با توجه به گزارش محققان بنیاد بین المللی پوکی استخوان، تنها در ایالات متحده، پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان، حدود ۴۴ میلیون زن و مرد بالای ۵۰ سال را تحت تاثیر قرار داده است. این عدد ۵۵ درصد از همه افراد بالای ۵۰ سالی است که در ایالات متحده زندگی می کنند. به همین دلیل است که بسیاری معتقدند مشکلات مربوط به کاهش تراکم استخوان در حال حاضر یک “تهدید عمومی” است. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت بیشتر در مورد درمان پوکی استخوان صحبت خواهیم کرد.
پوکی استخوان به معنای “متخلخل شدن استخوان ها” است. واقعیت ترسناکی که در مورد پوکی استخوان وجود دارد این است که این بیماری یک بیماری خاموش است و به مرور زمان و بدون علائم ایجاد می شود. برای بسیاری از افراد، پوکی استخوان، تا زمانی که استخوان ها ضعیف نشوند و فرد در معرض شکستگی استخوان قرار نگیرد، باعث ایجاد علائم یا ناراحتی واضحی نمی شود.
بهترین و مطمئن ترین روش درمان پوکی استخوان چیست؟ درمان های طبیعی پوکی استخوان که می توانند بسیار موثر باشند شامل فعالیت بدنی کافی (به ویژه انجام ورزش های استقامتی)، درمان اختلالات هورمونی، جلوگیری از کمبود ویتامین D و رعایت رژیم غذایی مخصوص پوکی استخوان است.
رژیم غذایی شما نقش حیاتی در سلامت استخوان ها دارد زیرا تعیین می کند که آیا پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی ضروری را به خصوص کلسیم، منیزیم، فسفر و منگنز به دست می آورید یا نه؟ همه این مواد در تشکیل استخوان ها نقش دارند.
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان یک نوع بیماری استخوانی است و زمانی رخ می دهد که بدن بیش از حد سلول های استخوانی خود را از دست می دهد. استئوپروز معمولا در زنان بالای ۵۰ سال دیده می شود، هر چند زنان جوان و مردان نیز می توانند این بیماری را داشته باشند. تخمین زده می شود که از هر ۲ زن ۱ زن (۵۰ درصد) و از هر ۴ مرد ۱ مرد (۲۵ درصد) بیش از ۵۰ سال، به این مشکل مبتلا هستند.
هنگامی که استخوان این افراد زیر میکروسکوپ مشاهده می شود، به طور قابل توجهی دارای ساختار بافتی غیر طبیعی هستند. پوکی استخوان هنگامی رخ می دهد که سوراخ های کوچک یا مناطق ضعیف در استخوان تشکیل می شود. این عارضه می تواند منجر به شکستگی استخوان، درد استخوانی و گاهی اوقات عوارض دیگری نظیر منحنی شدن مهره های کمر شود.
مقایسه پوکی استخوان با استئوپنی
استئوپنی یکی دیگر از بیماری هایی است که با از دست دادن توده استخوانی و ضعیف شدن استخوان ها همراه است، اما این کاهش تراکم به شدت پوکی استخوان نیست. در اینجا تفاوت این دو بیماری که توسط محققان دانشکده پزشکی هاروارد توضیح داده شده است را آورده ایم:
هر دو حالت درجات مختلفی از کاهش تراکم استخوان هستند، که با اندازه گیری تراکم مواد معدنی در استخوان، نشانگر چگونگی تقویت استخوان و خطر شکستگی استخوان مشخص می شود. اگر کاهش تراکم مواد معدنی استخوان را به عنوان یک نمودار شیب دار در نظر بگیرید، طبیعی است که در پایین این نمودار پوکی استخوان در بالای آن استئوپنی قرار داشته باشد، که در حدود نیمی از آمریکایی های بالای ۵۰ سال اتفاق می افتد.
علائم و نشانه های پوکی استخوان
شایع ترین علائم پوکی استخوان عبارتند از:
- شکستگی استخوان. شکستگی ها و شکاف ها اغلب در استخوان ران، ستون فقرات یا مچ دست رخ می دهند. آنها همچنین روی پاها، زانو ها و سایر قسمت های بدن تأثیر می گذارند.
- بی تحرکی و ایجاد مشکل در انجام فعالیت های روزمره. بسیاری از بزرگسالان مسن که شکستگی استخوان دارند، باید به مدت طولانی پرستار داشته باشند.
- درد استخوان. گاهی اوقات دائمی و شدید است.
- کاهش قد
- قوز یا خمیده شدن ستون فقرات. این عارضه به این دلیل اتفاق می افتد که مهره ها و استخوان های ستون فقرات، می توانند ضعیف تر شوند.
- احساس انزوا یا افسردگی
- در سالمندان، افزایش خطر مرگ. حدود ۲۰ درصد از سالمندان مبتلا که شکستگی را تجربه می کنند در طول یک سال جان خود را از دست می دهند.
علل و عوامل خطر
کاهش توده استخوانی معمولا توسط ترکیبی از عوامل ایجاد می شود، که معمولا شامل سن بالا، کمبود مواد مغذی به دلیل رعایت رژیم غذایی نامناسب، بیماری های زمینه ای موجود و … هستند. علل اصلی پوکی استخوان عبارتند از:
- عدم فعالیت
- سالخوردگی
- تغییرات هورمونی و عدم تعادل، به خصوص کاهش سطح استروژن در زنان، که علت بسیاری از علائم یائسگی است. کاهش سطح تستوسترون در مردان نیز می تواند توده استخوانی را کاهش دهد. زنان بیشتر از مردان از پوکی استخوان رنج می برند و این عمدتا به دلیل کاهش هورمون ها پس از یائسگی است.
- سابقه بیماری هایی مانند اختلالات خود ایمنی، بیماری های ریوی، بیماری های کلیوی یا کبدی
- استفاده طولانی مدت از داروهای خاص، از جمله مهار کننده های پروتون پمپ (PPIs)، مهار کننده های بازجذب سروتونین (SSRI)، مهارکننده های آروماتاز، داروهای باروری، داروهای هورمونی، داروهای ضد تشنج و استروئیدها (گلوکوکورتیکویدها و کورتیکواستروئیدها).
- کاهش سطح ویتامین D در بدن
- استرس عاطفی زیاد و افسردگی
- کمبود تغذیه ای، به ویژه در ویتامین ها و مواد معدنی که به استخوان سازی کمک می کنند مانند کلسیم، فسفر و ویتامین K
- کاهش وزن و رژیم غذایی منجر به محدودیت شدید در مصرف کالری و سوء تغذیه می شود
نمونه هایی از بیماری هایی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند عبارتند از:
- سرطان سینه یا پروستات
- دیابت
- هیپرپاراتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید
- سندرم کوشینگ
- بیماری التهابی روده
- بیماری های خود ایمنی از جمله آرتریت روماتوئید (RA)، لوپوس، مولتیپل اسکلروز یا اسپوندیلیت انکولیوز
- بیماری پارکینسون
- تیروتوکسیکوز
- اختلالات خونی هماتولوژیک
- دوره های قاعدگی نامنظم و غیرواقعی، یا یائسگی زودرس
- ایدز یا HIV
- بیماری های مزمن انسدادی ریه (COPD)، از جمله آمفیزم
- بیماری مزمن کلیوی
- بیماری کبد، از جمله سیروز صفراوی
- پیوند عضو
- سندرم فلج اطفال و پس از فلج اطفال
- اسکولیوز
- آسیب های نخاعی
روش های متعارف درمان پوکی استخوان
درمان پوکی استخوان معمولا شامل استفاده از داروها، ورزش و تغییرات غذایی است. داروهای مختلفی وجود دارد که می توانند باعث جلوگیری از کاهش تراکم استخوان شوند. اما همه انواع آن ها برای همه افراد مناسب نیستند. نوع دارویی که پزشک شما توصیه می کند بستگی به عواملی مانند موارد زیر دارد:
- سن
- جنسیت
- سابقه پزشکی (به عنوان مثال، سابقه ابتلا به سرطان یا بیماری خود ایمنی)
- علل اساسی کاهش تراکم استخوان (مانند رژیم غذایی و شیوه زندگی)
برخی از داروهایی که برای مدیریت پوکی استخوان استفاده می شوند عبارتند از:
- بیسفسفونات ها (اکثر آنها برای مردان و زنان مناسب هستند)
- مهار کننده های لیگاند (مناسب برای مردان و زنان)
- بیسفسفونات هایی که فقط برای زنان استفاده می شود، مانند Boniva
- آگونیست های پروتئینی مرتبط با هورمون پاراتیروئید
- درمان جایگزینی هورمون (بیشتر برای زنان استفاده می شود). این روش درمان پوکی استخوان می تواند شامل آگونیست یا آنتاگونیست استروژن یا بافت خاص پیچیده استروژن باشد.
۷ روش طبیعی درمان پوکی استخوان
رژیم غذایی سالم
وقتی که پوکی استخوان دارید اولویت خوراکی هاییتان باید خوراکی هایی باشد که پروتئین و مواد مغذی ضروری زیر را داشته باشند:
- کلسیم
- منیزیم
- فسفر
- منگنز
- ویتامین K
حدود نیمی از ساختار استخوان شما از پروتئین ساخته شده است، بنابراین رژیم حاوی پروتئین همراه با مصرف مواد معدنی مهم، یکی از روش های درمان پوکی استخوان است.
چه مقدار پروتئین باید روزانه بخورید؟
برای بزرگسالان توصیه می شود روزانه بین ۰٫۸ تا ۱ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن پروتئین استفاده کنند. مواد غذایی غنی از پروتئین عبارتند از:
- گوشت
- ماهی های وحشی
- تخم مرغ
- مرغ
- پنیر تخمیر شده
- ماست
- آجیل
- دانه
- حبوبات
فعالیت بدنی
ورزش به دلایل بسیاری برای افراد مبتلا به پوکی استخوان مفید است. این عامل می تواند به ایجاد توده استخوان، بهبود تعادل و انعطاف پذیری، از بین بردن استرس، کاهش التهاب و … کمک کند.
با وجود پوکی استخوان، چه ورزش هایی باید انجام شود؟
برای ایمنی بیشتر، از تمام فعالیت هایی که نیاز به پریدن زیاد، خم شدن از کمر یا چرخاندن بیش از حد ستون فقرات دارد خودداری کنید. پیاده روی و سایر فعالیت های تحمل وزن برای تقویت استخوان ها بهتر است. انواع تمرینات توصیه شده برای افرادی که دارای تراکم استخوانی کم هستند عبارتند از:
- راه رفتن سریع
- استفاده از الپتیکال
- شنا کردن
- تمرینات جسمانی تحمل کننده وزن
- یوگا
- تایچی
- پیلاتس
برخی مطالعات نشان داده اند که بزرگسالان مبتلا استفاده کننده از تایچی ۴۷ درصد کمتر دچار زمین خوردگی می شوند و ۲۵ درصد میزان شکستگی لگنشان نیز کاهش پیدا می کند.
اگر بیش از یک یا دو روز پس از ورزش کردن درد دارید، احتمالا نوع ورزشی که انجام می دهید برای شما مناسب نیست. اگر مطمئن نیستید بهترین نوع ورزش برای شما کدام است، با پزشک یا فیزیوتراپ مشورت کنید.
کمک به جلوگیری از زمین خوردن
محققان بنیاد ملی پوکی استخوان تخمین می زنند که هر سال حدود یک سوم افراد بالای ۶۵ سال زمین می خورند و بارها این عامل باعث شکستگی استخوان در آن ها می شود. در اینجا مراحلی را که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به زمین خوردن و زخمی شدن انجام دهید را آورده ایم:
- در صورت لزوم از واکر یا عصا استفاده کنید.
- آرام بنشینید و بلند شوید.
- روشنایی خانه را زیاد کنید.
- کفش های راحت که به شما کمک می کند تعادل خود را حفظ کنید بپوشید.
- هنگام بالا رفتن از پله، نرده های حفاظ را بگیرید.
- پس از باران یا برف، مراقب قدم زدنتان باشید.
- زمان راه رفتن بر روی رطوبت، سنگ مرمر و یا کاشی بسیار مراقب باشید.
- مسیرهای پیاده روی در حیاط خانه را همیشه تمیز نگه دارید.
- روی درب ورودی خانه نور نصب کنید.
- در داخل خانه، وسایلی که امکان زمین خوردن شما را افزایش می دهند را کنار بگذارید.
- تمام سیم های سست، کابل ها و فرش های سر را جمع کنید.
- روی دیوار حمام و دستشویی میله نصب کنید تا در نشستن و بلند شدن از آن کمک بگیرید.
- در راه رفتن عجله نکنید.
روغن های گیاهی
استعمال داخلی و خارجی روغن های گیاهی، ممکن است به ترمیم استخوان یا کاهش درد استئوپروز کمک کند. روغن هایی که برای درمان پوکی استخوان تجویز می شوند عبارتند از:
- زنجبیل
- پرتقال
- مریم گلی
- رزماری
- روغن تایلندی
این روغن ها را به طور موضعی حدود سه بار در روز استفاده کنید. چندین قطره از آن ها را با روغن حاملی مانند روغن نارگیل مخلوط کنید و به قسمت های دردناک بمالید.
سایر اسانس های گیاهی که گاهی اوقات برای درمان پوکی استخوان پیشنهاد می شوند عبارتند از:
- سرو
- صنوبر
- هلیکروسوم
- نعناع
- اکالیپتوس
- سنبل هندی
همچنین درمان هایی مانند آرماتراپی، طب سوزنی و ماساژ را برای کمک به کاهش استرس انجام دهید.
افزایش سطح ویتامین D
هدف این است که روزانه حدود ۲۰ دقیقه پوست را زیر نور خورشید، که بهترین راه برای جلوگیری از کمبود ویتامین D است، قرار دهید. برای به دست آوردن ویتامین D کافی، باید پوست خود را بدون کرم ضد آفتاب در معرض نور خورشید قرار دهید.
مطالعات نشان داده اند که بدن افراد سالخورده نسبت به افراد جوان زمان بیشتری را صرف ساختن ویتامین D می کند، حتی با همان مقدار نوردهی به پوست از طریق خورشید. اگر در آب و هوای سرد زندگی می کنید و به اندازه کافی از محیط خانه خارج نمی شوید، یا اگر بیش از ۶۰ سال سن دارید، توصیه می شود که مکمل ویتامین D3 استفاده کنید.
مکمل ها
- منیزیم (۵۰۰ میلی گرم در روز) – منیزیم برای متابولیسم کلسیم لازم است.
- کلسیم (۱۰۰۰ میلی گرم در روز) – سیترات کلسیم را انتخاب کنید که بهترین جذب را دارد.
- ویتامین D3 حدود (۵۰۰۰ واحد بین المللی در روز) – ویتامین D به بهبود جذب کلسیم کمک می کند.
- ویتامین K2 حدود (۱۰۰ میکروگرم در روز) – مورد نیاز برای تشکیل یک پروتئین حیاتی جهت تشکیل استخوان است. خوردن ویتامین K2 با کیفیت بالا و یا خوردن غذاهای غنی از ویتامین K.
- استرونتیوم (۶۸۰ میلی گرم در روز) – یک عنصر فلزی است که می تواند به بهبود تراکم استخوان کمک کند. این ماده به طور طبیعی در آب دریا، خاک غنی از مواد مغذی و برخی غذاها یافت می شود، اما اکثر افراد نیاز به مکمل برای به دست آوردن آن دارند.
استفاده از دارو
اگر استروئیدها را برای درمان بیماری های موجود، مانند آرتریت روماتوئید، آسم، بیماری کرون، سرطان یا لوپوس مصرف کنید، باید احتیاط بیشتری برای ورزش کردن انجام دهید، رژیم غذایی غنی از مواد معدنی مصرف کنید و سیگار را ترک کنید تا از استخوان هایتان محافظت شود. داروهای رایج استروئیدی عبارتند از:
- کورتیزون
- دگزامتازون
- متیل پردنیزولون
- پردنیزون
استفاده از این داروها به مدت سه ماه یا بیشتر، خطر ابتلا به کاهش توده استخوانی و ایجاد پوکی استخوان را افزایش می دهد. در حالی که این داروها ممکن است برای مدیریت بیماری های جدی مورد نیاز باشند، باید برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان با پزشک صحبت کنید.