داروهای خواب آور ؛ انواع، عوارض جانبی، طبقه بندی و نکات مهم برای استفاده از آنها

داروهای خواب آور آرامبخش هایی هستند که برای درمان بی خوابی استفاده می شوند. چندین گروه دارو در این کلاس قرار می گیرند که بر اساس نوع بی خوابی که فرد تجربه می کنند هر کدام از آن ها تجویز می شوند. تغییرات رفتاری و سبک زندگی در بسیاری از موارد می توانند در درمان بی خوابی موثر باشند. بنابراین برای درمان مناسب بی خوابی و مشکلات خواب حتما ابتدا با پزشک مشورت کنید. زیرا ممکن است مشکل شما با ایجاد چند تغییر ساده قابل درمان باشد.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد انواع، عوارض جانبی، طبقه بندی و نکات مهم برای استفاده از داروهای خواب آور صحبت خواهیم کرد.

بی خوابی یک اختلال خواب است که در آن فرد در خوابیدن مشکل دارد. اگر فرد به طور مداوم بی خوابی را تجربه کند، ممکن است بر خلق و خو، سطح انرژی، سلامت و عملکرد بدنش تاثیر بگذارد. علل مختلف بی خوابی عبارتند از:

• استرس
• مواجه با حادثه ترسناک
• افسردگی
• اضطراب
• داروها

به همین دلیل مهم است که قبل از درمان بی خوابی، مشکل اساسی را شناسایی و درمان کنید.

طبقه بندی داروهای خواب آور و آرامبخش ها

• بنزودیازپین ها
• غیر بنزودیازپین ها
•  آگونیست گیرنده ملاتونین
•  آگونیست گیرنده اورکسین
• داروهای ضد افسردگی

فهرست و نمونه هایی از داروهای خواب آور

بنزودیازپین ها

• تمازپام (Restoril)
• تریازولام (Halcion)
• فلورازپام (Dalmane)
• کوازپام (Doral)
• استازولام (پروستوم)

 آگونیست گیرنده بنزودیازپین یا غیر بنزودیازپین

• زولپیدم (Ambien، Ambien CR، Intermezzo، Zolpimist، Edluar)
• زالپلون (سوناتا)
• Eszopiclone

 آگونیست گیرنده ملاتونین

• راملتون (Rozerem)

 آگونیست گیرنده اورکسین

• ساوورکسانت (Belsomra)

داروهای ضد افسردگی

• دوکسپین (سلینور)
• ترازودون (Oleptra)
• میرتازاپین (رمرون)

داروهای خواب آور چگونه در بدن کار می کنند؟

بنزودیازپین ها

بنزودیازپین ها به گیرنده های نوع A گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) متصل می شوند. گاما آمینوبوتیریک اسید یک انتقال دهنده عصبی است که فعالیت اعصاب را کند می دهد. بنزودیازپین ها با افزایش GABA باعث کاهش فعالیت مغز و بهبود خواب می شوند. بنزودیازپین ها زمان لازم برای خوابیدن را کاهش داده و طول خواب را افزایش می دهند.

 آگونیست گیرنده بنزودیازپین (غیر بنزودیازپین)

زولپیدم: زولپیدم اثرات آرام بخش خود را با اتصال به یک نوع گیرنده GABA به نام نوع A اعمال می کند. زولپیدم موجب خواب آلودگی شده و به حفظ خواب عمیق در بیمارانی که ممکن است در اواسط شب بیدار شوند، کمک می کند.

زالپلون: زالپلون به همان گیرنده GABA که زولپیدم متصل می شود، وصل می شود. در مطالعات بالینی مشخص شده که هر دو دارو اثر مشابهی در زمان خواب داشتند. با این حال، با استفاده از زلپیدم، در مقایسه با زالپلون در طول خواب کمتر احتمال بیدار شدن وجود دارد. اما زالپلون به احتمال بیشتری موجب خماری پس از خواب می شود.

Eszopiclone: این دارو نیز گیرنده GABA را تحریک می کند. Eszopiclone زمان لازم برای خوابیدن را کاهش داده و کل زمان خواب را افزایش می دهد. اثرات آن طولانی تر از زالپلون و زولپیدم است.

 آگونیست گیرنده ملاتونین

ملاتونین یک هورمون تولید شده توسط غدد پینه آل در مغز است و کنترل خواب و بیداری را به عهده دارد. داروهای آگونیست گیرنده ملاتونین مانند راملتون (Rozerem) آنالوگ های ملاتونین هستند که به گیرنده های ملاتونین متصل می شوند تا اثر آن ها را ایجاد کنند. راملتون برای درمان بیمارانی استفاده می شود که در به خواب رفتن مشکل دارند.

 آگونیست گیرنده اورکسین

اورکسین یک ماده شیمیایی است که در هوشیاری و بیداری نقش مهمی دارد. داروی ساوورکسانت با مسدود کردن اتصال این ماده به گیرنده، به طور بالقوه می تواند باعث ایجاد خواب شود.

داروهای ضد افسردگی

دوکسپین و ترازودون، داروهای ضد افسردگی با اثرات آرام بخش هستند. آنها عمدتا زمانی که علت اصلی بی خوابی افسردگی است، مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به اثرات جانبی آرام بخشی، این داروها به درمان افسردگی و بی خوابی کمک می کنند.

حقایقی مهم در مورد استفاده از خواب آورها و آرام بخش ها

داروهای خواب آور زمان به خواب رفتن را در حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه کاهش می دهند. همه داروهای خواب آور فرایند خواب را بهبود می بخشند، اما به منظور انتخاب مناسب ترین داروها مهم است که تعیین کنید که مشکل فرایند به خواب رفتن است یا خوابیدن. در اینجا برخی از تفاوت های مهم و حقایقی را در مورد داروهای خواب آور و آرامبخش ها ارائه کرده ایم.

• داروهای کوتاه اثر (اثر آن ها کمتر از ۸ ساعت است) یکی از اولین گزینه های مناسب برای افرادی است که عمدتا در به خواب رفتن مشکل دارند. داروهای خواب آور با اثر کوتاه مدت شانس خماری بعد از خواب را کاهش می دهند. نمونه هایی از داروهای کوتاه اثر عبارتند از:

1. زالپلون
2. زولپیدم
3. تریازولام
4. لورازپام
5. راملتون

• داروهای خواب آور با اثر طولانی مدت متاسفانه موجب ایجاد خماری بعد از خواب می شوند. این داروها برای افرادی مناسب هستند که نمی توانند به مدت طولانی بخوابند. نمونه ای از این خواب آورها عبارتند از:

1. استازولام
2. تمازپام
3. eszopiclonel

• زالپلون و زولپیدم زیر زبان برای افرادی که در اواسط شب بیدار می شوند توصیه می شود. آنها باید تنها زمانی استفاده شوند که زمان خواب پس از بیداری حداقل ۴ ساعت باشد.
• راملتون می تواند برای نشان دادن مزایای خود تا ۳ هفته زمان ببرد. به همین دلیل است که معمولا گزینه درمانی دوم یا سوم می باشد.
• در حالی که بنزودیازپین ها برای بی خوابی کاربرد دارند اما برای درمان اضطراب به اندازه کافی قوی نیستند. ضمن این که خطر ابتلا به علائم وابستگی به دارو نیز پس از مصرف آن ها وجود دارد.
• از کوازپام و فلورازپام برای افراد مسن به علت افزایش بیش از حد احساس آرامش و سردرگمی که ممکن است منجر به زمین خوردن و شکستگی استخوان شود، باید اجتناب کرد.
• با توجه به مدت زمان عمل این داروها و عوارض جانبی آنها، باید زمانی از آن ها استفاده کنید که حداقل نیاز دارید که ۷ تا ۸ ساعت بخوابید. در غیر این صورت خطر سردرگمی و خماری در هنگام بیداری افزایش می یابد. این حالت ها به خصوص برای سالمندان خطرناک است.
• بیماران باید پس از مصرف این داروها از رانندگی، کار بار ماشین آلات خطرناک و سنگین یا سایر فعالیت های خطرناک اجتناب کنند.
• این داروها ممکن است باعث توهم شوند. آنها همچنین ممکن است تفکر غیرطبیعی و سایر تغییرات رفتاری را ایجاد کنند.
• داروهای خواب آور را هرگز نباید با الکل ترکیب کرد.

عوارض جانبی داروهای خواب آور و آرامبخش

• سرگیجه
• خواب آلودگی
• علائم ترک (اضطراب یا بی خوابی)
• سردرد
• حالت تهوع
• اختلال در حافظه کوتاه مدت (۱-۲ ساعت پس از مصرف)
• بی خوابی ناگهانی
• خشکی دهان
• توهم
• احساس طعم نامطبوع
• سردرگمی
• وابستگی به دارو

داروهای ساده و مکمل های جایگزین برای درمان بی خوابی

داروهای بدون نیاز به نسخه (OTC) که ممکن است به درمان بی خوابی کمک کنند شامل دیفن هیدرامین (مانند بنادریل) و دکسیلامین (Unisom) است. دیفن هیدرامین و دکسیلامین، آنتی هیستامین هایی هستند که باعث خواب آلودگی و آرامش ذهن می شوند. به علت عوارض جانبی، نباید از آن ها به طور مداوم برای درمان بی خوابی مزمن استفاده کرد. همچنین مهم است که قبل از استفاده از آن ها به عنوان خود درمانی با دستورالعمل ها و منع مصرف این داروها آشنا شوید. زیرا این دارو می توانند عوارض جانبی جدی و تداخلات دارویی داشته باشند. عوارض جانبی رایج این آنتی هیستامین ها عبارتند از:

• خشکی دهان
• تاری دید
• یبوست
• سرگیجه

کپسول های ملاتونین و قرص های مصنوعی این ماده نیز به عنوان مکمل فروخته می شوند. در حالی که ملاتونین به طور معمول برای مقاصد دیگری استفاده می شود. اما گاهی نیز می تواند برای کمک به تنظیم چرخه خواب و طبیعی کردن آن به جای داروهای تجویزی مورد استفاده قرار گیرد. اثر ملاتونین ممکن است چند روز زمان نیاز داشته باشد تا ظاهر شود.

والرین نیز مکمل دیگری است که در این زمینه مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، شواهد ناشی از آن برای درمان بی خوابی، در مطالعات مختلف متناقض بوده است.