خار مریم گیاهی است که دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است و معمولا برای سم زدایی از بدن، به ویژه از کبد استفاده می شود. خار مریم که نام علمی آن Silibum marianum است، بیشتر در کالیفرنیا رشد می کند، گرچه می تواند در بسیاری از نقاط جهان که دارای آب و هوای گرم هستند نیز این گیاه را یافت. این ماده به طور معمول به شکل عصاره یا مکمل در دسترس است تا بتوان به سادگی از خواص آن استفاده کرد. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد خواص خار مریم اطلاعات جالبی را در اختیارتان قرار می دهیم.
این گیاه از طریق ترویج تشکیل آنزیم، افزایش تولید صفرا، کاهش التهاب و تسکین غشاهای مخاطی در بدن، قادر به بهبود عملکرد گوارشی است.
گیاه خار مریم چیست؟
خار مریم نام خود را از مایع سفید شیری می گیرد که در هنگام خرد کردن برگ های گیاه از آن خارج می شود. برگ های واقعی این گیاه دارای یک الگوی سفید پهن هستند که در نگاه اول به نظر می رسند که در شیر فرو رفته اند.
مهمترین خاصیت این گیاه کشیدن سموم از بدن و محافظت از کبد است. سیلیمارین، که از این گیاه مشتق می شود، در طب سنتی به عنوان یک درمان طبیعی برای بیماری های کبدی استفاده می شود. زیرا این ماده فعالیت آنتی اکسیدانی قوی دارد.
خواص خار مریم به عنوان یک آنتی اکسیدان، شبیه به مواد مغذی دیگری مانند ویتامین E یا ویتامین C است. این ماده به مبارزه با آسیب رادیکال های آزاد کمک می کند. به این ترتیب می تواند روند پیری را کند کرده و از پیشرفت بیماری ها جلوگیری کند. این گیاه به طور خاص حاوی مقادیر زیادی از عصاره های لیپوفیلیک است که به عنوان آنتی اکسیدان های بیوفلاونوئیدی عمل می کنند و باعث تقویت سیستم ایمنی و کاهش استرس اکسیداتیو می شوند.
یکی از شایع ترین سؤالات مربوط به این گیاه این است که چه فاکتوری در این گیاه وجود دارد که برای بدن مفید است؟ خار مریم بیشتر به عنوان یک گیاه پشتیبانی کننده طبیعی از کبد و سم زدا از این ارگان شناخته می شود. کبد دائما در حال کار بوده و از بدنمان در برابر سمومی که از محیط وارد می شوند محافظت می کند. این اندام شکمی مانند یک فیلتر عمل کرده و مواد مضر را از بدن دفع می کند. تحقیقات نشان داده اند که خواص خار مریم باعث کاهش یا حتی معکوس شدن آسیب کبدی ناشی از داروهای تجویزی، مصرف الکل، آنتی بیوتیک ها، آلودگی، فلزات سنگین و غیره می شود.
خواص خار مریم
خواص خار مریم برای سم زدایی از کبد
خار مریم به دلیل خاصیت پاک کنندگی، به عنوان یک حمایت کننده از کبد شناخته می شود. این ماده به بازسازی سلول های کبدی کمک کرده و حذف سموم از بدن را که از طریق کبد پردازش می شوند تسهیل می کند. کبد ما به طور مستقیم در معرض اثرات مضر مصرف الکل، آفت کش ها، فلزات سنگین موجود در آب، آلودگی هوا و حتی سموم است. بنابراین پشتیبانی از آن تا حدودی زیادی سطح سلامت این عضو را ارتقا می دهد.
کبد در واقع بزرگترین عضو داخلی بدن ماست و مسئول اجرای برخی از عملکردهای سم زدا است. وضعیت خونی که در سراسر بدن گردش دارد بیشتر مربوط به سلامت کبد است. این عضو به عنوان یک «تصفیه کننده خون»، باید روزانه فعالیت مداوم داشته باشد تا بتواند به تقریبا همه سیستم های بدن خون سالم برساند. به طور کلی کبد کارکردهای زیر را در بدن دارد:
- حذف مواد مضر از خون
- تولید هورمون
- حذف سموم از بدن
- وارد کردن گلوکز به جریان خون
- تامین انرژی
- وارد کردن صفرا به روده کوچک برای جذب چربی غذا
بنابراین عملکرد ضعیف کبد می تواند مشکلات بسیاری را ایجاد کند. خواص خار مریم برای بیماری های مختلف کبدی از جمله موارد زیر کاربرد دارد:
- بیماری کبد الکلی
- هپاتیت ویروسی حاد و مزمن
- بیماری های کبدی ناشی از سم
خواص خار مریم برای جلوگیری از سرطان
دانه های خار مریم منبع خوبی از یک نوع آنتی اکسیدان فلاونوئیدی به نام سیلیمارین است که در واقع از چندین ترکیب فعال دیگر شناخته شده به نام فلاوولین ها تشکیل شده است. سیلیمارین با کاهش خطر ابتلا به سرطان همراه است و موجب تقویت سیستم ایمنی، مبارزه با آسیب DNA و جلوگیری از رشد تومورهای سرطانی می شود.
محققان دانشگاه مینه سوتا در سال ۲۰۰۷، پس از بررسی مطالعات متعددی که شامل درمان سرطان با خواص خار مریم بودند، دریافتند:
“شواهد قوی برای تایید اثرات محافظتی و ضد سرطان سیلیمارین، از جمله مهار رشد سلول های سرطانی در پروستات، پوست، پستان و دهانه رحم وجود دارد.”
حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد از مولکول های سیلیمارین موجود در خار مریم نوعی از سیلبین است که به نام سیلیبینین نیز شناخته می شوند. این آنتی اکسیدان، سنتز پروتئین را تحریک می کند و لایه خارجی سلول های سالم را تغییر می دهد و به این ترتیب از آنها در برابر آسیب و جهش محافظت می کند. این ویژگی خاصیت های زیر را در بدن دارد:
- مانع از تجمع سموم در بدن می شود.
- به بازسازی سلول کمک می کند.
- با اثرات مضر آلاینده ها، مواد شیمیایی و فلزات سنگین که می توانند به آسیب رادیکال های آزاد منجر شوند، مقابله می کند.
به گفته محققان در بخش پزشکی آزمایشگاه دانشگاه Magna Graecia، سیلیمارین به عنوان یک محافظ سرطانی عمل می کند. زیرا این عامل، عامل مهار سموم است و مانع اتصال سموم به گیرنده های غشایی سلولی می شود.
خواص خار مریم برای کم کردن کلسترول
از نظر محققان کتابخانه ملی ایالات متحده خار مریم یک ماده ضد التهاب قوی است. خواص خار مریم سلامت قلب را بهبود می دهد و با کاهش التهاب باعث کاهش سطح کلسترول می شود، خون را تصفیه می کند و از آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو در داخل شریان ها جلوگیری می کند.
اگر چه تحقیقات رسمی هنوز این موضوع را تایید نکرده اند، اما مطالعات اولیه نشان می دهند که هنگامی که سیلیمارین در ترکیب با سایر روش های درمان سنتی استفاده می شود، کلسترول تام، LDL یا کلسترول بد و سطح تری گلیسیرید را نسبت به زمانی که از خار مریم استفاده نمی شود، بهبود می دهد.
با این وجود، چیز مهمی که باید در ذهن داشته باشید این است که مطالعات موجود در مورد خواص خار مریم برای قلب فقط مربوط به افراد مبتلا به دیابت است. بنابراین معلوم نیست که آیا این گیاه همان تاثیر را در افراد غیر دیابت دارد یا خیر؟
خواص خار مریم برای کنترل یا جلوگیری از دیابت
بر طبق گزارش مؤسسه ملی بهداشت، تحقیقات قانع کننده ای وجود دارد که نشان می دهد مصرف سیلیمارین، ماده شیمیایی اصلی موجود در خار مریم، همراه با درمان های معمول، می تواند به کنترل علائم دیابت و کنترل گلیسمی کمک کند. اثرات ارزشمند آنتی اکسیدان های موجود در این گیاه در مطالعات تجربی و بالینی برای کمک به کاهش قند خون در بیماران مقاوم به انسولین تایید شده است.
یک مطالعه که در سال ۲۰۰۶ توسط گروه فارماکولوژی در Institute of Medicinal Plants انجام شد دریافت که زمانی که بیماران دیابتی عصاره سیلیمارین را در طول یک دوره چهار ماهه مصرف کردند، میزان قند خون ناشتا و سطح انسولین آنها به طور قابل توجهی نسبت به بیماران دریافت کننده دارونما بهبود یافت.
این فرضیه احتمالا درست است. زیرا کبد بخشی از مسئولیت تنظیم هورمون ها، از جمله آزادی سازی انسولین به جریان خون را بر عهده دارد. انسولین مسئول کنترل قند خون است.
خواص خار مریم برای پیشگیری از سنگ کیسه صفرا
کبد یک عضو اصلی در سیستم گوارش است که به فرایندهای هضم مواد مغذی در مواد غذایی و دفع سموم از بدن کمک می کند. سایر ارگان های گوارشی مانند کیسه صفرا، پانکراس، روده و کلیه ها با یکدیگر همکاری کرده تا سلامت کبد را بهبود ببخشند. خار مریم به دلیل این که قادر به پیشگیری از سنگ های صفراوی و سنگ کلیه است، می تواند به طور غیر مستقیم سلامت کبد را بهبود دهد.
گرچه تحقیقات در مورد این موضوع محدود است، اما برخی از تحقیقات نشان داده اند که خار مریم به دلیل توانایی اش در افزایش جریان صفراوی و کمک به کبد و کیسه صفرا در سم زدایی، ممکن است در جلوگیری از ایجاد سنگ های صفراوی مفید باشد. وقتی که کلسترول و مواد دیگر درون صفراوی به یکدیگر وصل می شوند، سنگ صفراو تشکیل می شود.
خواص خار مریم برای جلوگیری از پیری
از آنجایی که آنتی اکسیدان های موجود در خار مریم کمک می کنند تا از آسیب رادیکال های آزاد در سراسر بدن جلوگیری شده و آلاینده ها و ضایعات از خون و دستگاه گوارش حذف شوند، این گیاه ممکن است در کاهش روند پیری نقش داشته باشد. این موضوع در مورد سطح پوست و اندام های داخلی صادق است، زیرا آنتی اکسیدان ها می توانند از تمام بخش های بدن در برابر بیماری مزمن محافظت کنند.
ویژگی های محافظتی این گیاه از پوست ممکن است موجب کاهش نشانه های قابل رویت پیری مانند لکه های تیره، چین و چروک، خطوط و تغییر رنگ شود. اگر چه تحقیقات در مورد این موضوع محدود است، اما مطالعه حیوانی که در Photochemistry and Photobiology منتشر شده است نشان داد که سیلیمارین ضایعات پوستی را که به دلیل استرس اکسیداتیو ناشی از UV ایجاد می شود، کاهش می دهد. این ماده برای کاهش لکوسیت ها که واکنش التهابی را افزایش می دهند نیز مفید است. بنابراین یکی از خواص مشهود خار مریم بر روی بدن تاثیر آن روی پوست است.
خار مریم و گلوتاتیون
سیلیمارین، ماده فعال در این گیاه، یک آنتی اکسیدان قوی است که می تواند در برابر کمبود گلوتاتیون از بدن محافظت کند. گلوتاتیون به طور طبیعی در بدن انسان و همچنین در برخی از گیاهان، قارچ ها و جلبک ها یافت می شود.
بزرگترین نقش گلوتاتیون، کمک به مبارزه با استرس اکسیداتیو است که منجر به بیماری هایی مانند سرطان، دیابت، بیماری های قلبی و بیماری های عصبی می شود. این ماده می تواند به جلوگیری از آسیب سلولی ناشی از گونه ای از واکنش اکسیژنی به نام رادیکال های آزاد کمک کند.
یکی از بزرگترین خواص گلوتاتیون این است که از بدن در برابر عوامل زیر محافظت می کند:
- آلودگی
- سموم
- داروها
- استرس
- تروما
- پیری
- عفونت ها
- پرتودرمانی
خار مریم با افزایش عملکرد توده های کبدی، باعث افزایش سطح گلوتاتیون می شود. این ماده دیواره سلولی کبد را تقویت می کند، بافت آن را از سموم پاک می کند و از بازسازی کبد و تشکیل گلوتاتیون حمایت می کند.
اثرات جانبی ناشی از مصرف خار مریم
شایع ترین عارضه جانبی جدی ناشی از مصرف این ماده ناراحتی دستگاه گوارش به دلیل اثر ملین آن است. هنگامی که از این ماده در محدوده توصیه شده استفاده شود، واکنش های آلرژیک ایجاد نمی کند.
خار مریم ممکن است با بعضی از داروها، از جمله داروهای آلرژی، داروهای ضد اضطراب و رقیق کننده های خون تداخل داشته باشد. اگر از داروی خاصی استفاده می کنید قبل از مصرف خار مریم با پزشک مشورت کنید.
همچنین توجه داشته باشید که آنتی اکسیدان های موجود در این گیاه، با محافظت از سلول های سرطانی در برابر مرگ سلولی، احتمالا اثر بخشی برخی از داروهای شیمی درمانی را کاهش می دهد.