سرطان پانکراس زمانی اتفاق می افتد که یک تومور بدخیم در پانکراس ایجاد می شود. پانکراس یا همان لوزالمعده یک عضو کوچک است که در پشت معده قرار دارد. تومور این اندام به سرعت رشد می کند و شروع به تأثیرگذاری بر روی سایر ارگان های نزدیک خود می کند. بنابراین بهتر است تا با شناخت عوامل خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده از ایجاد این نوع سرطان در بدن پیشگیری کنید.
چند نوع سرطان لوزالمعده وجود دارد. شایع ترین نوع آن آدنوکارسینوما پانکراس است که در قسمتی از پانکراس ایجاد می شود که آنزیم های گوارشی را تولید می کند. این نوع سرطان حدود ۸۵ درصد از تمام موارد ابتلا به سرطان پانکراس را تشکیل می دهد.
سرطان لوزالمعده چهارمین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در ایالات متحده و پنجمین مورد علت مرگ ناشی از سرطان در انگلیس است. در واقع، در سال ۲۰۱۲، حدود ۳۳۰،۰۰۰ مرگ بر اثر این سرطان در سراسر جهان گزارش شده است.
متاسفانه میزان مرگ و میر ناشی از این سرطان بالا است. زیرا سرطان پانکراس معمولا در مراحل پیشرفته تشخیص داده می شود. البته علائم زودرسی هم وجود دارد. اما این علائم بسیار شبیه به بیماری های کمتر جدی هستند و اغلب نادیده گرفته می شوند.
علت دقیق سرطان پانکراس هنوز کاملا مشخص نشده است. با این حال، چندین عامل خطر وجود دارد که شانس ابتلا به این سرطان مرگبار را افزایش می دهد. همانند تمام سرطان ها، عوامل خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
عوامل خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده
سن
افزایش سن مانند بسیاری از سرطان ها، یکی از مهمترین عوامل خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده است. حدود ۹۰ درصد از بیماران مبتلا به این بیماری بیشتر از ۴۵ سال سن دارند.
طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا (ACS)، طی سال های ۲۰۰۵ الی ۲۰۰۹، میزان ابتلا به سرطان پانکراس (در هر ۱۰۰،۰۰۰ نفر) در مردان ۳۵ الی ۳۹ ساله تنها ۱٫۲ نفر بود. این در حالی است که این آمار در افراد بالای ۸۵ سال بالاتر از ۱۰۰٫۵ نفر بود.
در زنان، این میزان در بین افراد ۳۵ تا ۳۹ ساله، ۱ نفر و در میان افراد ۸۵ ساله و بالاتر حدود ۸۷٫۷ بود. متوسط سن تشخیص این بیماری نیز ۷۱ سالگی است. وقوع این سرطان در افراد جوانتر نادر است. اما این بدان معنی نیست که افراد جوان هرگز به این بیماری مبتلا نمی شوند.
جنسیت
بر اساس گزارش ACS، سرطان پانکراس در مردان نسبت به زنان ۳۰ درصد بیشتر است. در طول سال های ۲۰۰۵ الی ۲۰۰۹، میزان بروز این بیماری در مردان (در هر ۱۰۰،۰۰۰ نفر) ۱۳٫۶ نفر و در زنان ۱۰٫۵ نفر بود. در واقع، وقوع سرطان در مردان بعد از ۳۵ سال بیشتر از زنان است.
کارشناسان معتقدند که افزایش شانس ابتلا به سرطان در مردان به دلیل مصرف بیشتر سیگار توسط آن ها است. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده را افزایش می دهد.
نژاد
در ایالات متحده آمریکا، شانس ابتلا به سرطان پانکراس در افرادی با نژادهای آفریقایی-آمریکایی نسبت به سفید پوستان بیشتر است. با توجه به گزارش ACS، میزان بروز و مرگ و میر نیز در میان آفریقایی-آمریکایی ها بیشتر است.
کمترین میزان بروز این بیماری در نژادهای ساکن در آسیای میانه یا اقیانوس آرام مشاهده می شود. در طی سال های ۲۰۰۵ الی ۲۰۰۹ میزان ابتلا به این بیماری در افرادی که نژاد آفریقایی-آمریکایی (در هر ۱۰۰،۰۰۰ نفر) داشتند ۱۵٫۳ نفر و در سفیدپوستان ۱۱٫۶ بود. این در حالی است که این نرخ در آسیایی-آمریکایی ها ۸٫۸ است.
دلیل دقیق این که چرا آفریقایی-آمریکایی ها بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند روشن نیست. با این حال، این افزایش نرخ ممکن است به عوامل اجتماعی-اقتصادی و سیگار کشیدن زیاد مرتبط باشد.
سابقه خانوادگی
سابقه خانوادگی خطر ابتلا به این سرطان مرگبار را افزایش می دهد. این خطر برای کسانی که اعضای درجه اول خانواده شان قبل از ۵۰ سالگی به این بیماری مبتلا شده اند بیشتر است. منظور از بستگان درجه اول پدر و مادر، برادر یا خواهر می باشد.
مطالعه ای که در سال ۲۰۱۰ در مجله International Journal of Cancer منتشر شده اشاره می کند که سابقه خانوادگی سرطان پانکراس می تواند خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده را افزایش دهد.
حتی سابقه خانوادگی سندرم های ژنتیکی می تواند خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهد. جهش ژنتیکی ارثی، از جمله جهش در ژن BRCA2، سندرم لینچ و ملانوما بدخیم خانوادگی، ممکن است این خطر را افزایش دهند.
وزن اضافی بدن
چاقی نیز باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده می شود. به گفته محققان آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (International Agency for Research on Cancer) و موسسه تحقیقات سرطان آمریکا (American Institute for Cancer Research)، این خطر حتی در میان افرادی که از اوایل بزرگسالی چاق بوده اند بالاتر است.
افرادی که در اطراف کمر اضافه وزن دارند، در معرض خطر بیشتری هستند.
در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۲ در Annals of Oncology منتشر شد، محققان ۲۳ مطالعه آینده نگر درباره شاخص توده بدنی (BMI) و خطر ابتلا به سرطان پانکراس را در ۹۵۰۴ مورد بررسی قرار دادند و نتیجه گرفتند که چربی عمومی و شکمی باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می شود.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن نیز به افزایش خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده ارتباط دارد. خاصیت سرطان زایی ترکیبات مضر موجود در محصولات تنباکو، باعث التهاب لوزالمعده و همچنین آسیب به دیگر ارگان ها می شود. این دلیل قابل پیشگیری، علت حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از تمام موارد ابتلا به این بیماری می باشد.
در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۲ در Annals of Oncology منتشر شد، محققان داده های مربوط به ۱۲ مطالعه موردی-شاهده ای، از جمله ۶۵۰۷ فرد مبتلا به سرطان پانکراس و ۱۲،۸۹۰ فرد، در گروه کنترل را تجزیه و تحلیل کردند. نتایج تحقیقات مشخص کرد که مصرف سیگار خطر ابتلا به این بیماری را دو برابر می کند.
علاوه بر این، این خطر با تعداد سیگارهای مصرفی و مدتی که سیگار مصرف شده ارتباط دارد.
دیابت
خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده در افراد مبتلا به دیابت بالاتر است. این خطر حتی در افرادی که بیش از ۵ سال است که دیابت دارند بیشتر است. به عنوان یک عامل خطر، دیابت می تواند نشانه ای از سرطان پانکراس باشد.
یک متاآنالیز که در سال ۲۰۱۱ در مجله European Journal of Cancer منتشر شده است، از این فرضیه که دیابت با افزایش خطر ابتلا به سرطان پانکراس در مردان و زنان همراه است، به شدت حمایت می کند. این مطالعه همچنین دیابت را به عنوان یک نشانه اولیه و یک عامل اتیولوژیک سرطان لوزالمعده می داند.
دیابت همچنین خطر ابتلا به سرطان کبد، آندومتر، کولورکتال، پستان و مثانه را نیز افزایش می دهد. علاوه بر این، مشکلات رایج مربوط به دیابت، مانند افزایش سطح انسولین، افزایش قند خون و التهاب، باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان های مختلف می شود.
مصرف زیاد الکل
محققان معتقدند که ارتباطی بین مصرف الکل و خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده وجود دارد. این خطر حتی در افرادی که در کنار مصرف الکل سیگار می کشند بیشتر است.
مطالعه ای که در سال ۲۰۱۲ در Annals of Oncology منتشر شده می گوید که افرادی که گاه به گاه الکل مصرف می کنند در معرض خطر ابتلا به سرطان پانکراس نیستند، در حالی که بین مصرف شدید الکل و خطر ابتلا به سرطان پانکراس رابطه مثبتی وجود دارد.
اگر بیش از سه لیوان نوشیدنی الکلی دار در روز مصرف کنید، یعنی مصرفتان بیش از حد است.
التهاب مزمن پانکراس (پانکراتیت)
پانکراتیت، که باعث التهاب لوزالمعده می شود، نیز می تواند خطر ابتلا به این سرطان مرگبار را افزایش دهد. پانکراتیت مزمن در افرادی که به مقدار زیادی الکل مصرف می کنند بسیار رایج است. چندین اختلال خودایمنی و عامل ارثی نیز وجود دارد که می توانند باعث ایجاد پانکراتیت شوند. علائم پانکراتیت عبارتند از:
مطالعه ای که در سال ۲۰۱۲ در Annals of Oncology منتشر شده یادآور می شود که پانکراتیت یک عامل خطر برای ابتلا به سرطان پانکراس است و اگر بتوانید از پانکراتیت پیشگیری کنید، خطر ابتلا را تا حدودی کاهش خواهید داد.
این خطر برای افرادی که از پانکراتیت رنج می برند و سیگار می کشند یا دیابت دارند بالاتر است.
رژیم ناسالم
مصرف زیاد گوشت قرمز (گوشت گاو، گوشت گوسفندی و گوشت خوک) و گوشت های فرآوری شده (سوسیس، ژامبون و همبرگر) یکی دیگر از عوامل خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده است.
یافته هایی یک متا آنالیز منتشر شده در مجله British Journal of Cancer در سال ۲۰۱۲ اشاره می کند که گوشت قرمز و مصرف گوشت های فرآوری شده با خطر ابتلا به سرطان پانکراس همراه است. با این حال، مطالعات بیشتری برای تایید این ادعا نیاز است.
مصرف غذاهای سرخ شده و مواد غذایی حاوی نیتروسامین مانند پنیر و گوشت فرآوری شده ممکن است خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهد.
نکاتی برای کاهش خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده
از آن جا که متخصصان مطمئن نیستند دقیقا چه چیزی باعث سرطان لوزالمعده می شود، راه مطمئنی نیز برای جلوگیری از آن وجود ندارد. با این حال، راه هایی برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری وجود دارد. عوامل خطر خاصی مانند سیگار کشیدن و رژیم غذایی نامناسب در کنترل شما هستند و با تغییر آن ها می توانید خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده را کاهش دهید.
ترک سیگار
سیگار کشیدن یکی از مهمترین عوامل خطر احتمالی است. با ترک سیگار، می توانید خطر ابتلا به سرطان را تا حد زیادی کاهش دهید. برای ترک سیگار، می توانید از گروه های حمایت کننده، داروها و درمان های جایگزینی نیکوتین استفاده کنید.
وزن سالم
اگر اضافه وزن دارید، گام هایی را برای کاهش وزن بردارید. کاهش وزن آهسته و پایدار بسیار واقعی تر از روش های سریع کاهش وزن هستند. یک برنامه کاهش وزن که شامل ورزش روزانه، رژیم سالم و خواب آرام است می تواند به کاهش وزن کمک کند.
ورزش روزانه
ورزش منظم برای سلامت کلی بدن شما مفید است و حتی ممکن است خطر ابتلا به سرطان پانکراس را با کمک به کنترل وزنتان، کاهش دهد. هرگونه فعالیت بدنی، از جمله ۳۰ دقیقه پیاده روی در روز، برای سلامتی شما مناسب است.
رژیم غذایی سالم
رژیم پر از میوه های تازه، سبزیجات سبز، دانه های کامل و آجیل ها ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کند. غذاهای حاوی فولات از بدن در برابر سرطان پانکراس محافظت می کند. از مصرف غذاهای پرکالری و پرچرب و همچنین گوشت قرمز و فرآوری شده اجتناب کنید.
معاینات منظم
بعد از ۵۰ سالگی باید معاینات مخصوص سالانه را انجام دهید. اگر چه بررسی های منظم لزوما به جلوگیری از سرطان نمی انجامد، اما قطعا تشخیص زودهنگام را آسان می کند.
اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
شما برای کاهش خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده باید سعی کنید از قرار گرفتن در معرض آفت کش ها و دیگر مواد شیمیایی مضر در امان باشید. حتی در صورت امکان از رفتن به مناطق بسیار آلوده و صنعتی اجتناب کنید.