دیابت بی مزه مرکزی ؛ علل، نشانه ها، تشخیص و روش های درمان

دیابت بی مزه مرکزی بیماری است که در آن بدن شما به اندازه کافی به هورمون ضد دیورتیک دسترسی ندارد. داشتن مقادیر غیر معمول از این هورمون در بدن باعث می شود که کلیه ها ادرار بیش از حد تولید کنند. در این بیماری خطر از دست دادن بیش از حد آب بدن وجود دارد. مگر این که میزان مصرف آب تان زیاد باشد.

هورمون ضد دیورتیک اغلب به اختصار ADH نامیده می شود. این هورمون در ناحیه ای از مغز که به نام هیپوتالاموس شناخته می شود، تولید شده و  در بخش دیگری از مغز شما به نام غده هیپوفیز خلفی ذخیره می شود. هنگامی که بدن نیاز به ذخیره مایعات داشته باشد، مانند زمانی که بدن در شرایط آب و هوایی گرم قرار می گیرد و مقدار زیادی از آب خود را از طریق تعریق از دست می دهد، غده هیپوفیز ADH را آزاد می کند. این هورمون در جریان خون قرار گرفته و به کلیه ها منتقل می شوند. هورمون ضد دیورتیک باعث می شود که حجم ادرار تولیدی کم شده و بدن آب را در خود ذخیره کند.

اگر دچار دیابت بی مزه مرکزی شده اید یعنی این که در تولید، ذخیره سازی یا آزاد کردن هورمون ضد دیورتیک (ADH)، مشکل دارید. این بدان معنی است که بدن شما، حتی در شرایطی که نیاز به صرفه جویی در دفع آب دارید، قادر به کاهش تولید ادرار نیست.

اما اگر مشکلی در کلیه های ایجاد شده باشد که مانع از پاسخ صحیح کلیه ها به ADH شود، ممکن است به یکی دیگر از انواع دیابت بی مزه مبتلا شده باشید. این بیماری به نام دیابت بی مزه نفروژنیک شناخته می شود. برای آشنایی بیشتر با علل، نشانه ها و روش های تشخیص و درمان دیابت بی مزه مرکزی با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید.

چه عواملی باعث ایجاد دیابت بی مزه مرکزی می شود؟

هر چیزی که به بخش هایی از مغز شما که در ساخت یا نگهداری ADH دخیل است، آسیب برساند، ممکن است باعث ایجاد دیابت بی مزه مرکزی شود. این عوامل می توانند شامل موارد زیر باشند:

  • جراحی انجام شده بر روی مغز
  • جراحت وارده به سر
  • تومورهای مغزی
  • عفونت ها
  • مسدود یا متورم شدن سرخرگ های موجود در مغز
  • برخی از بیماری های ژنتیکی نادر

بعضی از افراد نیز به آنچه که به عنوان نوع ایدیوپاتیک از این بیماری شناخته می شود، مبتلا هستند. نوع ایدیوپاتیک دیابت بی مزه به این معنی است که بیماری بدون هیچ علت مشخصی رخ می دهد. در این شکل از این بیماری، تصور می شود که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های هیپوتالاموس حمله کرده و آن ها را از بین می برد. اما علت دقیق این بیماری قابل شناسایی نیست.

اگر چه دیابت بی مزه می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما این بیماری بیشتر به بزرگسالان مربوط می شود.

علائم دیابت بی مزه مرکزی چیست؟

علائم این بیماری می تواند ناگهانی شروع شود یا به آرامی و کم کم رخ دهد. این علائم عبارتند از:

  • احساس تشنگی شدید
  • تکرر ادرار
  • دفع حجم زیادی از ادرار
  • نیاز به ادرار کردن در شب
  • علائم کم آبی بدن، مانند سردرگمی، سردرد و سرگیجه
  • خستگی

روش های تشخیص دیابت بی مزه مرکزی چیست؟

شما ممکن است نیاز به آزمایش خون داشته باشید تا مطمئن شوید که دیابت قندی ندارید. در دیابت قندی، شما می توانید سطح قند خون خود را با رژیم غذایی و مصرف دارو کنترل کنید. آزمایش خون انجام شده همچنین می تواند سطح نمک های موجود در خون مانند سدیم و پتاسیم را اندازه گیری کند. معمولا سطح این نمک ها در بدن در زمان وقوع دیابت بی مزه افزایش می یابد.

آزمایش های ادرار نیز ممکن است برای بررسی دیابت و اندازه گیری میزان ادرار و رقت و غلظت آن انجام شود.

برای تشخیص این نوع دیابت احتمالا باید آزمایش محرومیت از آب را نیز انجام دهید. در طول این آزمایش، که چند ساعت طول می کشد، شما مجاز نیستید که آب بخورید. در طی این چند ساعت ادرار شما آزمایش شده و وزنتان نیز با فواصل منظم بررسی می شود. به طور معمول وقتی افراد مصرف آب خود را محدود می کنند، میزان تولید ادرار آنها کاهش می یابد. اما اگر بدن به دیابت بی مزه مرکزی مبتلا باشد، ممکن است به تولید حجم زیادی از ادرار ادامه دهد.

در پایان آزمایش، پزشک ممکن است ADH مصنوعی به بدن تزریق کند. اگر دیابت بی مزه مرکزی داشته باشید، خروجی ادرار شما به محض تزریق این هورمون افت می کند. در افراد مبتلا به نوع نفروژنیک این بیماری، کلیه ها به ADH پاسخ نمی دهند و تغییراتی در میزان تولید ادرار مشاهده نمی شود. این آزمایش به پزشک اجازه می دهد تا تشخیص دهد که چه نوع دیابتی در بدن در حال وقوع و شکل گیری است.

اسکن MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) مغز نیز ممکن است مشکلاتی مانند تومور را نشان دهد. اگر پزشک مشکوک به نوع ژنتیکی این بیماری باشد، آزمایشات ژنتیکی را تجویز می کند.

روش های درمان دیابت بی مزه مرکزی چیست؟

درمانی که شما به خاطر وجود دیابت بی مزه مرکزی دریافت می کنید با توجه به علت بیماری، شدت آن و سلامت عمومی بدنتان متفاوت است. اگر بیماری شما خفیف باشد، ممکن است بتوانید آن را با نظارت بر میزان مایعاتی که می نوشیدید، کنترل کنید. اگر تصمیم به انجام این کار دارید، ممکن است به منظور بررسی سطوح نمک در خون، به طور منظم نیاز به آزمایش داشته باشید.

اگر بیماریتان شدیدتر باشد، ممکن است لازم باشد که سطح ADH خود را با مصرف دارو کنترل کنید.

داروها

بعضی از افراد باید هر روز یک نسخه مصنوعی از هورمون ADH را مصرف کنند تا جایگزین هورمون طبیعی در بدنشان شود. این هورمون ممکن است به صورت قرص، اسپری بینی یا تزریق زیر پوست تجویز شود. اگر بیماریتان شدید نیست، ممکن است بتوانید دارویی را مصرف کنید که باعث افزایش تولید  ADH در بدن می شوند.

چشم انداز بلند مدت بیماران مبتلا به دیابت بی مزه مرکزی

با درمان مناسب، چشم انداز بیماران مبتلا احتمالا مثبت است. در آمریکا به بیماران مبتلا توصیه می شود که برای مطلع کردن پزشکان در شرایط اضطراری از یک دستبند ویژه استفاده کنند.