خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی (DUB) بیماری است که تقریبا می تواند بر روی بدن هر زنی تاثیر بگذارد. به این بیماری گاهی خونریزی غیر طبیعی رحم (AUB) نیز گفته می شود. DUB بیماری است که سبب خونریزی واژینال در خارج از چرخه عادی قاعدگی می شود. طبق گفته متخصصان American Society for Reproductive Medicine، این نوع خونریزی واژینال در دوران بلوغ و یائسگی رایج تر است. اما هر زمان که هورمون ها نامتعادل می شوند، می تواند رخ دهد. برخی از بیماری های هورمونی و داروها نیز ممکن است باعث ایجاد DUB شوند.
علت اصلی خونریزی ناشی از اختلالات رحم، عدم تعادل در هورمون های جنسی است. دخترانی که بلوغ را تجربه می کنند و زنان که وارد دوره یائسگی می شوند، ممکن است ماه ها یا حتی سال ها اختلالات هورمونی را در بدن داشته باشند. این اختلالات باعث خونریزی مجدد، شدید و یا لکه بینی بین دوره ای می شود. لکه بینی خونریزی است که ملایم تر از دوره طبیعی قاعدگی است. لکه ایجاد شده روی لباس زیر در عارضه لکه بینی معمولا قهوه ای، صورتی یا قرمز روشن است.
عدم تعادل هورمونی که باعث ایجاد خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی می شود می تواند عوارض جانبی بیماری های زمینه ای یا داروها نیز باشد. ما در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت به نشانه ها، علل، روش های تشخیص، عوارض جانبی و روش های درمان خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی اشاره خواهیم کرد.
علل ایجاد خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی
بیماری های زمینه ای
بیماری هایی که اغلب باعث خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی می شوند عبارتند از:
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): این بیماری یک اختلال غدد درون ریز است که موجب افزایش تولید هورمون جنسی می شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است منجر به عدم تعادل در هورمون های استروژن و پروژسترون شود و چرخه قاعدگی را نامنظم کند.
- آندومتریوز: این بیماری زمانی اتفاق می افتد که بافت داخل رحم، خارج از رحم و بر روی اندام هایی مانند تخمدان ها رشد می کند. آندومتریوز اغلب باعث خونریزی شدید در دوره های منظم می شود.
- پولیپ های رحم: این بیماری موجب رشد بافت در رحم می شود. گرچه علت آن ناشناخته است. اما رشد پولیپ به شدت تحت تاثیر هورمون استروژن قرار دارد. پارگی رگ های خونی کوچک در پولیپ می توانند باعث ایجاد خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی شوند.
- فیبروئید های رحم: فیبروئید های رحم بافت های کوچکی هستند که در رحم یا عضله رحم رشد می کنند. مثل پولیپ، علت ایجاد فیبروئید های رحمی ناشناخته است. اما به نظر می رسد استروژن در رشد آنها نقش مهمی ایفا می کند.
- بیماری های منتقله از راه جنسی: STD ها بیماری هایی مانند گنوره و کلامیدیا هستند که ممکن است به خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی منجر شوند. خونریزی ناشی از STD ها معمولا پس از رابطه جنسی اتفاق می افتد.
داروها
بعضی از داروها نیز می توانند باعث خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی شوند. این داروها عبارتند از:
- قرص های جلوگیری از بارداری
- داروهای هورمونی
- وارفارین (کومادین)
شناخت علائم DUB
شایعترین علامت DUB خونریزی در خارج از دوره طبیعی قاعدگی است. البته خونریزی این بیماری می تواند در چرخه قاعدگی نیز رخ دهد. در این مورد علائم عبارتند از:
- خونریزی شدید قاعدگی
- خونریزی که شامل لخته های زیاد یا لخته های بزرگ است
- خونریزی که بیش از هفت روز طول می کشد
- خونریزی که در کمتر از ۲۱ روز از آخرین چرخه قاعدگی رخ می دهد
سایر علائم معمول DUB عبارتند از:
- لکه بینی
- خونریزی بین دوره ای
- حساسیت سینه
- نفخ
اگر هر کدام از علائم شدید DUB زیر را تجربه می کنید، بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید. این علائم به شرح زیر هستند:
- سرگیجه
- غش
- ضعف
- فشار خون پایین
- افزایش ضربان قلب
- رنگ پریدگی پوست
- درد
- خروج لخته های بزرگ از بدن
- خیس شدن یک نوار بهداشتی در عرض یک ساعت
خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص DUB، پزشک سوالاتی را درباره سابقه بیماری ها و سابقه چرخه قاعدگی تان مطرح می کند. این پاسخ ها به او کمک خواهد کرد که برخی اختلالات جنسی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک و اندومتریوز را تشخیص دهد. اگر داروی خاصی مصرف می کنید، از جمله داروهای جلوگیری از بارداری، این موضوع را در معاینه اول به پزشک اطلاع دهید. زیرا این داروها نیز می توانند باعث خونریزی غیرطبیعی شوند. سایر آزمایشاتی که برای تشخیص استفاده می شوند عبارتند از:
سونوگرافی
پزشک ممکن است برای مشاهده ارگان های تناسلی از سونوگرافی استفاده کند. این معاینه نشان می دهد که آیا بافت غیر طبیعی مثل پولیپ یا فیبروئید در رحم دارید یا خیر. برای رد کردن احتمال خونریزی داخلی نیز می توان از سونوگرافی استفاده کرد.
آزمایش خون
آزمایشات خون برای اندازه گیری سطح هورمون و شمارش کامل خون انجام می شوند. سطح هورمون اغلب می تواند بینش سریعی در مورد علت خونریزی ارائه دهد. اگر خونریزی شدید یا طولانی داشته باشید، آزمایش شمارش کامل خون نشان می دهد که آیا تعداد گلبول های قرمز در بدنتان کم شده است یا خیر. کاهش تعداد گلبول های قرمز می تواند کم خونی را نشان دهد.
بیوپسی آندومتر
اگر رشد توده غیرطبیعی موجب خونریزی شده باشد یا پوشش رحم ضخیم تر از حد طبیعی باشد پزشک نمونه ای از بافت رحم را برای آزمایش نمونه برداری می کند. اگر تغییرات غیر طبیعی در سلول های پوشش دهنده رحم وجود داشته باشد، بیوپسی این تغییرات را نشان خواهد داد. سلول های غیرطبیعی می توانند اختلالات هورمونی یا سرطان را نشان دهند. البته گاهی نیز علت چیز دیگری است.
آیا خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی قابل درمان است؟
گزینه های درمانی بسیاری برای DUB وجود دارد. گاهی اوقات، به خصوص در مواردی که فرد در سن بلوغ این عارضه را تجربه می کند، هیچ اقدامی انجام نمی شود. زیرا هورمون ها در این بازه زمانی دچار تغییر شده و معمولا بعد از بلوغ خود را تصحیح می کنند. درمان مناسب برای شما بستگی به علت اصلی خونریزی دارد.
رایج ترین و ساده ترین روش درمان برای خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی ترکیبی از قرص های ضد بارداری است. داروهای ضد بارداری خوراکی حاوی استروژن و پروژسترون مصنوعی هستند. این هورمون ها هر دو برای کنترل و تنظیم چرخه قاعدگی مفید هستند. اگر سعی ندارید که باردار شوید، پزشک ممکن است این گزینه را به عنوان یک درمان انتخابی توصیه کند.
اگر خونریزی شدید است و قرص های پیشگیری از بارداری مناسب درمان شما نیست، استروژن داخل وریدی می تواند تا زمانی که خونریزی کاهش یابد مورد استفاده قرار گیرد. این روش به طور معمول پس از یک دوره درمان با پروژسترون خوراکی و برای تراز کردن هورمون ها تجویز می شود.
اگر در حال تلاش برای باردار شدن هستید و خونریزی شدید ندارید، پزشک ممکن است کلومیفن، دارویی تحریک کننده تخمک گذاری که کلومید نیز نامیده می شود را تجویز کند. تحریک تخمک گذاری می تواند خونریزی طولانی مدت قاعدگی را متوقف کند.
خونریزی شدید و طولانی همراه با ضخیم شدن پوشش رحم را می توان با یک روش به نام اتساع و کورتاژ (D و C) درمان کرد. این روش درمان یک نوع جراحی سرپایی است که در آن بخشی از رحم برداشته می شود.
اگر سلول های رحم شما غیر طبیعی باشند، پزشک ممکن است پس از درمان، نمونه برداری مجدد را تجویز کند. بسته به نتایج نمونه برداری، اگر سلول سرطانی باشد، عمل جراحی هیسترکتومی توصیه می شود. هیسترکتومی به معنی برداشتن کامل رحم است و معمولا یکی از آخرین راهکارهای درمانی است.
آیا خونریزی رحمی ناشی از نقص عملکردی می تواند عوارض جانبی ایجاد کند؟
به طور کلی، DUB بیماری موقتی است. هنگامی که هورمون های جنسی تنظیم می شوند، خونریزی غیرطبیعی ناشی از این بیماری معمولا کاهش می یابد.
کم خونی یکی از عوارض اصلی خونریزی شدید است. اگر کم خونی ناشی از خونریزی شدید باشد، پزشک می تواند آن را با مکمل های ویتامین و مواد معدنی درمان کند. در موارد نادر که خونریزی باعث می شود خون قابل توجهی از بدن خارج شود، ممکن است نیاز به انتقال خون داشته باشید.