واکسیناسیون عمدتا در نوزادی و در دوران کودکی انجام می شود. اما امروزه، برخی از واکسن ها مانند واکسن آنفولانزا و تب زرد توسط بزرگسالان نیز مورد استفاده قرار می گیرد. هیچ فرقی نمی کند که واکسن به فرد بزرگسال زده شود یا به نوزاد. چیزی که بین همه افراد مشترک است درد جای واکسن است.
واکسیناسیون یا واکسن زدن شایع ترین روشی است که در طول دوران کودکی برای جلوگیری از بیماری های جدی که موجب بالا رفتن نرخ مرگ و میر در نوزادان می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها آمریکا (CDC)، از ۱۷ بیماری مرگبار می توان با واکسیناسیون جلوگیری کرد. هپاتیت B، دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، سرخک، اوریون، سرخجه، آبله، فلج اطفال، مننژیت، پنوموکوک و در برخی موارد هپاتیت A از مهمترین واکسن هایی است که باید هر فردی در طول زندگی خود آن را تزریق کند.
شایع ترین علت درد ایاتروژنیک (درد ناشی از درمان) استفاده از سوزن است. درد ایجاد شده در طول این روش، باعث اضطراب و پریشانی در کودکان و والدین می شود. تحقیقات نشان داده است که تجربه درد، موجب ایجاد تغییرات دائمی در سیستم عصبی شده که بر روی تجربه درد در آینده تاثیر می گذارد. درد جای واکسن یکی از دردهای ناشی از درمان است که به گفته محققان ممکن است موجب ایجاد ترس از آمپول در بزرگسالی شود.
محققان معتقدند که کودکان بین ۴ تا ۶ سال، می توانند از روی نگاه این پیام را انتقال دهند که واکسیناسیون را دوست ندارند. از طرفی والدین نیز هرگز دوست ندارند که زجر کشیدن فرزندشان را ببینند. تمام این عوامل، علت عدم مراجعه افراد به پزشک در زمان بیماری در بزرگسالی است. اما گاهی اوقات این تجربه بد که در ضمیر ناخودآگاه ما شکل گرفته است موجب می شود که با عدم مراجعه به موقع به پزشک، درگیر بیماری های سخت و مزمن شویم.
کاهش درد جای واکسن
مطمئنا شما هم به این موضوع واقف هستید که درد حاصل از واکسن زدن به مراتب بهتر از مشکلاتی است که با عدم تزریق واسکن ممکن است در آینده گریان گیرمان شود.
محققان معتقدند که درد جای واکسن را می توان به راحتی و با تکنیک های خاص مدیریت و تا حد زیادی کاهش داد. مطالعات انجام شده توسط دکتر Toddia، روش ها و تکنیک های متعددی را برای کاهش درد جای واکسن در گروه های سنی مختلف ارائه کرده است. این روش ها در هر رده سنی به شرح زیر می باشند.
کاهش درد جای واکسن در نوزادان ( ۰ تا ۳ سال)
- استفاده از محلول ساکاروز (محلول قندی)
- تغذیه با شیر مادر پس از واکسیناسیون
- صحبت کردن و آرام کردن نوزاد قبل از تزریق واکسن.( هرگز واکسن را در زمانی که نوزاد گریه می کند به او تزریق نکنید)
- پرت کردن حواس نوزاد به سمت اسباب بازی جدید یا مورد علاقه اش دقیقا در زمان تزریق واکسن
- حفظ آرامش والدین موجب کاهش اضطراب در نوزاد می شود.
- مناطق اطراف محدوده تریق واکسن را به آرامی ماساژ دهید.
- کرم های بی حسی موضعی می توانند درد را کاهش دهند.
در بین این روش ها، استفاده از محلول ساکارز و تغذیه با شیر مادر برای کاهش اثرات درد در نوزادان به طور قابل توجهی موفقیت آمیز هستند.
کاهش درد جای واکسن در کوکان ( ۳ تا ۱۲ سال)
- اگر قرار است کودک زیر ۱۰ سال واکسینه شود حضور یکی از والدین در کنار او لازم است.
- اگر کودکتان می تواند مفهوم درد را درک کند حتما در مورد میزان درد واکسن به او توضیح دهید. او را مطمئن کنید که درد سوزن چند ثانیه بیشتر طول نخواهد کشید و مانند یک خراش کوچک و سطحی است.
- پخش موسیقی در کوش کودک می توان ذهن او را منحرف کرده و موجب شود درد جای واکسن کمتر شود.
- هرگز به کودکی که به صورت طاق باز دراز کشیده است واکسن تزریق نکنید. کودک باید در حالت ایستاده یا نشسته بر روی صندلی باشد.
- از کودک بخواهید بسیار آرام تنفس کند.
- استفاده از بی حسی موضعی می تواند درد را کاهش دهد.
- کودک هرگز نباید در طول واکسیناسیون سرزنش شود.
کاهش درد جای واکسن در نوجوانان
- در مورد نوجوانان صحبت کردن در مورد موضوع مورد علاقه شان و یا گوش دادن به موسیقی در کاهش درد جای واکسن بسیار موثر است.
- مسکن موضعی می تواند درد را کاهش دهد.
کاهش درد جای واکسن در بزرگسالان
- نفس عمیق و شل کردن عضلات، واکسیناسیون را با درد کمتری همراه خواهد کرد.
راهنمای کاهش درد جای واکسن برای تمام سنین
- در طول تزریق عضلانی برای لحظه ای نفس خود را نگه دارید.
- تزریق واکسن باید سریع باشد. هر چقدر مدت تزریق بیشتر شود درد ناشی از آن نیز بیشتر می شود.
- اگر قرار است چند واکسن تزریق شود، واکسن دردناک تر را آخر تزریق کنید. این کار باعث کاهش درد کلی می شود.
- pH و نام تجاری واکسن مهم است. واکسنی که کمتر اسیدی باشد باعث درد کمتری می شود.
- حتما در زمان تزریق واکسن در هر سنی، از عوارض جانبی آن از پزشک سوال کنید. برخی از واکسن ها عوارض جانبی و مراقبت های خاص خود را دارند.
- هر کدام از تکنیک های بالا به تنهایی برای کاهش جای واکسن موثر نیستند. سعی کنید همه مراقبت ها و نکات لازم را رعایت کنید.
مواردی که باید پس از واکسیناسیون از آن ها اجتناب شود
مواردی که باید پس از واکسیناسیون کودکان و نوزادان از آن ها اجتناب شود
- بلافاصله پس از واکسیناسیون مرکز بهداشتی را ترک نکنید. حداقل نیم ساعت در مرکز باقی بمانید تا اگر بدن نوزاد به واکسن واکنش نشان داد، به پزشک دسترسی داشته باشید.
- اگر تورم، قرمزی و یک توده سفت کوچک در محل تزریق در نوزادان دید شد، نگران نشوید. این علائم در ظرف چند روز از بین می روند.
- هرگز کودک را تا زمانی که درد ناشی از واکسن کم نشده است، تنها نگذارید.
- تب در نوزادان پس از واکسیناسیون نباید نادیده گرفته شود. استفاده از استامینوفن یا ایبوپروفن ممکن است برای تسکین تب و درد توصیه شود.
- کودک باید به حرکت اندامی که واکسن به آن تزریق شده است، تشویق شود. این کار در ابتدا ممکن است دردناک باشد اما به مرور حرکت عضله باعث می شود دارو بهتر جذب شده و درد سریع تر کاهش یابد.
- به کودکان زیر ۱۶ سال هرگز نباید بعد از واکسیناسیون آسپیرین داده شود.
مواردی که باید پس از واکسیناسیون بزرگسالان از آن ها اجتناب شود
- حداقل ۴۸ ساعت پس از تزریق واکسن الکل مصرف نکنید.
- برخی از داروهایی تجویزی برای بیماری ها ممکن است با تزریق واکسن در بدن ایجاد واکنش کنند. پس قبل از تزریق واکسن از پزشک در مورد داروهایی که استفاده می کنید سوال کنید.
- برخی از واکسن ها ایجاد سرگیجه می کنند. از این رو، پس از تزریق آن ها باید از فعالیت هایی مانند رانندگی و کار با ماشین آلات سنگین و حساس اجتناب شود.