درد پس سر اغلب نتیجه گرفتگی عضلات پشت گردن به علت تنش، استرس یا خستگی است. درد پشت سر درست در قسمت پایه جمجمه می تواند به وسیله فتق دیسک گردن یا آسیب دیدگی گردن نیز ایجاد شود. گاهی سردردهایی که در پایه جمجمه شروع می شوند می توانند سردرد تنشی، سردرد خوشه ای یا سردرد سرویکوژنیک باشند.
سردرد در پشت گردن می تواند ناشی از درد ستون فقرات باشد. درد گردن در پایه جمجمه ممکن است باعث درد شانه، درد پشت و یا درد بازو شود.
در اغلب موارد، درد پس سر زمانی که استراحت می کنید بهتر می شود. درمان های خانگی زیادی برای این درد وجود دارد. به عنوان مثال، استفاده از کمپرس آب گرم و سرد، ماساژ گردن یا شانه یا استفاده از اسانس های گیاهی می توانند به رفع سفتی گردن که موجب سردرد می شود کمک می کنند.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد علائم و علل ایجاد درد پس سر و روش های طبیعی و خانگی برای کاهش آن صحبت خواهیم کرد.
درد پس سر
آناتومی ستون فقرات فوقانی
قسمت فوقانی ستون فقرات که به پایه جمجمه متصل است، ستون فقرات گردنی نامیده می شود. دکتر رابرت وینسور، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، می گویند که ستون فقرات گردنی ۷ مهره دارد. این مهره های C1 تا C7 نامیده می شوند. اولین مهره (C1) است که بر روی پایه جمجمه استوار است.
مهره های ستون فقرات گردنی بیشتر حرکات گردن و سر را بر عهده دارند. دکتر ویندزور می گوید که ستون فقرات گردنی، بخش قابل توجهی از ستون فقرات را تشکیل می دهد.
دیسک ها بین مهره ها قرار گرفته اند و به عنوان کمک فنر عمل می کنند. این دیسک ها ژله ای هستند و از التهاب و درد پشت گردن جلوگیری می کنند.
پشت گردن دارای اعصاب و عضلات زیادی است. ماهیچه های بالای گردن به پایه جمجمه وصل می شوند. عضلات تراپسی نیز گردن را به ناحیه کتف (تیغه شانه) متصل می کنند. همچنین یک سیستم عصبی در پشت گردن وجود دارد که بعضی از آنها بخشی از نخاع هستند.
درد پس سر در زمان پارگی دیسک، شکستگی مهره ها و تحت فشار بودن عصب رخ می دهد.
ارتباط بین گردن درد و درد پس سر
وقوع گردن درد و سردرد به طور همزمان می تواند با مسائلی مربوط به عضلات، رباط ها، اعصاب، یا مهره های ستون فقرات ارتباط داشته باشد.
دکتر William Blahd در WebMD گزارش می دهد که دیسک های نخاعی می توانند بر اثر انقباض یا پارگی و فشار عصبی متورم شوند. این تورم می تواند سبب بروز درد در سر و گردن شود. بسته به شدت پارگی دیسک، ممکن است ضعف یا بیحسی در شانه یا کمر را تجربه کنید.
مجله American Osteopathic Association گزارش می دهد که حساسیت به لمس در عضلات پشت گردن می تواند علتی به نام سردرد میگرنی داشته باشد. این نوع سردرد، درد در پشت سر یا بالای جمجمه ایجاد می کند. همچنین اختلال عملکردی در مهره های گردن با سردرد ثابت و درد گردن ارتباط دارد.
علائم رایح درد پس سر
به گفته دکتر دیوید M. بیوندی که متخصص در مدیریت سردرد است، برخی از علائم دیگر همراه با درد در پایه جمجمه می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد پشت گردن و سردرد همراه با سفتی گردن
- احساس سوزن سوزن شدن در دست راست یا چپ
- احساس سوزش یا بی حسی در تیغه شانه
- بی حسی در بخشی از پوست سر
- سرایت کردن درد به پشت چشم
- بدتر شدن درد در زمان چرخاندن سر و گردن
- محدود شدن حرکات گردن
- تهوع یا استفراغ ناشی از میگرن
- بیرون زدن یک برآمدگی در گردن درست در قسمت پایه جمجمه
علل شایع درد پس سر
سردرد تنشی
سردرد تنشی یکی از دلایل شایع درد پس سر است. پزشکان دقیقا مطمئن نیستند که علت سردرد تنشی چیست. اما تحقیقات اخیر نشان می دهد که اختلال در عملکرد سیستم عصبی مرکزی احساس گرفتگی را در عضلات پشت سر ایجاد می کند.
به گفته دکتر Manish K. Singh، سردرد تنشی باعث درد و یا احساس فشار در پشت سر می شود. با این حال، سردرد و گردن درد به شدت افراد مبتلا به درد میگرن نیست. اغلب گردن و سردرد ناشی از این نوع سردرد به تدریج رخ می دهد و بعد از ظهرها و شب ها بیشتر می شود.
بسیاری از افراد سردرد تنشی و درد گردن را با استرس، بی خوابی، خستگی، گرسنگی یا وضعیت بد نشستن مرتبط می دانند.
سایر علائم سردرد تنشی عبارتند از:
- درد در پایه جمجمه که به گردن و شانه سرایت می کند
- احساس خستگی عمومی
- تحریک پذیری
ایجاد آسیب یا فشار روی گردن
آسیب به اعصاب، مفاصل و یا عضلات پشت گردن می تواند باعث آسیب دیدن سر شود.
دکتر H. Blahd می گوید که آسیب یا فشار گردنی می تواند از چیزی ساده ای مثل نشستن به صورت غیر اصولی ناشی شود. البته گاهی نیز این آسیب در اثر تصادفات رخ می دهد. تنش عضلات یا اعصاب موجود در گردن می تواند سبب التهاب یا اسپاسم عضلات شود و ممکن است سفتی یا درد شدید ایجاد کند. درد گردن می تواند به شانه ها، بالای کمر یا بازوها گسترش یابد و گاهی نیز سردرد ایجاد می کند.
آسیب های گردنی همراه با درد پس سر می توانند یکی از علائم زیر را ایجاد کنند:
- سفتی گردن که بر روی بازو، پشت و یا تیغه شانه تاثیر می گذارد
- درد تیر کشنده در یک یا هر دو دست
- احساس ایجاد یک برآمدگی در پشت گردن
- بدتر شدن درد در زمان حرکت دادن گردن
- سردرد دائمی شدید یا از دست دادن کنترل روده یا مثانه
گرفتگی گردن
پشت سر می تواند به دلیل سفتی عضلات دچار درد شود. علل سفتی گردن معمولا جای نگرانی ندارند. همان طور که قبلا ذکر شد، آسیب به عضلات، اعصاب و یا مهره های گردنی می توانند باعث سفتی و درد گردن شود.
طبق گفته دکتر Melissa Conrad Stöppler، مشکلات مربوط به سرخرگ ها، غده تیروئید، غدد لنفاوی یا سایر اعضای بدن که در گردن وجود دارند می تواند باعث درد پس سر و درد گردن شوند.
متخصص مغز و اعصاب دکتر Cordia Wan معتقد است که سفتی گردن و سردرد شدید می تواند علائم مننژیت باشد. این بیماری یک نوع عفونت ویروسی است که سبب التهاب در مغز می شود و معمولا علائم زیر را دارد:
- بثورات
- تب
- سوزن سوزن شدن سر
- خستگی
اگر علائم مننژیت را دارید، باید به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنید.
تحت فشار بودن عصب گردن و فتق دیسک گردن
یکی دیگر از دلیل درد پس سر تحت فشار بودن عصب گردن است. فتق دیسک بین مهره ها در گردن در صورتی که بر روی ریشه عصب فشار وارد کند می تواند درد شدید در پایه جمجمه و پشت گردن به وجود آورد.
تحت فشار بودن عصب گردن به نام رادیکولوپاتی گردنی شناخته می شود. محققان دانشگاه مریلند گزارش دادند که اعصاب نخاعی در گردن در امتداد شانه ها و دست ها قرار دارند. اگر دیسک متورم یا پاره شود، می تواند بر روی ریشه عصب فشار آورده و باعث انقباض شود. نتیجه این فرایند می تواند تیر کشیدن شدید گردن و سردرد باشد.
مجله European Spine Journal اشاره می کند که وقتی دیسک های ستون فقرات گردن پاره یا خمیده می شوند، شایع ترین علامت آن درد در گردن و بازوها و همچنین سردرد سرویکوژنیک در پایه جمجمه است. دلیل درد شدید گردن این است که دیسک روی ریشه عصب فشار وارد می کند.
سایر علائم دردناک ناشی از تحت فشار بودن اعصاب گردن می توانند شامل موارد زیر باشند:
- ناتوانی در بالا بردن سر بدون احساس درد
- سوزن سوزن شدن و بی حسی در یک یا هر دو شانه و درد بازو
- سردرد تکراری که تنها در یک طرف صورت تاثیر می گذارد
- دردی که از پشت سر و گردن به بازوها منتشر می شود
- درد ضرباندار در پشت سر
- اسپاسم عضلانی در پشت گردن
- حساسیت به لمس در پایه جمجمه
سردرد ناشی از آرتروز
انحطاط مفصلی ستون فقرات گردن که ناشی از آرتریت و یا سایش و پاره شدن مفاصل است می تواند باعث ایجاد درجه های مختلفی از درد پشت سر و پایه جمجمه شود. طبق گزارش مجله Canadian Medical Association، آرتریت و آرتریت روماتوئید دلایل شایع درد گردن و سردرد هستند. آرتروز باعث التهاب مهره های گردنی شده و موجب سردرد و سفتی گردن می شود.
اگر آرتریت علت درد پس سر شما باشد، باید سعی کنید از غذاهایی که باعث التهاب می شوند پرهیز کنید. بسیاری از مطالعات نشان داده اند که زردچوبه خواص ضد آرتریت دارد و یک درمان طبیعی مفید برای کاهش درد مفاصل است.
نورالژی اکسیپیتال
درد در پشت گردن ممکن است ناشی از ناراحتی های گوش داخلی باشد. اعصاب گوش در گردن قرار دارند. اگر این عصب ها دچار آسیب شوند، درد گردن و سردرد در یک طرف سرتان وجود دارد.
محققان Johns Hopkins Medicine معتقدند که نورالژی اکسیپیتال ممکن است سبب بروز درد تیرکشنده در پایه جمجمه شود. بسته به اینکه آسیب دیدگی این اعصاب چقدر است، ممکن است برخی از موارد زیر را نیز تجربه کنید:
- افزایش حساسیت به نور
- بی حسی در پوست قسمت آسیب دیده
- حساسیت به لمس در پشت گردن و پایه جمجمه
- دردی که از پشت سر به پشت چشم سرایت می کند
سردردهای خوشه ای
سردرد خوشه ای باعث درد شدید در شقیقه ها یا درد پشت چشم چپ یا چشم راست می شود. اگر چه سردرد خوشه ای در گردن حس نمی شود، اما درد ناشی از آن می تواند به پایه جمجمه گسترش یابد.
علل دیگر درد پس سر و درد گردن
دلیل دیگری نیز وجود دارد که باعث ایجاد درد در پایه جمجمه و سردرد می شوند.
استفاده از بالش یا تشک نامناسب. مجله Advances in Physiotherapy گزارش داد که انتخاب بالش مناسب می تواند باعث کاهش میزان درد گردن و سردرد شود.
ویروس هرپس سیمپلکس. گردن درد و سردرد می تواند اولین علامت ویروس هرپس سیمپلکس (HSV-2) باشد. مجله Archives of Neurology گزارش می دهد که HSV-2 و درد گردن اغلب به هم ارتباط دارند. سردرد های تکراری و سفتی گردن و تب معمولا قبل از سایر علائم آلوده شدن با ویروس هرپس سیمپلکس ظاهر می شوند.
روش های خانگی درمان درد پس سر
کمپرس گرم یا سرد
استفاده از کمپرس گرم یک راه عالی برای از بین بردن تنش عضلانی در پشت گردن است. گرما با کاهش التهاب به کم شدن درد مفاصل کمک می کند.
طبق گفته دکتر Melinda Ratini در وبسایت WebMD، استفاده از پد گرم می تواند به کاهش درد گردن کمک کند. گرما باعث کاهش تنش در ماهیچه ها می شود. برای برخی از انواع سردرد، استفاده از کمپرس سرد بهتر عمل می کند.
نحوه استفاده
- یک بطری را با آب گرم نه با آب داغ پر کنید و حوله ای دورش بپیچید.
- کمپرس را روی پایه جمجمه قرار دهید.
- برای کاهش درد گردن و سردرد ۱۵ دقیقه صبر کنید.
- ۲ تا ۳ بار در روز برای کاهش فشار موجود در پایه جمجمه از این روش استفاده کنید.
توپ تنیس
استفاده از توپ تنیس یک راه موثر برای کاهش درد عصبی و سردردی است که در پایه جمجمه شروع می شود.
نحوه استفاده
- ۲ توپ تنیس را در یک جوراب تمیز قرار دهید.
- طوری دراز بکشید که توپ ها روی پایه جمجه قرار بگیرند.
- به آرامی سر خود را به سمت بالا و پایین و چپ و راست بچرخانید.
- چند دقیقه این ماساژ را انجام دهید.
- ۳ یا ۴ بار در روز برای کمک به درمان درد پایه جمجمه این کار را تکرار کنید.
ماساژ گردن
یکی از راه های خلاص شدن از شر درد پس سر ماساژ ملایم گردن است. ماساژ پشت سر، گردن و شانه یک راه عالی برای کاهش درد عصبی در گردن است. به گفته دکتر H. Blahd در وبسایت WebMD، ماساژ کمک می کند تا کشش گردن و شانه کم شود. ماساژ همچنین کمک می کند تا جریان خون به ناحیه دردناک افزایش یابد.
نحوه استفاده
- ۵ قطره روغن اوکالیپتوس، ۵ قطره روغن اسطوخودوس و ۳ قطره روغن نعناع را با ۱ اونس روغن زیتون یا روغن بادام شیرین ترکیب کنید.
- مقداری از روغن را روی انگشت بریزید.
- با انگشتان پایه جمجه را چند دقیقه ماساژ دهید.
- برای کاهش درد پس سر ۲ بار در روز از این روش استفاده کنید.
تمرینات کششی
اگر سفتی و انقباض عضلات گردن باعث درد پس سر شده است، تمرینات کششی منظم را انجام دهید. به گفته پزشکان کلینیک کلیولند، کشش گردن به تقویت رباط ها و عضلات گردن کمک می کند. این حرکات می توانند به جلوگیری از سردرد مداوم و درد گردن کمک کنند.
نحوه استفاده
- صاف بایستید.
- در حالی که به جلو نگاه می کنید، سر خود را به سمت چپ بکشید.
- ۱۰ ثانیه نگه دارید و سپس سمت چرخش را عوض کنید.
- ۲ بار در روز این کار را تکرار کنید.
- بعد، سر خود را پایین بیاورید تا چانه به قفسه سینه بچسبد.
- ۱۰ ثانیه نگه دارید سپس، سر خود را به سمت بالا بکشید. ۱۰ ثانیه نیز در این حالت گردن را نگه دارید.
- ۲ بار در روز این کار را تکرار کنید.
- تا جایی که بدون درد می توانید به شانه چپ نگاه کنید.
- ۱۰ ثانیه نگه دارید سپس، سمت چرخش را عوض کنید.
- ۳ بار در روز این کار را تکرار کنید.