته می شوند.
یکی دیگر از پدیده هایی که موجب خستگی چشم می شود کم پلک زدن است. معمولا زمانی که بر روی یک فعالیت خاص تمرکز می کنیم کم پلک می زنیم. پلک زدن اجازه می دهد تا ترشح مایع محافظ در سراسر چشم پخش شود. در صورتی که به حد کافی پلک نزنید بخشی از چشم که در تماس با هوا است شروع به خشک شدن می کند و این خشکی می تواند چشم ها را بیشتر تحریک کند.
علت خستگی چشم در اغلب اوقات مشخص است. با این حال، مواردی وجود دارد که ممکن است علت آن مشخص نباشد. علاوه بر این، برخی از بیماری های زمینه ای احتمال ایجاد خستگی چشم را افزایش می دهند. گاهی اوقات خستگی چشم به عنوان نشانه ای از خستگی رخ می دهد.
خشکی چشم ها
داشتن چشم های خشک به هر دلیلی خطر ابتلا به خستگی چشم را افزایش می دهد. این مسئله بیشتر برای افرادی رخ می دهد که لنزهای تماسی دارند، در محیط های بدون تهویه هوا کار می کنند و یا زیاد در معرض باد قرار می گیرند. گاهی این خستگی می تواند به بیماری هایی مانند سندرم شوگران مرتبط باشد. این بیماری یک بیماری خودایمنی است که با خشکی دهان و چشم مشخص می شود.
نور
نورهای طبیعی مانند نور خورشید یا نورهای مصنوعی نیز می توانند سبب بروز خستگی چشم شوند. در این حالت معمولا عضلاتی که باید مردمک چشم را به هم نزدیک کنند تا از شدت نور بکاهند، خسته می شوند. انجام این واکنش در کوتاه مدت ممکن است مشکل نباشد، اما زمانی که چشم زیاد در معرض نور قرار می گیرد، ممکن است منجر به خستگی شدید شود.
نور کم
در انتهای دیگر این طیف نیز نور کم قرار دارد که ممکن است به خستگی چشم کمک کند، به ویژه هنگامی که با یک فاصله ثابت کاری را در نور کم انجام می دهید. مانند کتاب خواندن در نور کم. در این شرایط عضلات مردمک چشم گشاد می شوند تا اجازه دهند که نور بیشتری وارد چشم شود. هنگامی که این عضلات به مدت طولانی باز نگه داشته می شوند، ممکن است خستگی چشم رخ دهد.
خیره شدن
خستگی چشم نتیجه مشترک استفاده طولانی مدت از دستگاه های الکترونیکی دارای صفحه نمایش و مطالعه طولانی مدت است. در این حالت ها فرد ممکن است ساعت ها به یک نقطه که فاصله ثابتی از چشم دارد خیره شود. علاوه بر این صفحه نمایش ابزارهای الکترونیکی معمولا نور زیادی دارند و این موضوع باعث ایجاد خستگی چشم می شود. در زمان خواندن نیز چشم ها به مدت طولانی روی کتاب در یک فاصله ثابت متمرکز می شوند. بنابراین خواندن کتاب در نور کم باعث تشدید خستگی می شود.
مشکلات چشم
در افراد مبتلا به مشکلات بینایی، احتمال بروز خستگی چشم وجود دارد. این عارضه به ویژه در افرادی بیشتر دیده می شود که خطاهای انکساری دارند و از لنزهای اصلاح کننده درست استفاده نمی کنند. با وجود این مشکلات، نور به طور منظم به چشم وارد نمی شود تا تصویر به وضوح دیده شود. همین موضوع باعث می شود که عضلات چشم برای ایجاد یک تصویر واضح و شفاف نیاز به تلاش بیشتری داشته باشند و زودتر خسته شوند.
درمان خستگی چشم
معمولا درمان خاصی برای این خستگی وجود ندارد. این خستگی معمولا خود به خود از بین می رود. استفاده از موادی مانند اشک مصنوعی ممکن است به کاهش برخی از علائم مانند خشکی چشم ها و درد کمک کند، اما این درمان نیز درمان خاصی برای خستگی چسم نیست. به جای درمان باید بر روی جلوگیری از خستگی تمرکز کنید. برای این کار می توانید از روش های زیر استفاده کنید:
- به ازای هر ۲۰ دقیقه خیره شدن به کامپیوتر، حداقل ۲۰ ثانیه به نقطه ای دور خیره شوید.
- هنگام قرار گرفتن در معرض نور، از عینک آفتابی یا سایر محافظ های چشم استفاده کنید.
- میزان روشنایی صفحه نمایش کامپیوتر و گوشی خود را کاهش دهید.
- در محیط مناسب و حاوی نور مطالعه کنید.
- مشکلات بینایی مانند نزدیک بینی را باید با استفاده از عینک مناسب یا عمل جراحی لیزیک اصلاح کنید.
چه کسی بیشتر در معرض خطر ابتلا به خستگی چشم قرار دارد؟
متمرکز شدن روی یک کار به مدت طولانی شما را در معرض خطر ابتلا به خستگی چشم قرار می دهد. اگر کارتان با کامپیوتر است و روزانه ساعات زیادی را صرف خیره شدن به مانیتور می کنید، چشم هایتان در معرض خستگی هستند. کودکانی که مدت زمان زیادی با دستگاه های دیجیتال بازی می کنند، ممکن است در معرض خستگی چشم یا اختلالات دیگری نظیر تحریک پذیری یا مشکلات رفتاری باشند.
عوارض ناشی از خستگی چشم
کار کردن با دستگاه های دیجیتال و حاوی مانیتور به مدت طولانی می تواند برای چشم مضر باشد. نور آبی می تواند سبب ایجاد عوارض زیر در چشم شود:
- مشکلات شبکیه
- آب مروارید
- دژنراسیون ماکولا مربوط به افزایش سن
- اختلالات خواب
استفاده از لنزهای تخصصی می تواند تماس چشم را با نور آبی کاهش دهد.