دیابت مرزی ؛ نشانه ها، علل، تشخیص و درمان

دیابت مرزی اصطلاحی است که به وضعیتی به نام پیش دیابت اشاره می کند. پیش دیابت شرایطی است که در آن سطح قند خون بالاتر از حد نرمال است اما به اندازه ای بالا نیست که بتوان آن را به عنوان دیابت نوع ۲ طبقه بندی کرد.

پیش دیابت یک عامل خطر برای ابتلا به دیابت نوع ۲ محسوب می شود. برآورد شده است که ۱۰ تا ۲۳ درصد افراد مبتلا به پیش دیابت، در طول ۵ سال، به دیابت نوع ۲ مبتلا می شوند. دیابت مرزی می تواند با سایر عوامل خطر نیز همراه باشد. این وضعیت با شرایطی مانند چاقی، به ویژه چاقی شکمی، فشار خون بالا، سطح چربی خون بالا و سطح پایین کلسترول خوب، مرتبط است.

وقتی این عوامل خطر در کنار هم در بدن یک فرد قرار می گیرد، نه تنها خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ بلکه خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی نیز وجود دارد.

سایر بیماری هایی که هنگام صحبت در مورد دیایت مرزی نباید آن ها را فراموش کرد عبارتند از:

مطالب این مقاله مجله پیام سلامت عبارتند از:

  • علائم دیابت مرزی
  • علل و عوامل خطر
  • تشخیص پیش دیابت
  • درمان مورد نیاز برای پیش دیابت

علائم دیابت مرزی

پیش دیابت همانند دیابت نیست. با این حال، نه پیش دیابت و نه دیابت علائم واضحی ندارند. هر دو یعنی هم پیش دیابت تبدیل شده به دیابت نوع ۲ و هم خود دیابت در هر نوعی، تا زمانی که عوارض دیگری همچون سکته قلبی رخ نداده است، می توانند پنهان بمانند.

بعضی از افراد ممکن است علائمی را تجربه کنند. زیرا قند خونشان مدام بالا است. اغلب تکرر ادرار و افزایش تشنگی می تواند نشانه های دیابت نوع ۲ قبل از تشخیص و درمان باشند.

اما برای پیش دیابت تا کنون علائمی کشف نشده و تنها در صورت انجام آزمایش می توان آن را تشخیص داد . آزمایشات معمولا زمانی انجام می شوند که عوامل خطر وجود دارد و احتمال وقوع پیش دیابت زیاد است.

علل و عوامل خطر دیابت مرزی

عوامل اصلی خطر ابتلا به پیش دیابت عبارتند از:

  • داشتن اضافه وزن یا چاق بودن
  • نداشتن فعالیت بدنی
  • داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نوع ۲

سایر عوامل خطر عبارتند از:

  • افزایش سطح استرس
  • سیگار کشیدن
  • مصرف بیش از حد الکل

نوشیدن مقدار زیادی از نوشیدنی های حاوی قند زیاد نیز ممکن است این خطر را افزایش دهد. یک مطالعه نشان داد افرادی که به طور منظم محصولات حاوی شکر را مصرف می کنند، به عنوان مثال یک یا دو قوطی نوشابه در روز استفاده می کنند، در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و همچنین پیش دیابت هستند.

افرادی که نوشیدنی های شیرین را در این سطح یا بیشتر مصرف می کنند، نسبت به افرادی که به ندرت از این نوع نوشیدنی ها استفاده می کنند، ۲۶ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند.

خطر ابتلا به دیابت ناشی از مصرف مقدار زیادی نوشابه، برای بزرگسالان جوان یا آسیایی هایی که این مقدار را مصرف می کنند، حتی بالاتر نیز می باشد.

مصرف بیش از حد قند همچنین خطرات مربوط به مشکلات دیگر مانند چاقی، بیماری قلبی و نقرس را افزایش می دهد.

مشکل مصرف نوشابه های گازدار این است که میزان بالایی از کالری که در آنها وجود دارد اشتها را کاهش نمی دهد و منجر به کاهش مصرف مواد غذایی در زمان خوردن غذا نمی شود. در هر ۲۰ اونس از این نوشیدنی ها ۱۵ تا ۱۸ قاشق چای خوری قند وجود دارد.

در این بین عدم فعالیت بدنی نیز خطرات مصرف کالری بیش از حد را افزایش می دهد.

علاوه بر این، عوامل خطر دیگری نیز برای ابتلا به پیش دیابت وجود دارد. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و سطح قند خون غیرطبیعی در گذشته از این عوامل می باشند.

تشخیص دیابت مرزی

پیش دیابت معمولا با آزمایش خون یا آزمون تحمل گلوکز تشخیص داده می شود. آزمایش سطح قند خون ناشتا یا آزمایش قند خون تصادفی می تواند در این تشخیص مورد استفاده قرار گیرد. ضمن این که پزشک می تواند از آزمون A1C نیز استفاده کند.

آزمایش A1C یک روش غیر مستقیم اما قابل اعتماد برای اندازه گیری سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته است. بر خلاف تست قند خون ناشتا، برای آزمایش A1C نیازی نیست که ناشتا باشید.

پیش دیابت زمانی تشخیص داده می شود که سطح قند خون در نتایج آزمایش A1C بین ۵٫۷ و ۶٫۴ درصد را نشان دهد.

سطح قند خون ناشتا در محدوده ۱۰۰ الی ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر نشان دهنده دیابت مرزی است. ضمن این که تست تحمل گلوکز بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ نیز همین تشخیص را تایید می کند.

محققان سازمان بهداشت جهانی (WHO) می گویند که آزمایش A1C بهترین راه برای تشخیص دیابت است. اگر چه انجام این آزمایش در همه کشورهای جهان امکان پذیر نیست. با این حال، آزمایش A1C برای برخی افراد، مانند افرادی که دچار کم خونی هستند دقیق نیست.

سازمان بهداشت جهانی آزمون A1C را توصیه می کند، زیرا:

  • از مشکل تغییرات روزانه قند خون جلوگیری می کند. زیرا عدد نشان داده شده توسط آن متوسط قند خون ۲ الی ۳ ماه گذشته را نشان می دهد.
  • نیاز به ناشتا بودن یا اقدامات خاصی قبل از آزمایش نیست.
  • این آزمایش برای تشخیص افراد مبتلا به دیابت توسط انجمن دیابت آمریکا توصیه می شود.

افرادی که اضافه وزن دارند و از سن ۴۵ سالگی گذشته اند و یا یکی از عوامل خطر زیر را دارند، باید به صورت منظم برای تشخیص دیابت مرزی مورد آزمایش قرار بگیرند:

  • فشار خون بالا
  • عدم فعالیت فیزیکی
  • سطوح بالای چربی در خون
  • پایین بودن سطح کلسترول خوب
  • سابقه بالا رفتن قند خون
  • داشتن علائم مقاومت به انسولین مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک
  • ابتلای یکی از اعضای درجه یک خانواده به دیابت
  • داشتن نژاد های خاص
  • سابقه ابتلا به دیابت در دوران بارداری (دیابت حاملگی)
  • سابقه زایمان نوزاد با وزن بیش از ۹ پوند

سایر عوامل خطری که در بالا ذکر کردیم نیز می تواند لزوم انجام این آزمایشات را تایید کنند.

درمان برای دیابت مرزی

پیش دیابت اغلب یک مشکل برگشت پذیر است. این بیماری را می توان از طریق رژیم غذایی و ورزش تغییر داد. بنابراین درمان اصلی پیش دیابت، تغییر در شیوه زندگی می باشد. گاهی اوقات نیز پزشکان از درمان های دارویی مانند متفورمین برای درمان دیابت مرزی استفاده می کنند.

اما کلید جلوگیری از پیشرفت پیش دیابت به دیابت نوع ۲، تغییر در شیوه زندگی می باشد. این تغییرات می توانند احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهند.

نمونه هایی از این تغییرات عبارتند از:

  • ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی در هفته
  • کاهش ۵ تا ۷ درصد از وزن

تغییرات غذایی نیز ممکن است شامل کاهش مصرف غذاهای شیرین باشد. رژیم های غذایی باید بر روی کربوهیدرات های دارای فیبر فرآوری نشده، افزایش مصرف میوه و سبزیجات، و کاهش مصرف چربی اشباع شده و مصرف گوشت های فرآوری شده متمرکز شود. رژیم غذایی که به افراد کمک می کند تا از پیشرفت بیماری به دیابت نوع ۲ جلوگیری کنند، همان رژیمی است که برای سلامت قلب توصیه می شود.

به عنوان مثال، در مطالعه ای که به عنوان برنامه پیشگیری از دیابت شناخته می شود، مشخص شد که افرادی که ۷ درصد از وزن خود را کم کرده و این کاهش را حفظ کرده بودند توانسته اند:

  • خطر ابتلا به دیابت را ۵۸ درصد کاهش دهند.
  • مزایای زیادی را صرف نظر از مرد یا زن بودن یا داشتن نژادی خاص کسب کردند.
  • شرکت کنندگان مسن تر از تغییر در شیوه زندگی بهتری برخوردار بودند.
  • کسانی که ۶۰ سال یا بیشتر سن داشتند، خطر ابتلا به دیابت را ۷۱ درصد کاهش دادند.

افرادی که در گروه مداخله وجود داشته و از مشاوره فردی و حمایت انگیزشی در مورد رژیم غذایی، ورزش، و اصلاح رفتار برخوردار بودند با گروهی که از تغییرات در شیوه زندگی استفاده نکرده بودند مقایسه شدند.

شرکت کنندگانی که تغییرات لازم را اجرایی کرده بودند، خطر ابتلا به دیابت را در بدن کاهش داده و وزون خود را کم کرده بودند. آن ها:

  • چربی و کالری کمتری استفاده کرده بودند.
  • هر هفته ۱۵۰ دقیقه تمرین ورزشی انجام داده بودند.

رژیم غذایی و ورزش نه تنها برای پیشگیری از تبدیل دیابت مرزی به دیابت مهم است بلکه برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز ضروری است.

نظارت بر دیابت مرزی

پزشکان علاوه بر توصیه جهت تغییر در شیوه زندگی، ممکن است درباره پیشرفت بالقوه دیابت و نحوه مدیریت آن نیز به بیماران مشاوره ارائه دهند. مدیریت بیماری ممکن است شامل رفع فاکتورهای خطر و درمان سایر بیماری های مرتبط مانند چاقی و بیماری قلبی باشد.

مدیریت پیش دیابت نیز مستلزم نظارت مستمر بر عوامل خطر و انجام آزمایشات منظم تر بر روی میزان قند خون است. اگر تغییر در شیوه زندگی با موفقیت انجام شود، آزمایش های نظارتی در آینده ممکن است نشان دهند که این وضعیت معکوس شده است.