کنجد یکی از قدیمی ترین و مفید ترین دانه های شناخته شده برای بشر می باشد. این بذرهای کوچک، بیضی و صاف از گیاه کنجد که متعلق به خانواده Pedaliaceae است، گرفته می شود. غلاف دانه کنجد به طور طبیعی و هنگامی که بالغ می شود خود به خود باز می شود. دانه های کنجد سیاه دارای عطر و طعم قوی تری نسبت به کنجد معمولی هستند. خواص آنها نیز بیشتر از خواص کنجد معمولی است. در طب سنتی چینی استفاده از خواص کنجد سیاه زیاد توصیه شده است.

دانه های کنجد سیاه ممکن است کوچک باشند اما با مواد مغذی زیادی غنی شده اند. آنها غنی از ویتامین B و E و تیامین هستند. همچنین حاوی مواد معدنی مانند مس، منگنز، سلنیوم، مولیبدن، روی، آهن، فسفر، کلسیم و منیزیم، و نیز تریپتوفان، اسید آمینه می باشند. آنها حاوی لیگینان های سسامولین و سوزامین هستند که آنتی اکسیدان های موثری محسوب می شوند. آنها غنی از فیبر و فیتوشیمیایی ها (فیولسترول) می باشند. با وجود این همه مواد مغذی، طبیعی است که مصرف این دانه فواید زیادی برای بدن داشته باشد.

خواص کنجد سیاه

خواص ضد پیری

در طب سنتی چینی توصیه می شود که از دانه های سیاه کنجد برای به تأخیر انداختن و حتی معکوس کردن نشانه های رایج پیری مانند از دست دادن قدرت شنوایی، ضعف حافظه، سفید شدن موها و ضعیف شدن بینایی استفاده شود. ویتامین های گروه B و آهنی که در دانه های کنجد سیاه وجود دارد به مبارزه با این علائم مرتبط با افزایش سن کمک می کنند.

خواص کنجد سیاه باعث جلوگیری از تشکیل رنگدانه های ناخوشایند قوی روی پوست و چین و چروک می شوند. این خواص از پوست در برابر اثرات مضر اشعه ماوراء بنفش نور خورشید محافظت می کنند.

دانه های کنجد سیاه، به ویژه برای زنان یائسه که مقدار هورمون های جنسی در بدنشان کم می شود، مفید می باشد.

افزایش سلامت پوست و استخوان

کلسیم موجود در این دانه ها باعث تقویت استخوان ها می شود. روی نیز باعث تقویت استخوان ها و افزایش تراکم آن ها می شود. این دانه ها به ویژه برای مردان مسن و زنان یائسه که نامزدهای پرخطری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند، مفید می باشند.

کنجد سیاه غنی از ویتامین E است و به همین دلیل پوست را زنده و سالم نگه می دارد. ماساژ پوست به آرامی با روغن کنجد سیاه، در ارتقاء سلامت پوست و کمرنگ شدن لکه های ناشی از افزایش سن مفید می باشد.

مفید برای قلب

این دانه ها غنی از سیسامولین و سوزامین هستند. این ترکیبات مواد شناخته شده ای هستند که قدرت پایین آوردن کلسترول را دارند. این دانه ها همچنین حاوی منیزیم هستند که به کاهش فشار خون کمک می کند.

تحقیقات نشان داده اند که از بین دانه ها و آجیل هایی که معمولا در ایالات متحده استفاده می شوند، دانه های کنجد حاوی بیشترین مقدار فیلواستئول ها و چندین ماده دیگر فعال زیستی با خواص شدید می باشند.

فیلواستئول ها سطح کلسترول را کاهش می دهند. فیلواستئول ها درون گیاهان و کلسترول درون بدن حیوانات یک ساختار شیمیایی مشابه دارند. هر دو از طریق مکانیسم های مشابه ای در بدن عبور می کنند. اما جذب فیلواستئول ها بسیار کمتر است. اگر مواد غذایی غنی از فیلواستئول ها مصرف کنید، بدنتان  تمایل کمتری به جذب کلسترول موجود در مواد غذایی دارد. به این ترتیب میزان LDL یا کلسترول بد و خطر ابتلا به بیماری های قلبی کم می شود.

محافظت از بدن در برابر بیماری ها

آنتی اکسیدان ها (فیبر و لیگناها) و فیتو شیمیایی (فیولسترول) که در این دانه ها وجود دارند از بدن در برابر بیماری های خاص مانند بیماری های روده بزرگ محافظت می کنند. دانه های کنجد سیاه همچنین حاوی سوزامین هستند که از کبد در برابر اثرات مضر رادیکال های آزاد محافظت می کند. داشتن کبد سالم بدن را قادر به سم زدایی و مبارزه با بیماری ها می کند. یک مطالعه منتشر شده نشان می دهد که دانه های کنجد سیاه، یک منبع فوق العاده از لیگناها enterolactone و enterodiol هستند. این ترکیبات اثرات ضد بیماری بر روی بدن دارند.

فیلواستئول ها با استفاده از تقویت سیستم ایمنی بدن، خطر ابتلا به بیماری ها را پایین می آورند.

خواص کنجد سیاه
خواص کنجد سیاه

ارتقاء سلامت سیستم گوارش

یکی از خواص کنجد سیاه مبارزه با یبوست است. این دانه ها حاوی روغن های سالمی هستند که به سلامت روده کمک می کنند. این دانه ها حاوی فیبر خوراکی لازم برای بهبود روند هضم هستند. اگر می خواهید یبوست نداشته باشید، به صورت منظم کنجد سیاه استفاده کنید.

یکی از فواید بهبود هضم، کاهش وزن است. اضافه کردن این دانه های حایو فیبر به رژیم غذایی تان بدون شک کمک خواهد کرد که شما احساس سیری بیشتری کنید و با حجم کمتری از غذا، سیر شوید.

کمک به شیردهی

دانه های کنجد سیاه برای مادران شیرده بسیار مفید است. این دانه ها میزان شیر مادر را افزایش می دهند. کلسیم، روی، آهن، منیزیم، مس، ویتامین های گروه B، چربی اشباع نشده و پروتئین موجود در دانه های کنجد سیاه، به ویژه برای زنان شیرده مفید هستند. آیا به دنبال افزایش تولید شیر هستید؟ می توانید مقداری کنجد سیاه به رژیم غذاییتان اضافه کنید.

کاهش اضطراب

منیزیم و کلسیم موجود در دانه های کنجد، اضطراب و استرس را از بین می برند. گرچه برای مشاهده این تاثیرات مسلما نیاز دارید که حجم زیادی از این دانه ها را به مدت طولانی استفاده کنید. تریپتوفان و تیامین در این دانه ها به تولید سروتونین در مغز کمک می کنند. سروتونین ترکیبی است که در بدن انسان وجود دارد و به کاهش درد و خستگی عمیق می انجامد. تعادل در سروتونین بدن در بهبود خلق و خوی، میل جنسی، انرژی، اشتها و اضطراب نقش مهمی دارد.

کاهش درد و التهاب همراه با آرتریت روماتوئید

کنجد سیاه غنی از مس است. مس دارای خواص ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی می باشد و از مشکلات ناشی از بیماری ها جلوگیری ی کند. این ماده معدنی به تولید آنزیم لیزیل اکسیداز، الاستین و کلاژن مرتبط است. این ترکیبات موادی هستند که الاستیسیته، قدرت و ساختار مفاصل، استخوان ها و رگ های خونی را افزایش می دهند. به مرور زمان افزایش این مواد در بدن، موجب کاهش درد و التهاب همراه با آرتریت می شود.

افزایش سلامت سیستم تنفسی و عروقی

آیا از آسم رنج می برید؟ منیزیم موجود در کنجد سیاه از اسپاسم مسیرهای تنفسی در بدن بیماران مبتلا به آسم جلوگیری می کند. آیا فشار خونتان بالا است؟ این دانه ها فشار خون را نیز پایین می آورد و در نتیجه در برابر بیماری قلبی، دیابت، سکته مغزی و حمله قلبی از بدن محافظت می کند. این دانه ها مانع از اسپاسم عروق خونی که باعث میگرن می شود، خواهد شد. مصرف این دانه ها باعث می شود که الگو خوابتان به حالت طبیعی بازگردد. در نتیجه زنان یائسه که مشکلات خواب دارند، می توانند از خواص کنجد سیاه بهره مند شوند.

غنی از کلسیم

کلسیم موجود در دانه های کنجد سیاه از انواع مشکلات، از جمله سندرم قبل از قاعدگی و سردرد میگرنی جلوگیری می کند. علاوه بر کلسیم زیاد، این دانه ها حاوی آهن، ویتامین B1، روی، مولیبدن، فسفر، منیزیم، سلنیوم و فیبر خوراکی هستند بنابراین برای بیماران مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی مفید می باشند.

آیا کنجد سیاه همان سیاه دانه است؟

نه. سیاه دانه (nigella sativa) شباهت زیادی به دانه های کنجد سیاه دارد، اما این دو کاملا متفاوت هستند. اگر این دانه ها را در کنار هم قرار دهید، متوجه تغییرات ظاهری آن ها می شوید.

تفاوت بین کنجد سیاه و کنجد معمولی چیست؟

عمده خواص این دانه ها با هم یکسان هستند، هرچند تفاوت های بین طعم و مزه این دو دانه وجود دارد. دانه های سیاه کنجد دارای طعم و بوی کمی قوی تری نسبت به دانه های کنجد معمولی هستند. تفاوت بزرگ این دو نوع خوراکی این است که دانه های سیاه کنجد دارای پوسته هستند. اما دانه های سفید کنجد پوست بیرونیشان حذف شده است.

آیا دانه کنجد برای رشد مو مفید است؟

در طب سنتی چینی و آیورودا آماده است که کنجد برای رشد مو مفید است. بعضی از متخصصان معتقدند که روغن دانه کنجد سیاه حتی برای رفع سفیدی موها نیز مفید می باشد.

آیا خوردن دانه کنجد خام برای بدن ضرر ندارد؟

دانه خا کنجد طعم کمی قوی تر و تلخ تری دارد اما مصرف آن برای بدن مضر نیست.

منابع:

  1. Whole sesame seed is as rich a source of mammalian lignan precursors as whole flaxseed
  2. Phytosterols and cholesterol metabolism
  3. Value addition in sesame: A perspective on bioactive components for enhancing utility and profitability
  4. Sesame ingestion affects sex hormones, antioxidant status, and blood lipids in postmenopausal women